Stłuczenia - jakie są ich rodzaje i jak je leczyć?

Stłuczenie to tępy uraz, w wyniku którego nie dochodzi do uszkodzenia skóry. W praktyce stłuczenie oznacza uszkodzenie tkanki, często związane z wynaczynieniem krwi (przeciek krwi z uszkodzonych naczyń) i obrzękiem. Stłuczenie to zatem wynik "zagniatania" lub "ucisku" tkanek, np. wskutek silnego uderzenia. [1,2]

Choć stłuczenie kości (ang. bone bruise) nie oznacza złamania, jej wewnętrzna struktura zostaje uszkodzona na poziomie mikroskopowym. [2] Stłuczenia kości mogą wystąpić w wyniku kontuzji sportowych, wypadków samochodowych, upadków z wysokości czy urazów stawów, takich jak uszkodzenia więzadeł.

Jeśli doznasz takiego urazu, możesz odczuwać ból, a także zauważyć opuchliznę oraz ograniczenie ruchomości. Zwłaszcza jeśli uraz towarzyszy innym uszkodzeniom, na przykład skręceniu stawu. [3]

Stłuczenia kości zazwyczaj goją się dłużej (6-8 tygodni) niż stłuczenia tkanek miękkich. Leczenie zwykle polega na ograniczeniu obciążenia chorej kończyny. [2] Najczęściej taki uraz nie wymaga interwencji chirurgicznej - wystarczy zastosowanie metod zachowawczych. [2]

Nie tylko tkanki miękkie i kości mogą ulec stłuczeniu. Urazy te mogą również dotyczyć narządów wewnętrznych, np.:

• mózgu - gdy w wyniku urazu doszło do drobnych wycieków krwi w obrębie tkanki mózgowej, a przy silniejszym urazie - do powstania krwiaka, który wymaga pilnej interwencji medycznej; [4]
• śledziony - powstaje wskutek silnego uderzenia w okolice brzucha;
• trzustki - stłuczenie trzustki wynika z silnego uderzenia lub przygniecenia i charakteryzuje się uszkodzeniem komórek trzustkowych oraz powstawaniem krwiaka;
• nerek - mimo że nerki są dobrze chronione przez swoje położenie i otaczającą tkankę tłuszczową, silne uderzenia lub ucisk mogą powodować ich stłuczenie. [5]

Do stłuczenia narządów wewnętrznych najczęściej dochodzi w wyniku wypadków, które wymagają konsultacji i interwencji medycznej.

Stłuczenie tkanek miękkich obejmuje urazy mięśni i innych struktur, które znajdują się pod skórą. Jest to rodzaj zamkniętego urazu [1], co oznacza, że nie dochodzi do przerwania ciągłości skóry. Najczęściej powstaje w wyniku uderzenia lub upadku.

W organizmie dochodzi wówczas do:

• uszkodzenia naczyń krwionośnych - wskutek silnego uderzenia naczynia krwionośne mogą pęknąć, powodując wyciek krwi do otaczających tkanek; [1]
• powstawania wylewów podskórnych, ponieważ pod skórą zbiera się krew, która nie ma drogi "ucieczki"; [1]
• pojawienia się obrzęku, bólu i tkliwości. [3]

Lekkie stłuczenie, któremu towarzyszy siniak, goi się samoistnie i nie wymaga interwencji medycznej. [2,3]. Początkowe objawy, takie jak ból, sztywność czy obrzęk, mogą jednak dawać się we znaki i powodować dyskomfort. W pierwszej kolejności, bezpośrednio po urazie, możesz zastosować zimne okłady. Zimny kompres używaj przez pierwsze 24-48 godzin. Owiń lód w materiał, aby nie zamrozić skóry i nie trzymaj go dłużej niż 15 minut na raz. Staraj się odpoczywać i unosić uszkodzoną część ciała powyżej poziomu serca. Takie postępowanie pomoże zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból.

Jeśli dolegliwości bólowe są wyjątkowo dokuczliwe, możesz także sięgnąć po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. [3] Pamiętaj, że w każdym przypadku, szczególnie gdy dochodzi do nasilenia się objawów, warto zgłosić się do lekarza. Specjalista oceni, czy nie doszło do poważniejszych uszkodzeń.

W przypadku tępych urazów tkanek miękkich, takich jak stłuczenia, możesz zastosować preparaty z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które charakteryzują się działaniem przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwobrzękowym. Należą do nich m.in. ibuprofen, naproksen, ketoprofen, indometacyna czy diklofenak. [6] Substancje te zawierają preparaty w postaci żeli, maści czy aerozoli, takich jak spray Diky 4% [7]. To produkt leczniczy, zalecany do stosowania w przypadku bólu po tępych urazach stawów i okolic. Działa przeciwbólowo i łagodzi objawy stanu zapalnego, takie jak obrzęk, ból i sztywność stawów. Stosowanie tych leków miejscowo (na skórę) pozwala na złagodzenie objawów bezpośrednio w miejscu urazu.

Przy stłuczeniach z obrzękiem i krwiakiem, gdy skóra nie jest uszkodzona, możesz stosować także miejscowo maści i żele, które zawierają: [8]

• heparynę lub wyciągi z kasztanowca, które wzmacniają naczynia krwionośne i wspomagają wchłanianie się podbiegnięć krwi;
• octanowinian glinu, działający ściągająco i przeciwobrzękowo, wpływając zmniejszenie opuchlizny w obrębie tkanek;
• mentol, który zapewnia efekt chłodzący poprzez zmniejszenie wrażliwości zakończeń nerwowych oraz miejscowe rozszerzenie naczyń krwionośnych.

Preparaty z takim składem wpływają na przyspieszenie wchłanianie wysięku i redukcję objawów stanu zapalnego. Dzięki temu stanowią wsparcie w szybszym powrocie do pełnej sprawności po stłuczeniu.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Artykuł na zlecenie marki Diky

Źródła:

[1] Sułko J., Zamknięte obrażenia tkanek miękkich, Medycyna Praktyczna: [Dostęp online: 01.03.2025]

[2] Longo, Umile Giuseppe, Romeo, Giovanni, Dijk, C.Niek, Maffulli, Nicola, Denaro, Vincenzo. (2013). Bone bruises associated with acute ankle ligament injury: Do they need treatment?. Knee surgery, sports traumatology, arthroscopy : official journal of the ESSKA. 21. 10.1007/s00167-013-2383-5.  

[3] Lori M. King, PhD, Bruises, WebMD: [Dostęp online: 01.03.2025]

[4] Stłuczenie mózgu, krwiak śródmózgowy, Medycyna Praktyczna - Interna, Mały Podręcznik. [Dostęp online: 01.03.2025]

[5] Pietrzyk A., Aspekty pracy pielęgniarskiej w opiece nad dzieckiem po urazie jamy brzusznej, Problemy pediatrii w ujęciu interdyscyplinarnym: 119.

[6] Dereń J., Niesteroidowe Leki Przeciwzapalne (NLPZ) - czy znasz je wszystkie?, Portal Opieka.farm., Farmakoterapia: [Dostęp online: 01.03.2025] 

[7] Diky 4% - aerozol na skórę, roztwór, Medycyna Praktyczna - Baza Leków: [Dostęp online: 01.03.2025]

[8] Kaźmierczak-Łukaszewicz, S. (2019) Zachowawcze leczenie urazów stawu skokowego, Ortopedia Praktyczna i Trumatologia, 2/2019