Pij codziennie, by doładować się witaminami, mieć dobry wzrok i nieskazitelną cerę. Uważaj na jedno

Sok marchewkowy, szczególnie świeżo wyciskany, to bardzo bogate źródło mikro- i makroelementów. Już sama lista witamin jest imponująca i nieosiągalna dla wielu innych produktów i potraw. To m.in. witaminy A, C, E, K i większość witamin z grupy B.

W przypadku witaminy C jedna szklanka to prawie 25 proc. dziennego zapotrzebowania. Jeśli chodzi o witaminę A, trudno o lepsze źródło niż marchewka. W 250 ml soku dostarczymy organizmowi więcej, niż wynosi zalecana dobowa dawka. 

Większości z nas marchew kojarzy się przede wszystkim z substancją nazywaną beta-karotenem. Słusznie, to właśnie ten składnik odpowiada za pomarańczowy kolor warzywa. Inna nazwa beta-karotenu to prowitamina A - beta-karoten w organizmie przekształca się w witaminę A w ilości adekwatnej do potrzeb. 

Jak bogata zawartość witamin i innych składników odżywczych wpływa na zdrowie człowieka przy regularnym spożyciu? Otóż: 

• witamina A chroni wzrok. Beta-karoten w soku z marchewki zapobiega osłabianiu się wzroku wraz z wiekiem, np. zwyrodnieniu plamki żółtej. Oprócz β-karotenu w marchwi znajdują się też inni prekursorzy witaminy A - luteina i zeaksantyna. Oba karotenoidy są budulcem siatkówki oka; 
• sok z marchwi wpływa na odporność. Za prawidłowe działanie układu immunologicznego odpowiada wiele substancji odżywczych, jedne w większym, inne w mniejszym stopniu. W marchewce znajdziemy większość tych najważniejszych: witaminę C, witaminę A, a także pirydoksynę. Ta ostatnia to inna nazwa witaminy B6, która bierze udział w procesie produkcji limfocytów; 
• beta-karoten poprawia kondycję skóry. Picie soku z marchwi szczególnie poleca się młodzieży zmagającej się z trądzikiem. To zasługa witaminy A, ale także dużej ilości przeciwutleniaczy i witaminy C niezbędnej do syntezy kolagenu. Zdrowa, odżywiona skóra to także szybsze gojenie ran. Karotenoidy wyrównują też koloryt skóry, ułatwiają i przyspieszają opalanie. Sok marchewkowy pozytywnie wpłynie regenerację naskórka, wygładzi drobne zmarszczki i opóźniani efekty starzenia; 
• potas i sód są kluczowe dla serca. Oba minerały znajdziemy w soku z marchwi. W przypadku potasu jedna szklanka to prawie 20 proc. dziennego zapotrzebowania, w mniejszych ilościach znajdziemy sód (ok. 8 proc.). Oba pierwiastki odgrywają główną rolę w przewodzeniu sygnałów elektrycznych, które odpowiadają za każde uderzenie serca.

Marchew, a więc także sok z tego warzywa zawiera mnóstwo antyoksydantów. Oddając wolnym rodnikom brakujący elektron, przeciwutleniacze zapobiegają pobraniu go z komórek ciała, tym samym zmniejszając ryzyko mutacji, a w konsekwencji powstania nowotworów w tkankach ciała. Wokół tego konkretnego napoju i jego właściwości antynowotworowych narosło jednak wiele mitów, z którymi należy się pokrótce rozprawić.

W wielu popularnonaukowych źródłach zajmujących się dobroczynnym wpływem marchwi na ludzki organizm często pojawiają się dwa tematy:

• antyrakowa dieta Gersona,
• książka Ann Cameron pod tytułem "Curing Cancer with Carrots". 

Dieta autorstwa doktora Maxa Gersona powstała w latach 30., a sam autor zakładał, że jej zastosowanie może pomóc w walce z rakiem. W wielkim skrócie jej założenia to niska kaloryczność i bardzo duże ilości warzyw i owoców, także pod postacią soków. Autor proponował spożycie co najmniej trzech litrów wyciskanego napoju na dobę. W latach 40. skuteczność metody postanowiło sprawdzić Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne (AMA) - bez powodzenia. W 1946 roku swoje wnioski z analizy przebiegu choroby u 10 pacjentów opublikował też doktor Gerson. Wnioski? Terapia nie przynosi korzyści w leczeniu nowotworów. 

Sam autor zmienił zdanie w latach 50., twierdząc, że protokół jednak działa, ale żadne z dziesiątek badań nie wykazało niczego na poparcie tej tezy. Max Gerson w 1958 roku został zawieszony w prawach wykonywania zawodu, cofnięto też jego ubezpieczenie od błędów medycznych. Badania nie wykazały poprawy u pacjentów, dowiodły natomiast, że dla organizmu osłabionego chorobą taka dieta może być bardzo obciążająca i prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.

