Zakażenie salmonellą podczas wakacji. Na co uważać?

Salmonella to rodzaj bakterii Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae (bakterii jelitowych o kształcie pałeczek). Zakażenie nimi jest bardzo częstą przyczyną dolegliwości żołądkowo-jelitowych, szczególnie w okresie letnim.

Rodzaj Salmonella dzieli się na dwa gatunki: S. enterica oraz S. bongori, w obrębie których zidentyfikowano ponad 2,5 tys. rozmaitych serotypów lub podserotypów. Do głównych i najbardziej interesujących nas serotypów należą: S. Enteritidis, S. Typhimurium, S. Virchow, S. Hadar - to bakterie, które wywołują salmonellozę (tak właśnie nazywa się ta powszechna choroba bakteryjna). 

Oprócz tego warto wspomnieć o S. Typhi - to bakteria odpowiadająca za dur brzuszny (zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym) oraz S. Paratyphi - to z kolei bakteria wywołująca dury rzekome (ciężką, ogólnoustrojową chorobę zakaźną niegdyś nazywaną paradurem lub tyfusem rzekomym).

Bakterie salmonelli są szeroko rozpowszechnione u zwierząt domowych i dzikich, a głównym źródłem infekcji dla człowieka jest żywność skażona odchodami zakażonych osobników.

Najczęściej spotkamy się z ostrzeżeniami Głównego Inspektoratu Sanitarnego o wykryciu bakterii salmonelli na skorupkach jajek. Pamiętaj - spożycie jaj bez właściwej obróbki termicznej lub przeniesienie bakterii z jaj na inne powierzchnie wiąże się z ryzykiem zatrucia pokarmowego. 

Możemy zaszkodzić sobie, wybierając wyroby zawierające surowe jajka, jak np. potrawy z płynnym żółtkiem, kremy w deserach, lody albo majonez, a także wyroby garmażeryjne zawierające rozdrobnione mięso - pasztety, mielonki, pierogi z mięsem, tatar. Niebezpieczne dla naszego zdrowia będzie niedogotowane lub niedosmażone mięso, głównie drób, oraz owoce i warzywa zanieczyszczone odchodami zwierząt.

Skażone pałeczkami salmonelli mogą być również: woda, produkty zawierające mleko od zwierząt, w których jelitach żyją bakterie (takimi produktami będą np. sery), czy żywność zawierająca suszone dodatki (będzie to chociażby mleko w proszku).

Nosicielami pałeczek salmonelli mogą być również gady i płazy, które często mamy w domach - żółwie, węże bądź jaszczurki.

Ale salmonellozą można zarazić się również od drugiego człowieka - osoby chorej lub takiej, która jest nosicielem bakterii (nie występują u niej objawy, ale w jej kale stwierdzono występowanie pałeczek salmonelli). Nastąpi to poprzez kontakt z jedzeniem, produktami spożywczymi, z którymi wcześniej kontakt miała osoba zakażona, a także np. w wyniku korzystania z publicznej toalety bez zachowania podstawowych zasad higieny.

Przy podejrzeniu salmonellozy wykonuje się badanie bakteriologiczne kału.      

Salmonelloza najczęściej przebiega jako ostre zapalenie żołądka i jelit. Do najczęstszych jej objawów zaliczamy:

• bóle brzucha,
• skurcze jelit,
• biegunkę,
• nudności i wymioty,
• gorączkę.
  
  

Z objawów bardziej nietypowych, objawów zakażenia pozajelitowego, wspomnieć trzeba m.in. o: bólu w stawach, bolesnym oddawaniu moczu, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych czy głębokim zakażeniu tkanek miękkich i płuc.

Objawy zakażenia salmonellą zauważymy od 6 do 72 godzin po kontakcie z bakterią. Symptomy będą silniejsze u osób o obniżonej odporności (po chorobie, zabiegu, przeszczepie). Wiele zależy też od ilości bakterii, jaka przedostała się do organizmu. Ale może być też tak, że choroba będzie przebiegała bezobjawowo. W takim przypadku pałeczki salmonelli wydalane są z kałem przez kilka kolejnych tygodni.

Wśród najbardziej zagrożonych na zachorowanie na salmonellozę oraz zgon z jej powodu, oprócz osób z problemami ze strony układu immunologicznego, są dzieci (zwłaszcza niemowlęta) oraz osoby w podeszłym wieku w związku z możliwym odwodnieniem. 

