Pierwsze objawy menopauzy widać w badaniach. Zrób po 45. roku życia
Chociaż przez wiele lat postrzegano menopauzę jako czas wygaszania płodności kobiety i jej usuwania się w cień, dzisiaj okres perimenopauzalny (okołomenopauzalny) uważa się za kolejny, wartościowy i równie ważny odcinek życia. Coraz więcej kobiet otwiera się i mówi o swoich doświadczeniach związanych z dojrzałym życiem. Nie sposób dokładnie przewidzieć, kiedy nastąpi menopauza, ale można spróbować to ustalić przez badania krwi. Jakie to badania i w jaki sposób można sprawdzić, czy ma się menopauzę? Odpowiedź w poniższym artykule.
Chociaż odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista, tak naprawdę może zaskoczyć: menopauza w znaczeniu klinicznym to dzień po zakończeniu ostatniej w życiu miesiączki. Jednak w praktyce chyba nikt nie jest przywiązany do tej definicji, dlatego częściej menopauzą określa się okres przejściowy pomiędzy dojrzałością płciową (okresem rozrodczym) a starością, a także lata następujące po ostatnim w życiu kobiety okresie.
Początku menopauzy (tej w znaczeniu klinicznym) nie da się ustalić, czy przewidzieć - jej datę określa się wstecz, 12 miesięcy po tym, kiedy wystąpiła ostatnia miesiączka. Istnieją jednak pewne badania, które mogą przybliżyć nas do wiedzy, czy wchodzimy w okres okołomenopauzalny lub, czy menopauza już wystąpiła. Należą do nich:
- FSH,
- LH,
- estradiol,
- progesteron,
- AMH.
FSH - folikulotropina - to hormon tropowy, wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej. "Tropowy" oznacza, że reguluje on wydzielanie hormonów przez inne narządy. Hormon ten działa na jajniki, pobudzając produkcję estrogenów i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Wzmaga wydzielanie aromatazy - enzymu, odpowiedzialnego za przekształcenie androgenów (np. testosteronu) do estrogenów.
W momencie rozpoczęcia okresu okołomenopauzalnego produkcja estrogenów przez jajniki i komórki jajowe obniża się, częściowo ze względu na wyczerpywanie się puli komórek jajowych. Przysadka dostaje sygnał, że mamy za mało estrogenów i zaczyna zwiększać produkcję FSH. Ten moment można czasami "wychwycić" w badaniach: podwyższone FSH u kobiet w wieku 45 - 55 lat może oznaczać początek menopauzy. Wytwarzanie dużej ilości FSH powoduje "przeładowanie" organizmu tym hormonem.
Podstawowy mechanizm regulacji - obniżanie produkcji FSH przez białko - inhibinę B - jest nieskuteczny, ponieważ organizm nie nadąża z jej produkcją. Wtedy włącza się inny mechanizm, regulujący FSH: zmniejszanie liczby receptorów dla FSH w pęcherzykach jajnikowych (pęcherzykach Graafa), które mogłyby potencjalnie zostać komórkami jajowymi. Wysokie FSH przy braku odpowiednich receptorów w pęcherzykach jajnikowych/ komórkach jajowych, powoli pozostaje bez wpływu na nie.
W późniejszym okresie menopauzy FSH spada (choć może to potrwać nawet kilka lat, a spadek może być nieznaczny), co w praktyce zwykle oznacza, że ostatnia miesiączka już wystąpiła.
LH - lutropina lub hormon luteinizujący - to kolejny z hormonów tropowych, wydzielanych przez przysadkę mózgową. Jego funkcja polega doprowadzeniu do owulacji, czyli pęknięcia pęcherzyka jajnikowego (pęcherzyka Graafa) i wypuszczenia jajeczka. Ponadto LH pobudza produkcję progesteronu i estrogenów w tzw. ciałku żółtym - strukturze, towarzyszącej jajeczku, która ma podtrzymywać zapłodnioną komórkę jajową. LH umożliwia narastanie endometrium i ułatwia zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej.
