Chętnie po nie sięgamy, nawet bez konsultacji. Czy nadmiar witamin może szkodzić?
Czy witaminy da się przedawkować? Oczywiście, jeśli suplementuje się ich zbyt wysokie dawki przez dłuższy czas, lub przy jednorazowym wzięciu bardzo dużej ilości tabletek. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego ryzyka. Dane Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego tylko to potwierdzają - ponad połowa Polaków regularnie je przyjmuje, a sam rynek suplementów diety w Polsce wart jest ponad 4,4 miliarda złotych. Jak objawia się hiperwitaminoza? W jaki sposób jej zapobiec? Wyjaśniamy.
Hiperwitaminoza jest ogólną nazwą na stan, w którym w organizmie znajduje się zbyt dużo witamin. Może to być nadmiar zarówno jednej, jak i kilku substancji. Zazwyczaj ma ona przebieg bezobjawowy, jednak czasami może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia.
Witaminy można podzielić na dwie główne grupy: rozpuszczalne w tłuszczach (np. wit. A, D, E, K) i te nierozpuszczalne (witaminy z grupy B, wit. C). Witaminy, które nie rozpuszczają się w tłuszczach, rozpuszczają się w wodzie i są transportowane wraz z krwią do innych narządów. Nie są magazynowane w tkankach i w prosty sposób są szybko wydalane przez nerki. Z tego powodu raczej nie gromadzą się w organizmie, a aby je przedawkować trzeba przyjmować naprawdę bardzo duże ich dawki.
Natomiast zupełnie inaczej jest z witaminami rozpuszczalnymi w tłuszczach. Mogą one być magazynowane w tkance tłuszczowej w bardzo dużych ilościach, a ich nadmiar nie jest na bieżąco wydalany, jak w przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie. Z tego powodu przyjmując zbyt duże ich dawki, istnieje znacznie wyższe ryzyko wystąpienia objawów przedawkowania.
Hiperwitaminoza sama w sobie nie jest chorobą, a raczej konsekwencją przedawkowania witamin. Zgłaszane objawy zależą od wielu czynników, w dużej mierze od poziomu witaminy we krwi oraz jej typu. Warto również pamiętać, że przy jednorazowym przedawkowaniu objawy będą bardziej nasilone i ewidentne, niż przy przewlekłym przyjmowaniu zbyt dużych dawek witamin.
Nudności i wymioty to najczęstsze symptomy zatrucia wieloma substancjami, w tym witaminami. Jest to mechanizm obronny, dzięki któremu możliwe jest szybkie usunięcie z organizmu potencjalnie szkodliwych i toksycznych związków.
W przypadku przedawkowania witamin objawy te zazwyczaj pojawiają się w momencie przyjęcia jednorazowo bardzo dużej ich ilości. Dzięki nudnościom i wymiotom organizm nie dość, że jest w stanie usunąć ich nadmiar, to dodatkowo zapobiega wchłonięciu się toksycznej dla ciała dawki. Zazwyczaj nie występują u osób, które przyjmują przewlekle dawki witamin wyższe niż zalecane, jednak nie ekstremalnie wysokie.
Bóle brzucha są bardzo częstym objawem przyjęcia zbyt dużej dawki witamin. Wynikają one z podrażnień błony śluzowej, a także zaburzonej motoryki jelit. Osoby z hiperwitaminozą obok bóli brzucha, skarżą się również na nudności, wymioty i biegunki.
Biegunka, obok nudności, wymiotów i bólów brzucha, jest bardzo częstym objawem przedawkowania witamin. Zazwyczaj pojawia się u osób, które jednorazowo przyjęły bardzo dużą ich dawkę, jednak może być również przejawem przewlekłej hiperwitaminozy. Najczęściej objaw ten mija po eliminacji nadmiaru witamin z organizmu.
Zaburzenia czucia mogą być objawem przedawkowania witamin z grupy B, szczególnie witaminy B6, czyli pirydoksyny. Jest to witamina niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, jednak paradoksalnie w zbyt dużych dawkach może przyczyniać się do jego uszkodzenia.
Obok zaburzeń czucia, do objawów przedawkowania witamin z grupy B zalicza się:
- bóle głowy;
- zawroty głowy;
- osłabienie mięśni;
- bóle kości i stawów;
- problemy z równowagą;
- odchylenia w badaniu neurologicznym.
Osłabienie mięśni może być jednym z przejawów przyjmowania zbyt wysokich dawek witamin. Objaw ten może być związany z przedawkowaniem np. witaminy A. Wśród innych symptomów toksyczności tej witaminy wymienia się m.in.:
- suchość skóry;
- suchość błon śluzowych jamy ustnej, nosa, spojówek;
- niszczenie paznokci;
- wypadanie włosów;
- zmęczenie;
- osłabienie;
- spadek apetytu;
- zmniejszenie masy kostnej;
- bóle kości;
- nudności;
- wymioty;
- bóle głowy.
Przeładowanie organizmu wapniem jest głównym efektem ubocznym przedawkowania witaminy D. Może się ono objawiać na wiele różnych sposobów, np.:
- zawrotami głowy;
- zmęczeniem;
- osłabieniem;
- zmniejszeniem apetytu;
- rozdrażnieniem;
- zaburzeniami równowagi;
- częstomoczem;
- nadmiernym pragnieniem.
Bardzo duży poziom wapnia we krwi sprzyja również rozwojowi nawrotowej kamicy nerkowej, choroby wrzodowej żołądka, zapaleniu trzustki i zaburzeń rytmu serca. Warto więc pamiętać, że o ile bardzo wiele osób boryka się z niedoborami witaminy D, to należy go uzupełniać, trzymając się zalecanych przez specjalistów dawek.
Źródła:
Owen K.N., Dewald O., Vitamin E Toxicity [na:] "Nih.gov", https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564373/, 13 lutego 2023 r., dostęp 20 kwietnia 2024 r.
Asif A., Farooq N., Vitamin D Toxicity [na:] "Nih.gov", https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557876/, 24 maja 2023 r., dostęp 20 kwietnia 2024 r.
Hemminger A., Wills B.K., Vitamin B6 Toxicity [na:] "Nih.gov", https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554500/, 7 lutego 2023 r., dostęp 20 kwietnia 2024 r.
CZYTAJ TAKŻE:
Tak się objawia zespół chronicznego zmęczenia - choroba XXI wieku
Witamina D w większych dawkach jest toksyczna. Alarmujące objawy