Do grona osób podatnych na zakażenie należy dodać osoby, które wróciły z Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej oraz Karaibów (jednak nie trzeba szukać tak daleko - na polskim podwórku notuje się rocznie ok. 10 tys. przypadków choroby wywołanej przez bakterie salmonelli). Zakażenie salmonellą może być więc nieprzyjemną pamiątką z wakacji. Dla tego rodzaju bakterii sprzyjające warunki to bowiem ciepło i wilgoć.

Łagodny przebieg salmonellozy nie wymaga specjalnych środków. W takich przypadkach łyka się węgiel leczniczy oraz probiotyki. Najważniejsze jest regularne przyjmowanie płynów, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu. Zaleca się odpoczynek. Z powodu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego stosuje się lekkostrawną dietę. Z lekarzem należy się skonsultować, jeśli objawy nie ustąpią po 2-3 dniach. Wtedy, zamiast domowych sposobów, ale tylko w uzasadnionych sytuacjach klinicznych, może zostać wdrożona antybiotykoterapia.

Gdy jednak przebieg choroby jest cięższy, w większości przypadków konieczna okazuje się hospitalizacja. Szczególnie tyczy się to pacjentów z grupy ryzyka. Oprócz nawadniania chorego uzupełnia się elektrolity.

Salmonelloza, w skrajnych przypadkach, może doprowadzić do sepsy i zgonu.  

Nie tak dawno, bo w pierwszych dniach lipca, 40 osób wypoczywających w jednym z hoteli w Rewalu, nad morzem, zakaziło się salmonellą. Kilkoro z nich trafiło do szpitala. Jak donosiły lokalne media, objawy zatrucia pokarmowego pojawiły się u wczasowiczów pierwszej nocy po przyjeździe. Postępowanie epidemiologiczne trwa, ale wszystko wskazuje na to, że do zakażenia doszło w wyniku działania hotelowej stołówki. Wstępna kontrola miała wykazać brudny sprzęt w tamtejszej kuchni oraz przeterminowaną i przechowywaną niezgodnie z zaleceniami żywność.  

Jak widzimy, zakażenia salmonellą możemy nabawić się podczas urlopu. Nie zawsze będziemy w stanie tego uniknąć, ale jest kilka zasad, których warto przestrzegać na wyjeździe i na co dzień - one znacznie obniżają ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości.

Więc:  

• regularnie myj ręce (po skorzystaniu z toalety, po powrocie z zakupów, pracy, przed przygotowywaniem posiłków, przed jedzeniem, po kontakcie z osobami chorymi oraz zwierzętami); 
• nie pij nieprzegotowanej wody z niewiadomego źródła (np. z kranu w łazience hotelowego pokoju; wybieraj wodę butelkowaną);
• unikaj lodu, chyba że jest zrobiony z przegotowanej lub butelkowanej wody;
• nie spożywaj potraw, które są niedogotowane lub niedopieczone (warto zrezygnować z jedzenia surowego mięsa i jaj);
• jeśli lody, majonez, ciasta z kremem pochodzą od nieznanych wytwórców - nie jedz ich (poza tym pamiętaj, że np. ciasta z kremem muszą być przechowywane w lodówce/chłodni);
• nie kupuj produktów częściowo rozmrożonych (np. lodów w pudełkach);
• zwracaj uwagę na zapach, wygląd i smak żywności (tyczy się to również warzyw i owoców kupowanych np. na targu); 
• sprawdzaj datę ważności produktu przed jego spożyciem;
• jeśli żywność nie jest dobrze zabezpieczona, np. przed owadami, nie kupuj jej;
• bądź ostrożny, kupując w street foodach, przydrożnych barach, przede wszystkim przebywając w miejscach egzotycznych; zwracaj uwagę na to, na ile utrzymywana jest w nich higiena;
• nie zamrażaj raz rozmrożonej żywności;
• jeśli chodzi o przygotowywanie potraw z jajek: przed rozbiciem skorupki umyj je, a we wrzątku parz przez 10 sekund, gdy masz zamiar ich użyć do wyrobu potraw i deserów, które nie będą poddawane działaniu wysokiej temperatury. 

IRz

Czytaj również: 

Jakich produktów unikać przy wrażliwych jelitach?

Cztery błędy, które mogą prowadzić do zakażenia salmonellą

Jakich ryb nie jeść na wakacjach? Najgorsze wybory