Z powodu podobnych przyczyn, co w przypadku FSH (wygaszanie czynności jajników i zmniejszenie puli komórek jajowych), poziom LH zaczyna się zwiększać we krwi już w okresie przedmenopauzalnym. W odpowiedzi na sygnały, pochodzące ze zmniejszającej się puli komórek jajowych i ustawania czynności jajników, szacowany wzrost FSH jest 15-krotny, a LH - 10-krotny.
Estrogeny to żeńskie hormony płciowe, których wydzielanie pobudzane jest przez FSH. Wytwarzane są (u kobiet) głównie przez jajniki, odpowiadają m.in. za czynność jajników, rozwój endometrium i wytwarzanie receptorów dla FSH i LH w komórkach jajowych.
Spadające poziomy estradiolu - głównego estrogenu, odpowiadającego za czynność jajników - są jednym z pierwszych biochemicznych sygnałów menopauzy, zwłaszcza w połączeniu z nagłym, dużym wzrostem stężenia FSH.
Progesteron to hormon steroidowy, także żeński hormon płciowy, wytwarzany głównie przez komórki ciałka żółtego - struktury, podtrzymującej zapłodnioną komórkę jajową. Jego funkcja polega głównie na regulacji owulacji, utrzymywaniu komórki jajowej i regulacji cyklicznych zmian w nabłonku macicy. Wraz z ubywającą pulą komórek jajowych zmniejsza się systematycznie także poziom progesteronu we krwi.
Spadek poziomu estrogenów wiąże się z gorszą gospodarką wapniową w organizmie dojrzałej kobiety, dlatego przy okazji badania poziomu hormonów płciowych, warto oznaczyć również poziom witaminy D3, poziom wapnia oraz wykonać badanie gęstości kości.
Hormon antymüllerowski, inaczej AMH, to hormon, którego ilość skorelowana jest z zapasem komórek jajowych, posiadanych przez kobietę. AMH informuje o tym, czy cykle są owulacyjne, co przekłada się bezpośrednio na to, czy mamy do czynienia z menopauzą. U kobiet w okresie postmenopauzalnym wartości AMH we krwi wynoszą zero.
Przede wszystkim, u kobiet miesiączkujących zwykle badania hormonalne przeprowadza się między 2. a 5. dniem cyklu, jednak u kobiet z nieregularną miesiączką (np. zanikającą) to może być problematyczne. Z tego powodu polecam w stu procentach polegać na lekarzu, najlepiej - na sprawdzonym ginekologu, który wyznaczy konkretne dni bądź okoliczności, kiedy wykonać badanie. Badania, w zależności od tego, co jeszcze zleci lekarz, warto wykonać na czczo. Krew pobierana jest z żyły łokciowej, na wyniki czeka się do kilku dni.
Źródła:
- Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W., Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2022.
- Nelson SM, Davis SR, Kalantaridou S, Lumsden MA, Panay N, Anderson RA. Anti-Müllerian hormone for the diagnosis and prediction of menopause: a systematic review. Hum Reprod Update. 2023 May 2;29(3):327-346.
- Freeman, Ellen W. PhD1,2; Sammel, Mary D. ScD3; Lin, Hui MS4; Gracia, Clarisa R. MD1; Pien, Grace W. MD5; Nelson, Deborah B. PhD6; Sheng, Li PhD7. Symptoms Associated With Menopausal Transition and Reproductive Hormones in Midlife Women. Obstetrics & Gynecology 110(2 Part 1):p 230-240, August 2007.
- Hall JE. Endocrinology of the Menopause. Endocrinol Metab Clin North Am. 2015 Sep;44(3):485-96.
CZYTAJ TAKŻE:
Menopauza wpływa na wygląd. Te zmiany na twarzy są charakterystyczne
Tak rozpoznasz insulinooporność. Objawy zauważysz na wadze i po jedzeniu
