Antykoncepcja hormonalna - zalety, wady, skutki uboczne

Antykoncepcja hormonalna uważana jest za najbardziej skuteczny sposób zapobiegania ciąży. Jak pokazują badania, jej skuteczność może sięgać nawet ponad 99 proc. Środki antykoncepcyjne zawierają zwykle estrogen i/lub progesteron. Substancje te wpływają na pracę przysadki mózgowej. To właśnie tam wydzielane są hormony LH i FSH, które odpowiadają za nasz cykl owulacyjny. Mówiąc prościej - antykoncepcja hormonalna hamuje owulację oraz zagęszcza śluz, dzięki czemu nie dochodzi do zapłodnienia. To nie jedyne zalety antykoncepcji. Niestety, metoda ta ma także swoje wady.

Nie ma wątpliwości, że najpopularniejszą formą antykoncepcji hormonalnej są tabletki antykoncepcyjne. Wyróżnić możemy 2 rodzaje tabletek antykoncepcyjnych.

1. Dwuskładnikowe (zawierają estrogen i syntetyczny progesteron)

2. Jednoskładnikowe (zawierają wyłącznie syntetyczny progesteron)

Oba rodzaje tabletek przyjmować możemy w dwojaki sposób. Pierwszą metodą jest "21+7". Oznacza, że tabletki przyjmuje się przez 21 dni, po których należy zrobić 7-dniową przerwę. Wtedy powinno pojawić się krwawienie. Drugim sposobem jest "24+4". W tym przypadku pacjentka łyka 24 tabletki zawierające hormony, a 4 to tzw. "placebo", w trakcie którego pojawić ma się menstruacja. Metoda "24+4" ma na celu kształtowanie nawyku codziennego łykania tabletek, który pozwoli uniknąć sytuacji, w której pacjentka zapomni o antykoncepcji.

+  skuteczność

+   cena (zwykle to wydatek około 15-35 zł miesięcznie)

+   możliwość wyregulowania cyklu miesiączkowego

+   Zmniejszają dolegliwości związane z zespołem napięcia  przedmiesiączkowego (PMS)

+   pozwalają zminimalizować bóle miesiączkowe

+   zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia niektórych nowotworów, m.in. raka endometrium i jajników

+   zmniejszają intensywność krwawienia

+   możliwość przerwania terapii w każdym momencie

-    zwiększenie krzepliwości krwi

-    mogą powodować huśtawki nastrojów i stany depresyjne

-    zwiększają ryzyko nadciśnienia i chorób serca

-    mogą powodować znaczne zwiększenie wagi

-    konieczność codziennego przyjmowania

-    mogą powodować problemy z cerą

-    zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia raka piersi

-    mogą obciążać wątrobę

-    mogą powodować mdłości i wymioty

-    liczne przeciwskazania, m.in. choroby nowotworowe, zakrzepy, przebyty udar czy zawał

-    nie chronią przed chorobami przenoszonym drogą płciową 

Plastry antykoncepcyjne działają na takiej samej zasadzie jak tabletki antykoncepcyjne. Zawierają estrogen oraz syntetyczny progesteron. Różnicą jest to, że nie są przyjmowane doustnie. Raz w tygodniu nakleja je się np. na ramię, pośladek, brzuch lub plecy. Należy pamiętać o tym, aby miejsce to było czyste i niepodrażnione. Plaster, aby zachować swoje właściwości, musi dobrze przylegać do skóry.

+ skuteczność

+  wygoda — nie trzeba przyjmować ich codziennie

+  brak ryzyka pominięcia dawki

+  w przypadku nie naklejenia kolejnego plastra występuje 2 dniowa ochrona — przez ten czas hormony wciąż występują w organizmie pacjentki

+  nie obciążają wątroby jak tabletki antykoncepcyjne

+  małe ryzyko wymiotów i nudności

+  duża odporność na odklejanie

+  mogą poprawiać stan cery oraz kondycje włosów

+  regulują cykl miesiączkowy

+  zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia torbieli

-    wysoka cena, miesięczna terapia to wydatek rzędu 50-80 zł

-    brak ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową

-    mogą powodować alergie skórne

-    zwiększają ryzyko infekcji

-    dużo mniejsza skuteczność u pacjentek z nadwagą

-    możliwość odklejenia się

-    liczne przeciwwskazania, m.in. wiek powyżej 45. roku życia, cukrzyca, uzależnienie od papierosów

Implant antykoncepcyjny to jedna z najbardziej nowoczesnych metod antykoncepcji. To malutki pręcik wszczepiany pod skórę, który ma za zadanie uwalniać syntetyczny progesteron. Zabieg wstrzyknięcia implantu jest łatwy i bezbolesny. Wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym i przypomina nieco zwykły zastrzyk.

+  bardzo wysoka skuteczność

+  jedna z najbezpieczniejszych metod antykoncepcji

+  duża wygoda i brak konieczności łykania tabletek i naklejania plastrów

+  odpowiedni dla osób, które nie mogą stosować tabletek lub plastrów antykoncepcyjnych —  może być stosowany powyżej 45 roku życia, a także przez chore na cukrzyce

+  odpowiedni także dla pacjentek z nadwagą

+  może być stosowany przez karmiące piersią

+  długi czas działania, nawet do 5 lat

+  niskie ryzyko wystąpienia skutków ubocznych — implant nie uwalnia estrogenów, które odpowiedzialne są za większość skutków ubocznych

+  nie obciąża wątroby i układu pokarmowego

+  w każdej chwili można go wyciągnąć — płodność powróci w kolejnym cyklu

-    wysoka cena, implant to wydatek rzędu 1000-1500 zł

-    nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową

-    może obniżać libido

-    niestosowany u pacjentek poniżej 18 roku życia

-    liczne przeciwwskazania, m.in. zakrzepowe zapalenie żył i choroba zakrzepowo-zatorowa

Wkładka domaciczna ma podobne działanie do opisywanych już metod antykoncepcji. Umieszczana jest wewnątrz macicy. Wykonana jest zwykle z plastiku, ma kilka cm i przypomina kształtem literę T lub S. Wkładkę zakłada (i w razie potrzeby wyjmuje) lekarz ginekolog. Zabieg jest bezbolesny. Zwykle nie powoduje dyskomfortu, jednak u wrażliwych pacjentek po założeniu wkładki może pojawić się ból brzucha. 

+  idealna dla kobiet, które nie mogą stosować antykoncepcji doustnej

+  wysoka skuteczność

+  zmniejsza intensywność krwawienia lub powoduje całkowite ustanie miesiączki

+  wygoda

+  może przebywać w macicy nawet 5 lat

+  można ją usunąć w każdym momencie

+  nie zawiera estrogenów i nie powoduje skutków ubocznych, jakie niesie za sobą stosowanie tabletek antykoncepcyjnych

+  refundacja przez NFZ

-    nie zalecana kobietom, które jeszcze nie rodziły

-    polecana jest kobietom, które mają już potomstwo i w najbliższym czasie nie planują kolejnego dziecka

-    nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową

-    w przypadku korzystania z prywatnego gabinetu wysoka cena, nawet 1000 zł

-    brak możliwości stosowania przez kobiety, które chorowały na raka szyjki macicy lub raka piersi

-    może powodować huśtawki nastrojów i ból głowy

-    może podrażniać błonę śluzową macicy