Czy można za głośno oddychać? Tak wygląda świat osób wysoko wrażliwych
Trudno nie odnieść wrażenia, że w ostatnich latach zwiększyła się liczba diagnozowanych zaburzeń spektrum autyzmu, ADHD czy wysokiej wrażliwości. Zaczęto o nich mówić nawet w kontekście swego rodzaju "mody na zaburzenia". Coś, co kiedyś nie było sprecyzowane jako zaburzenie, dziś dla wielu osób staje się autentyczną diagnozą. Tak właśnie jest z HSP (High Sensitivity Person), czyli osobami wysoko wrażliwymi, które stanowią nawet 20 proc. populacji Choć HSP nie została ujęta w międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń ICD - stanowi wyzwanie dla funkcjonowania tej grupy w społeczeństwie. Dowiedz się, jak rozpoznać osoby wysoko wrażliwe i z czym mierzą się one na co dzień?
Elaine Aron to amerykańska psycholog, urodzona w 1944 roku. Ukończyła studia magisterskie z psychologii klinicznej, następnie uzyskała tytuł doktora z głębokiej psychologii klinicznej. W 1996 roku zasłynęła na świecie z powodu wydania swojej książki "The Highly Sensitive Person" ("Osoba Wysoko Wrażliwa"), w której poruszyła tematykę dotąd nie omawianą na tak szeroką skalę. Spopularyzowała niszową jak do tej pory koncepcję HSP, po polsku WWO - Osób Wysoko Wrażliwych, czyli takich ludzi, u których przetwarzanie emocji, informacji i bodźców zachodzi na znacznie głębszym, bardziej świadomym i często bardziej dotkliwym w skutkach poziomie. Wraz z mężem i innymi współpracownikami podjęła się rozwoju tej nowej w tamtym czasie dziedziny psychologii, a w swoich pracach na przestrzeni lat analizowała osoby wysoko wrażliwe pod różnymi względami. To jej zawdzięczamy pojawienie się samej koncepcji i nazwanie tego, co, być może, jeszcze długo nie zostałoby nazwane, a spędza sen z powiek wielu ludziom na całym świecie.
Highly Sensitive Person, czyli osoba wysoko ważliwa to taka, którą cechuje szczególna relacja z samym sobą i z otoczeniem. W sposób szczególny odczuwa ona emocje i dogłębniej odbiera bodźce, często będąc przestymulowana i sama tym odczuciem zmęczona. Koncepcja Wysokiej Wrażliwości zakłada, że WWO cechują 4 następujące komponenty wysokiej wrażliwości:
- dogłębna analiza procesów, sytuacji i wydarzeń;
- wysoka wrażliwość na bodźce i doskonała dostrzegalność niuansów i szczegółów;
- wyraźnie pogłębiona empatia względem ludzi i zwierząt;
- przestymulowanie i zmęczenie poziomem przeżywanych emocji i dziejących się wydarzeń, prowadzące do chronicznego przemęczenia.
Osoby wysoko wrażliwe, nawet, jeśli nie wiedzą, że należą do WWO, bardzo szybko odnajdują się w tym opisie, zwykle tuż po tym, kiedy ich mózgi wyłapią słowa "analiza", "przestymulowanie", "zmęczenie" i "empatia".
Wysoka Wrażliwość w literaturze naukowej figuruje jako SPS - Sensory Procesing Sensitivity, co można tłumaczyć jako Wrażliwość Przetwarzania Sensorycznego. Aktualnie, z naukowego punktu widzenia, nie jest to choroba i za taką nie powinna być uważana. Hipotezę taką utrzymuje w swoich pracach sama Elaine Aron.
Definicja SPS zakłada, iż jest to cecha charakteru lub osobowości, związana ze zwiększoną wrażliwością ośrodkowego układu nerwowego. Badania dowodzą, iż nie jest związana z introwersją i neurotycznością, za to związana jest z większą responsywnością na bodźce, zarówno pozytywne, jak i negatywne. Jeszcze przed popularyzacją koncepcji HSP przez Aron w 1996 i 1997 roku, niemiecki profesor nauk medycznych, Wolfgang Klages, sugerował w swojej pracy, że wysoka wrażliwość wynika z fizjologicznego faktu niskiego progu pobudzenia wzgórza - części mózgowia - u niektórych osób. Wzgórze odpowiada za wstępną ocenę bodźców zmysłowych i przesyłanie ich do kory mózgowej, odpowiedzialnej za ich świadome przetwarzanie. Klages twierdził, iż u WWO przepuszczalność dla bodźców, docierających z neuronów aferentnych do wzgórza jest tak wysoka, iż niektóre z takich bodźców docierają do ośrodkowego układu nerwowego "nieprzefiltrowane" przez wzgórze. Skutkiem tego jest przestymulowanie układu nerwowego, prowadzące do wysokiej wrażliwości na bodźce.
Jako osoba uważająca się za WWO widzę, że cecha ta częściej utrudnia życie, niż je ułatwia. Osoby WWO mają poczucie, że chciałyby czuć mniej i mniej dostrzegać. Praca i nauka mogą powodować u takich osób przestymulowanie, a także powodują niezwykłe zmęczenie nawet po dwóch czy trzech godzinach. Hałas, nieustające dźwięki czy nawet rozmowy innych ludzi mogą powodować u WWO rozdrażnienie, zniechęcenie i zmęczenie.
Osoby wysoko wrażliwe miewają problem z głębokim skupieniem na pracy, kiedy obecnych jest się za dużo ludzi, przez co praca w zespole większym, niż kilka osób, jest wyjątkowo trudna. Dźwięki ulicy, krzyki dzieci z placu zabaw, za głośna muzyka - to wszystko może być niezwykle męczące dla osób wrażliwych.
Czy SPS coś mi daje, czy tylko odbiera? Oczywiście, że daje. Intensywnie pachną kwiaty i perfumy, dostrzegam łzy w oczach, zanim jeszcze się tam pojawią, łatwiej odczytuję intencje osób trzecich. Jestem bardziej świadoma siebie i innych, a także wszystkich procesów, które we mnie i w innych ludziach zachodzą.
Źródła:
- Boterberg, Sofie; Warreyn, Petra (2016), "Making sense of it all: The impact of sensory processing sensitivity on daily functioning of children", Personality and Individual Differences, 92: 80-86.
- Aron, Elaine; Aron, Arthur (1997), "Sensory-Processing Sensitivity and its Relation to Introversion and Emotionality", Journal of Personality and Social Psychology. 73 (2): 345-368.
- https://highlysensitive.eu
- https://inspiredtochange.biz/blogs/looking-at-high-sensitivity/
CZYTAJ TAKŻE:
Dobry psychoterapeuta, czyli jaki? To musisz wiedzieć o terapii
Coraz więcej Polaków w gabinetach psychiatrów. Z jakimi problemami przychodzą?
Do takich osób inni zawsze lgną. Tę osobowość ma tylko jeden procent ludzi
