Dializa nerek ratuje życie. Kiedy i u kogo przeprowadza się zabieg?
W naszym kraju co roku dializy przeprowadza się u ok. 20 tys. chorych. Dializa jest zabiegiem ratującym życie, biorąc pod uwagę fakt, że na transplantację nerki może liczyć jedynie 5 proc. pacjentów poddawanych dializie. Jakie są wskazania do dializ? Na czym polega i jak przebiega dializa?
Dializa to zabieg, który ma na celu przejąć funkcje, jakie pełnią nerki w organizmie. Jeżeli są zdrowe, są zdolne do usuwania z ciała szkodliwych produktów przemian metabolicznych, co za tym idzie, utrzymują równowagę kwasowo-zasadową, regulują ciśnienie krwi i usuwają toksyny.
Dializa wykorzystuje selektywne działanie błony półprzepuszczalnej, która zatrzymuje niechciane produkty przemian materii, pozwalając na swobodny przepływ oczyszczonej krwi.
Dializę przeprowadza się u pacjentów, u których nerki nie są w stanie pełnić swoich funkcji, w związku z czym pojawiają się u nich:
- obrzęki,
- neuropatia (uszkodzenie lub stan zapalny dotyczący nerwów),
- encefalopatia mocznicowa (uszkodzenie mózgowia),
- nadciśnienie tętnicze oporne,
- zapalenie osierdzia i związane z nim gromadzenie płynu w worku osierdziowym,
- świąd mocznicowy,
- niszczenie kości,
- zwiększone stężenie jonów potasowych we krwi,
- nadczynność przytarczyc.
Bardzo ważnym parametrem, który bierze pod uwagę lekarz, stwierdzający, czy u pacjenta powinna zostać przeprowadzona dializa, jest wskaźnik filtracji kłębuszkowej. Jeżeli wynosi on mniej niż 10-15 ml/min/1,73 m², jest to wskazanie do zabiegu.
Zabieg nie powinien być przeprowadzany u osób w zaawansowanym wieku, z uszkodzonym sercem i niewydolnych krążeniowo, chorujących na nowotwory i miażdżycę lub inne choroby niepodlegające leczeniu, a także u uzależnionych od nikotyny i alkoholu.
Wyróżniamy dwa rodzaje dializy:
Hemodializa - ten typ dializy jest przeprowadzany pozaustrojowo. Przebiega z wykorzystaniem sztucznej nerki. W trakcie jednego zabiegu przepływa przez nią ok. 50 litrów krwi. Jedna igła przewodzi krew do urządzenia dializującego, natomiast druga przewodzi przefiltrowaną krew wprost do organizmu pacjenta.
Dializa otrzewnowa - jak sama nazwa wskazuje, wykorzystuje jako błonę półprzepuszczalną otrzewną wyścielającą jamę brzuszną. Do jamy brzusznej wprowadza się płyn dializacyjny, przez cewnik, dzięki niemu możliwe jest także odprowadzanie płynu. Cewnik umieszczony jest w ciele pacjenta na stałe, na ok. dwa miesiące przed planowanym zabiegiem. Zdecydowaną zaletą dializy otrzewnowej jest to, że może być przeprowadzana w domu pacjenta, przez wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia.
Oba typy dializy mają na celu oczyszczenie krwi, przywrócenie prawidłowego pH krwi i ciśnienia tętniczego. Niezależnie od typu dializy należy pamiętać, że zabieg mocno obciąża układ krążenia, dlatego pacjenci muszą odpocząć bezpośrednio po nim. Poza tym dializy wymagają reorganizacji życia, trzeba na nie poświęcać aż do kilkunastu godzin tygodniowo.
Bez dializ niemożliwe jest prawidłowe funkcjonowanie chorych, niemniej nie są one najwygodniejszym rozwiązaniem. Jak już wspomniano, dializy są czasochłonne, ograniczają wykonywanie pewnych aktywności i mogą być przeprowadzane tylko przez specjalnie wyszkolone osoby, co oznacza, że pacjent jest nieodłącznie związany ze służbą zdrowia.
Przeszczep jest o wiele lepszym rozwiązaniem, ponieważ pozwala na zupełnie normalne funkcjonowanie. Niestety, w Polsce, w porównaniu z Europą, wykonuje się bardzo niewiele przeszczepów.
Najkorzystniejszy jest przeszczep narządu od żywego dawcy, ale tego typu zabieg stanowi jedynie około 6 proc. transplantacji. Najlepsze efekty daje przeszczepienie nerki od bliskiego krewnego chorego. Życie z jedną nerką jest możliwe, ponieważ pozostająca w organizmie nerka z powodzeniem przejmuje funkcję tej nieobecnej.
Czytaj także:
Badanie ogólne moczu. Jak interpretować wyniki?
