Kompletna lista badań dla kobiet. Zrób, jeszcze zanim zleci ci lekarz ginekolog

Z całą pewnością w pierwszej kolejności przed myślą o prokreacji warto pochylić się nad własnym zdrowiem. Zdrowa i bezpieczna mama to nie tylko zdrowe dziecko, ale też łatwiejsza i bezpieczniejsza ciąża. Dlatego na sam początek proponuję badania najbardziej podstawowe, które dadzą nam szereg użytecznych informacji o tym, jaki jest stan naszego zdrowia. Należą do nich:

• morfologia krwi z rozmazem,
• badanie ogólne moczu,
• próby wątrobowe,
• lipidogram.

To badania, które powinien raz do roku wykonywać każdy, już zwłaszcza przyszła mama. W stosunkowo niewielkiej ilości danych otrzymujemy bardzo dużo informacji. Dowiadujemy się m.in. o:

• stanie układu krwionośnego,
• podejrzeniu infekcji,
• poziomie hemoglobiny i możliwym niedoborze żelaza/anemii,
• pracy nerek,
• pośrednio o gospodarce glukozowej,
• funkcjonowaniu wątroby,
• stanie naczyń krwionośnych.

Z tego względu należy badania te potraktować jako obowiązkowe przed planowaną ciążą.

Przyszła mama powinna oznaczyć także poziom glukozy i insuliny. Gospodarka glukozowa to jeden z najważniejszych predyktorów, czy ciąża będzie zdrowo się rozwijać i zakończy się bezpiecznym porodem. Dzieci matek o nieustabilizowanej gospodarce glukozowej (zwłaszcza z cukrzycą, ale też ze stanem przedcukrzycowym) rodzą się często z cukrzycą, z za wysoką masą urodzeniową lub przychodzą na świat przez poród z komplikacjami. Z tego względu warto przed ciążą skontrolować swój poziom glukozy i insuliny, i zrobić to przynajmniej dwukrotnie w kilkutygodniowym odstępie czasu.

Utrzymaniu ciąży sprzyja również właściwa praca tarczycy, co z kolei ma miejsce dzięki właściwemu wydzielaniu TSH przez przysadkę mózgową. Pomimo iż zakres prawidłowych wartości TSH jest stosunkowo wysoki (nawet do 4,5 µU/ml), coraz częściej mówi się, że kobiety w wieku rozrodczym powinny utrzymywać TSH na poziomie do 2,5 lub nawet do 1,5 µU/ml i postuluje się o zmianę zakresu referencyjnego dla TSH. Z tego powodu warto kilkukrotnie oznaczyć TSH przed planowaną ciążą, mając na uwadze wyższe prawdopodobieństwo utrzymania i donoszenia ciąży przy niskich jego zakresach.

Rozwój tzw. cewy nerwowej, z której powstanie mózg i centralny układ nerwowy płodu, ma miejsce już w pierwszych tygodniach ciąży. Do prawidłowego przebiegu tego procesu niezbędne są przede wszystkim dwie witaminy z grupy B: kwas foliowy i kobalamina. Ich wartości powinny mieścić się w zakresach referencyjnych lub nawet w ich górnych granicach u przyszłej mamy, aby zagwarantować właściwy rozwój mózgu i rdzenia kręgowego dziecka. Dlatego warto przed planowaną ciążą oznaczyć poziomy tych dwóch składników odżywczych i w razie wskazań - rozpocząć ich suplementację. Wady cewy nerwowej, powstające w pierwszych etapach rozwoju płodu, są zazwyczaj nieodwracalne, a możemy zapobiegać im w tak łatwy sposób dzięki badaniom.

Aby mieć pewność, że przyszła mama nie przekaże dziecku "w gratisie" chorób, które przenoszą się przez łożysko i są szczególnie groźne dla rozwijającego się płodu, warto przed zajściem w ciążę wykonać oznaczenia:

• antygenu HIV,
• antygenu WZW typu B - HBs Ag,
• przeciwciał na cytomegalię,
• przeciwciał na toksoplazmozę,
• przeciwciał na różyczkę.

Badania te pozwolą wykryć aktywną infekcję oraz w przypadku przeciwciał - posiadanie odporności na patogen. Badania te zleci z pewnością lekarz prowadzący ciążę po tym, jak ją potwierdzi, ale warto już wcześniej wiedzieć, czy istnieje jakiekolwiek ryzyko przeniesienia infekcji na płód i podjąć stosowne do tego działania.

Ponieważ większość z nas, Polaków, cierpi na niedobór witaminy D3, która niezbędna jest m.in. do prawidłowej gospodarki wapniem, warto przed planowaną ciążą oznaczyć jej poziom i w miarę potrzeb podjąć suplementację. Duża część z nas, kobiet, przynajmniej raz w życiu zmagała się lub będzie zmagać się z niedoborem żelaza, co ma bezpośrednie przełożenie nie tylko na poziom hemoglobiny, lecz także na poczucie zmęczenia, apatię i brak sił. Warto zatem także oznaczyć swój poziom żelaza i komponenty gospodarki żelazowej - ferrytynę i transferrynę, aby w okres ciąży wchodzić w pełni sił i witalności.

Łatwość zajścia w ciążę i utrzymania jej zależy od wielu czynników, niewątpliwie jednak głównie od hormonów i ich równowagi. Z tego względu przed planowaną ciążą należy oznaczyć profil hormonów płciowych:

• estradiolu,
• testosteronu,
• FSH,
• LH.

Utrzymanie odpowiednich proporcji tych hormonów zagwarantuje prawidłową ciążę i jej terminowe donoszenie.

Panie planujące macierzyństwo powinny również bezwzględnie dysponować aktualnym wynikiem cytologii szyjki macicy, badaniem USG narządów rodnych i być "na bieżąco" ze swoim ginekologiem, aby ewentualne wątpliwości rozwiewać już na wstępie.

Coś, o czym często zdajemy się zapominać, przygotowując się do ciąży, to zdrowie naszych zębów. Nieleczone zakażenia w obrębie zębów i zębodołów mogą prowadzić nawet do poronienia, dlatego dobrze byłoby zaprzyjaźnić się również z dentystą i wyleczyć ewentualne ubytki, zanim na dobre pomyślimy o dziecku.

Źródła:

Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.

Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.

https://www.gabinetginekologiczny.com.pl/2024/02/26/jakie-badania-przed-ciaza-warto-wykonac/.

CZYTAJ TAKŻE: 

Pytania o badania. Co robić, a czego nie robić przed badaniami krwi? Co, gdy już będzie po wszystkim?

Podstawowe badanie, gdy ciągle jesteś zmęczony. Powie wiele o twoim zdrowiu

Test ciążowy nie tylko dla kobiet. Dodatni wynik u mężczyzny może oznaczać nowotwór