U osób młodych alzheimer objawia się inaczej. To pierwszy niepokojący sygnał

Wczesny alzheimer często ma podłoże genetyczne. Mutacje w kilku genach mogą prowadzić do nadmiernej produkcji beta-amyloidu - białka, które odkłada się w mózgu, tworząc blaszki starcze. Te blaszki uszkadzają połączenia między neuronami, prowadząc do stopniowego zaniku funkcji poznawczych. Ale nie wszystkie przypadki wczesnego alzheimera są uwarunkowane genetycznie. Wiele z nich pozostaje zagadką, a naukowcy wciąż poszukują odpowiedzi na pytanie, co wywołuje chorobę. Podejrzewa się, że do rozwoju schorzenia mogą przyczyniać się czynniki środowiskowe takie jak toksyny, przewlekły stres, a także urazy głowy.

Alzheimer w młodym wieku często nie zaczyna się od oczywistej utraty pamięci. Symptomy wskazujące na chorobę o wczesnym początku bywają mało specyficzne i łatwo zrzucić je na szybkie tempo życia, przemęczenie oraz przewlekły stres.

Pogorszenie funkcji językowych

U młodych osób pierwszym niepokojącym sygnałem może być narastająca w czasie trudność w wysławianiu się. To nie są zwykłe "zawieszki" czy chwilowe zapomnienie odpowiedniego słowa. Chory może zaczynać zdanie kilka razy, szukać właściwych określeń, ale zamiast nich pojawiają się pauzy, błędne słowa lub niepełne frazy. Przykład? Ktoś chce powiedzieć "łyżka", ale długo się waha, aż w końcu mówi "to coś do jedzenia zupy".

Trudności z powtarzaniem

Codziennie polegasz na pamięci echoicznej (słuchowej), choć może nie zdajesz sobie z tego sprawy. To właśnie dzięki niej jesteś w stanie powtórzyć czyjeś zdanie tuż po jego usłyszeniu, zapamiętać numer telefonu podany tylko raz czy zrozumieć dłuższą wypowiedź bez konieczności rozbijania jej na fragmenty. W przypadku młodych osób z alzheimerem ta zdolność zaczyna szwankować. Problemem staje się też powtarzanie dłuższych zdań lub sekwencji cyfr. Prosta instrukcja może wymagać powtórzenia kilka razy, bo umyka albo jej początek, albo koniec. Zdania zdają się znikać w połowie, polecenia stają się chaotyczne, a rozmowa - frustrująco trudna.

Dysleksja

Alarmujące powinno być także nagłe robienie błędów ortograficznych przez osoby, które nigdy nie miały kłopotów z ortografią. Tekst, który kiedyś czytały płynnie, nagle staje się trudny do zrozumienia, litery zaczynają "skakać", zdania tracą sens, a czytanie wymaga większego wysiłku niż zwykle.

Bywa, że problemy z językiem mają korzenie jeszcze we wczesnym dzieciństwie. Naukowcy zauważyli, że wśród osób, u których alzheimer rozwija się wcześnie, częściej występuje historia dysleksji - jakby sieć neuronalna odpowiedzialna za przetwarzanie języka już wcześniej była bardziej podatna na uszkodzenia. Jeśli więc ktoś od zawsze miał lekką dysleksję, a nagle zauważa, że czytanie i pisanie sprawia mu jeszcze większą trudność niż kiedyś, warto to traktować jako możliwy sygnał ostrzegawczy.

Agresja

Agresja u młodych osób z chorobą Alzheimera może być szokująca zarówno dla nich samych, jak i dla ich bliskich. Ktoś, kto przez całe życie był spokojny i opanowany, nagle zaczyna reagować wybuchami złości, podnosi głos bez wyraźnego powodu albo staje się drażliwy do granic możliwości. Czasem agresja przybiera formę słowną, pojawiają się obelgi, podejrzliwość, a nawet oskarżenia wobec najbliższych. Innym razem dochodzi do gestów fizycznych, jak odpychanie, trzaskanie drzwiami czy nawet próby rękoczynów. Źródłem tych zachowań są zmiany w mózgu, ale także frustracja wynikająca z utraty kontroli nad własnym ciałem i umysłem. Chory może nie umieć wyrazić, że coś go boli, że czuje się zagubiony lub przerażony. Zamiast tego jego emocje eksplodują w postaci gniewu.

Izolacja społeczna

Ograniczenie kontaktów społecznych u młodych osób z chorobą Alzheimera często zaczyna się niewinnie: ktoś coraz rzadziej odpisuje na wiadomości, unika spotkań, tłumaczy się zmęczeniem lub nadmiarem obowiązków. Z czasem jednak te wymówki stają się regułą, a znajomi zauważają, że dawniej towarzyska i otwarta osoba nagle zamyka się w sobie. W rzeczywistości problem nie leży w braku chęci, lecz w narastających trudnościach z komunikacją. Chorzy mogą czuć się nieswojo w rozmowach, zapominać wątki, gubić się w szybkiej wymianie zdań. Lęk przed popełnieniem gafy, nieumiejętność nadążenia za rozmową czy trudności w rozpoznawaniu twarzy sprawiają, że kontakty międzyludzkie zaczynają być źródłem stresu zamiast przyjemności.

Niestety, gdy alzheimer pojawia się w młodym wieku, często przebiega bardziej agresywnie niż u seniorów. Co gorsza, diagnoza niejednokrotnie jest opóźniona, bo nikt nie podejrzewa demencji u osoby w pełni sił zawodowych i rodzinnych. Początkowo problemem nie jest utrata pamięci, ale trudności z koncentracją, planowaniem czy mową, co może prowadzić do problemów w pracy i życiu społecznym. Dodatkowo osoby młodsze częściej doświadczają urazów mózgu, które mogą przyspieszać rozwój choroby. Wszystko to sprawia, że alzheimer w młodym wieku stanowi jeszcze większe wyzwanie - zarówno dla chorego, jak i jego bliskich.

Źródła:

Mendez MF. Early-Onset Alzheimer Disease. Neurol Clin. 2017 May.

Mendez MF. Early-onset Alzheimer Disease and Its Variants. Continuum (Minneap Minn). 2019 Feb.

CZYTAJ TAKŻE: 

Z tymi objawami koniecznie do neurologa. Zleci badania i postawi diagnozę

Nieoczywiste objawy choroby Parkinsona. Pojawiają się na samym początku

Pierwsze objawy stwardnienia rozsianego są subtelne. To "choroba tysiąca twarzy"