Książka opisująca wyleczenie z raka okrężnicy dzięki piciu soku z marchwi to w praktyce pokłosie popularności terapii Gersona. "Leczenie raka marchewkami" z 2015 roku nie było debiutem literackim Ann Cameron. Już w latach 80. rozpoczęła ona karierę z piórem w dłoni, pisząc opowiadania dla dzieci. W 2013 roku autorka wygrała walkę z rakiem okrężnicy bez stosowania chemio- i radioterapii. W swoim pierwszym dziele z pogranicza medycyny wysunęła tezę, że za remisją stały... trzy litry soku z marchewki dziennie.

Okazuje się jednak, że historia była trochę bardziej skomplikowana. Guzy na okrężnicy zostały w rzeczywistości usunięte chirurgicznie podczas operacji w szpitalu. Dodatkowe badania wykazały jednak zmiany na węzłach chłonnych klatki piersiowej. Lekarze uznali je za przerzuty i zaproponowali chemioterapię, ale kobieta odmówiła. Wtedy wprowadziła w życie wariację diety Gersona, a kolejne testy odnotowały remisję zwyrodnień układu limfatycznego. O czym to świadczy?

Tego nie wiedzą na pewno ani lekarze autorki, ani sama Ann Cameron. Biorąc jednak pod uwagę, że żadne badania kliniczne nie wykazały leczniczych właściwości soku z marchwi w onkologii, szanse, że to akurat pierwszy udokumentowany przypadek w historii są znikome. Jest za to kilka innych bardziej prawdopodobnych powodów, np. błędna diagnoza. Diagnoza nowotworów bardzo często daje fałszywie pozytywne wyniki. Jedno z badań wykazało, że skumulowane ryzyko fałszywie dodatniego wyniku wyniosło 36,7 proc. dla mężczyzn i 26,2 proc. dla kobiet po czterech badaniach przesiewowych w kierunku raka.    

Inne możliwe rozwiązania zgodne z aktualnym stanem wiedzy to właściwa diagnoza przerzutów, ale ich niezłośliwy charakter. Możliwe też, że doszło do spontanicznej remisji - samoistnego cofnięcia się choroby, z którego wytłumaczeniem medycyna nie radzi sobie od lat. Trzeba również pamiętać o jednej bardzo ważnej zasadzie: brak dowodu na istnienie choroby, nie jest dowodem braku choroby. Do 1968 roku, czyli do momentu opatentowania tomografu komputerowego, nie byliśmy w stanie wykrywać większości zmian w płucach mniejszych niż 1 cm średnicy!

Obie teorie ani opisywane efekty nie mają żadnego potwierdzenia w badaniach. Przeciwutleniacze zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania na raka, prowadzone są też badania nad terapią raka jelita grubego z włączeniem poliacetylenów występujących naturalnie w marchwi. Na ten moment nie ma jednak żadnych dowodów na skuteczność terapii. Jest za to niezliczona ilość badań pokazujących, że szanse na przeżycie pacjentów odmawiających konwencjonalnych metod leczenia nowotworów są przerażająco pesymistyczne.

Szklanka świeżego soku z marchwi o pojemności 250 ml to 94 kcal. Indeks glikemiczny dla tego napoju wnosi 43, czyli mieści się w przedziale określanym jako niskie IG. Chociaż w tej porcji znajdziemy ok. 22 g węglowodanów, to sok z marchwi w małych ilościach nie jest niebezpieczny dla cukrzyków. 

Co ciekawe, niewielkie porcje mogą pozytywnie wpływać na regulowanie poziomu cukru we krwi. W badaniu przeprowadzonym na szczurach z cukrzycą typu 2, w którym do diety włączono fermentowany sok z marchwi, zauważono poprawę wyników związaną z dostarczaniem probiotyków. Podobnie działają też niektóre związki zawarte w fioletowej odmianie marchewki. Dalsze badania mają ustalić, czy podobne efekty daje spożywanie pomarańczowej marchwi uprawnej.

W przypadku soku marchewkowego nie można przesadzać z ilością, bo efekty mogą bardzo szybko stać się dobrze widoczne. Bezpiecznie jest ograniczyć się do 1-2 szklanek dziennie. Trudno bez uśmiechu mówić o przedawkowaniu soku z marchwi, znacznie poważniej brzmi karotenemia, czyli zatrucie beta-karotenem. Ogromne stężenie tego prekursora witaminy A w soku już po kilku dniach nadmiernego spożycia zmienia kolor skóry na... marchewkowy. 

Duże ilości witamin A, C i E to wysiłek trawienny dla wątroby. Osoby z chorobami tego narządu powinny zachować szczególną ostrożność. Ze względu na obciążenie dla całego układu pokarmowego soki ze świeżych warzyw i owoców lepiej spożywać rano i w ciągu dnia. Sok z marchwi może być skuteczny w leczeniu zaparć. Substancje w nim zawarte stymulują perystaltykę jelit i pomagają usuwać z nich resztki materii. 

CZYTAJ TAKŻE: 

W PRL-u piliśmy je na potęgę. Jest zbawienne dla żołądka, jelit i serca

Pij nawet szklankę dziennie. Zatrzyma procesy przedwczesnego starzenia

Fakty i mity na temat picia wody