Badania w ciąży to nie tylko USG. Takie badania zleci lekarz w trakcie całej ciąży

Dla przyszłych rodziców ultrasonografia ma ogromne znaczenie i to nie tylko dlatego, że pozwala ocenić zdrowie dziecka, ale przede wszystkim, dlatego że pozwala im po raz pierwszy zobaczyć swoją pociechę. No dobrze, ale kiedy jest na nią właściwy moment? Standardowo wykonuje się cztery przesiewowe badania ultrasonograficzne:

• pierwsze przypada na okres między 11. a 14. tygodniem;
• kolejne na ok. 20. tydzień ciąży;
• następne na czas po 30. tygodniu;
• jeśli ciąża przekracza 40. tydzień, badanie wykonywane jest ponownie, by upewnić się, że wszystko przebiega prawidłowo.

W niektórych przypadkach, np. przy wcześniejszych trudnościach ciążowych, wskazane jest wykonanie ultrasonografii już przed 10 tygodniem. W tym okresie celem badania ultrasonograficznego ze wskazań lekarskich jest:

• uwidocznienie i lokalizacja jaja płodowego - lekarz sprawdza, czy jajo zagnieździło się w macicy, czy doszło do ciąży ektopowej, która może mieć niebezpieczne powikłania;
• ocena wieku ciążowego - pozwala precyzyjnie określić wiek ciąży, co ma znaczenie dla dalszego monitorowania jej przebiegu;
• uwidocznienie czynności serca płodu - pierwsze bicie serca dziecka to nie tylko wzruszający moment dla rodziców, ale również istotny wskaźnik zdrowia zarodka;
• ocena liczby zarodków, kosmówek i owodni - prowadzenie ciąż mnogich różni się od pojedynczych, dlatego jak najszybciej należy określić liczbę zarodków i błon płodowych;
• stwierdzenie czy ciąża rozwija się prawidłowo, czy patologicznie. 

W tym czasie zazwyczaj ocenia się opisane już: liczbę zarodków w macicy i czynność serca płodu. Dokonuje się także pomiarów biometrycznych, czyli określa się:

• długość ciemieniowo-siedzeniową- to długość płodu mierzona od czubka głowy do najniżej położonego punktu na miednicy. Pomaga lekarzowi ocenić wiek płodu, a także zdiagnozować czy płód rozwija się prawidłowo;
• wymiar dwuciemieniowy główki płodu - to największa odległość między wypukłościami ciemieniowymi, mierzona u płodu dla oceny wieku ciążowego.

Zobacz również:

---

Ciąża

Co wolno, a czego nie wolno robić w ciąży? Obalamy mity na temat ciąży

Ultrasonografia pozwala także zajrzeć w mikroskopijny świat rozwijającego się dziecka i uchwycić jego pierwsze struktury anatomiczne. Pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży, lekarz zwraca uwagę na czaszkę, oceniając jej kształt oraz obecność takich struktur jak sierp mózgu czy sploty naczyniówkowe w komorach bocznych. Kolejnym krokiem jest badanie ścian jamy brzusznej, z uwzględnieniem fizjologicznej przepukliny pępkowej, która do 12. tygodnia jest zupełnie normalnym zjawiskiem. Ginekolog zwraca także uwagę na: lokalizację serca, żołądek, pęcherz moczowy, kręgosłup, oraz kończyny górne i dolne.

Po ocenie ryzyka wystąpienia wad chromosomowych, każda ciężarna powinna otrzymać propozycję wykonania badania w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie. Najistotniejszy pod tym względem jest test podwójny: PAPP-A i beta-hCG.

Pomiędzy 15. a 20. tygodniem przeprowadza się tzw. test potrójny, który składa się z oceny  stężenia: beta-hCG, estriolu i AFP. Polskie Towarzystwo Ginekologów  rekomenduje, by zaproponować badanie ciężarnym, które nie wykonywały wcześniejszych badań przesiewowych lub jako uzupełnienie badania I trymestru w uzasadnionych przypadkach. Kobieta kierowana jest także na morfologię krwi i badanie ogólne moczu. 

Pomiędzy 24. a 26. tygodniem ciąży wykonuje się doustny test obciążenia glukozą, który ma na celu wykrycie ewentualnej cukrzycy ciążowej. Przeprowadza się także badanie USG, badanie ogólne moczu, ocenia się przeciwciała anty D jeśli kobieta ma krew Rh- (chodzi o określenie czy istnieje ryzyko konfliktu serologicznego), wykonuje się też badanie w kierunku toksoplazmozy.

---

Cukrzyca ciążowa stanowi zagrożenie dla płodu, jak i samej ciężarnej, dlatego kobiety poddaje się odpowiednim badaniom123RF/PICSEL

---

W tych tygodniach kobietom zagrożonym konfliktem serologicznym podaje się immunoglobulinę anty D. To bardzo ważne: konflikt serologiczny stanowi największe zagrożenie dla dziecka. Może prowadzić do rozwinięcia się choroby hemolitycznej, która w skrajnych przypadkach kończy się wewnątrzmaciczną śmiercią. U płodu mogą także wystąpić niedokrwistość, niedotlenienie oraz poważne uszkodzenia narządów, co wymaga szybkiej diagnozy i interwencji medycznej.

Badania diagnostyczne wykonywane między 33. a 37. tygodniem ciąży to:

• badanie antygenu Hbs - wykorzystywane jest do diagnozowania zakażenia wirusem HBV, czyli patogenem odpowiedzialnym za rozwój wirusowego zapalenia wątroby typu B;
• badanie w kierunku HIV;
• posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców;
• badanie na zakażenie HCV (w grupie kobiet obarczonych zwiększonym populacyjnym ryzykiem zachorowania).

Wykonywane są standardowe:

• badanie podmiotowe i przedmiotowe;
• badanie położnicze;
• ocena ruchów płodu;
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi;
• pomiar masy ciała;
• ocena ryzyka ciążowego.

Do badania USG dołącza się także, badanie KTG, czyli nieinwazyjne badanie  pozwalające na  monitorowanie akcji serca płodu wraz z jednoczasowym zapisem czynności skurczowej mięśnia macicy.

Źródła:

1. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników
2. Położnictwo i ginekologia, red. G.H. Bręborowicz, t. 1-2, wyd. 3, PZWL, Warszawa 2020.
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, Dz. U. z 2018 r. poz. 1756.

CZYTAJ TAKŻE:

Hormon, który wiele powie o zdrowiu. Beta-hCG wykrywa nie tylko ciążę, ale też raka

Zmiany skórne, problemy z pamięcią, chrapanie. Ciąża czasem może objawiać się nietypowo

Ustalono najlepszy wiek na zajście w ciążę. Naukowcy: jest mniejsze ryzyko wad płodu