Ostra reakcja na stres, czyli co tak naprawdę oznacza, że ktoś ,,jest w szoku”?

Ostra reakcja na stres inaczej: ASD, szok psychiczny lub wstrząs to bezpośrednia reakcja organizmu na trudne przeżycie (np. bycie ofiarą wypadku drogowego, pożaru, napadu albo wiadomość o śmierci bliskiej osoby). Objawy mogą utrzymywać się do 4 tygodni, chociaż zwykle ustępują w przeciągu kilku dni. 

Mimo że szok dotyczy psychiki, łączy się także z występowaniem objawów somatycznych, z których najważniejsze to: przyspieszone bicie serca, wymioty, biegunka, duszności, odrętwienie, a nawet utrata przytomności. Wśród dolegliwości natury psychicznej wymienia się:

• poczucie derealizacji, odcięcia się od rzeczywistości;
• uczucie obcości własnej osoby, ciała (depersonalizacja)
• silny lęk i napięcie;
• brak kontroli nad sobą i swoim zachowaniem;
• rozpacz, gniew, utratę nadziei.

Zespół stresu pourazowego (PTSD) rozwija się u pewnej części osób, które przebyły traumę. O ile ASD uznawany jest za reakcję naturalną, tak PTSD jest traktowane jako zaburzenie utrudniające codzienne funkcjonowanie i wymagające leczenia. Różnice pomiędzy ostrą reakcją na stres, a zespołem stresu pourazowego, dają się również zauważyć w obszarze objawów typowych dla konkretnej jednostki. Szok cechuje się występowaniem symptomów somatycznych, z kolei PTSD wiąże się najczęściej z: unikaniem rozmów na temat traumatycznego wydarzenia lub miejsc z nim się kojarzących, wycofaniem, izolacją oraz koszmarami sennymi, które sprawiają, że osoba dotknięta tym zaburzeniem ma wrażenie, że odtwarza się ono przez cały czas.

ASD w większości przypadków ustępuje samoistnie, dlatego w pierwszym okresie po doznanym szoku warto zadbać zwłaszcza o to, by dana osoba znajdowała się w bezpiecznym otoczeniu i mogła liczyć na pomoc drugiego człowieka. Przebycie ostrej reakcji na stres może być powodem czasowej nieobecności w szkole lub w pracy, dlatego ważne, by w miarę możliwości poinformować placówkę o przyczynach absencji. 

Wsparcie powinno polegać także na odciążeniu w codziennych czynnościach, takich jak chociażby zakupy czy ugotowanie obiadu. Pamiętaj, by nie zostawiać na długo samej osoby, która doświadczyła szoku. Objawy somatyczne można złagodzić, podając leki dostępne bez recepty, oraz dbając o prawidłowe odżywianie, nawodnienie i odpowiednią ilość snu. Jeśli dolegliwości stają się uciążliwe np. odczuwalne jest przyspieszone bicie serca lub wymioty nie wycofują się, konieczna może być wizyta u lekarza.

Ostra reakcja na stres jest normalną reakcją organizmu na bardzo trudne zdarzenie pod warunkiem, że jej objawy nie utrzymują się dłużej niż miesiąc. Jeśli tak się dzieje, warto rozważyć konsultację z psychoterapeutą lub psychiatrą. Zignorowanie symptomów może prowadzić do rozwoju stresu pourazowego, co najczęściej wiąże się z przekształceniem się objawów. Miejsce dolegliwości somatycznych, zajmują nasilone problemy związane z psychiką, czyli: spadek nastroju, koszmary, wybuchy złości, odtwarzanie w głowie obrazu traumy, a także dezorientacja i bezsilność. 

PTSD leczy się psychoterapią i przy użyciu środków farmakologicznych. Leczenie może przynieść poprawę nawet po wielu latach od wystąpienia objawów, dlatego też czas ich trwania nie powinien mieć wpływu na podjęcie decyzji o podjęciu działań terapeutycznych.

Jeśli naprawdę chcesz pomóc osobie, która doświadczyła szoku, nie powinieneś dopytywać o szczegóły traumatycznego wydarzenia. ,,Przepracowywanie stresu na gorąco" nie przyniesie nic dobrego, szczególnie kiedy podejmie się tego osoba nieposiadająca wymaganych kompetencji. W pierwszych dniach po przeżytym trudnym doświadczeniu umysł wypiera część wspomnień z nim związanych, co jest swego rodzaju obroną przed nadmiarem emocji, z którą nie należy walczyć za wszelką cenę. 

Staraj się okazywać wsparcie, wysłuchać tego co druga strona ma do powiedzenia, jednocześnie nie narzucając swojego zdania i nie naciskając na zwierzenia. Nie przejmuj się również kiedy twój rozmówca zaatakuje cię słownie lub wyda się agresywny i rozdrażniony - pamiętaj, że to wynik ostrej reakcji na stres, a nie sprawa personalna.

Źródła:

Mann SK, Marwaha R. Posttraumatic Stress Disorder. 2023  Jan 30. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32644555/

Fanai M, Khan MAB. Acute Stress Disorder. 2023 Jul 10. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32809650/

M. Jarema. Psychiatria. Wydawnictwo PZWL Warszawa, wyd. 2, 2016

CZYTAJ TAKŻE:

Napięcie? Gonitwa myśli? Kiepski sen? Każdy zestresowany musi znać tę metodę

Dobry psychoterapeuta, czyli jaki? To musisz wiedzieć o terapii

Pracoholizm, zakupoholizm, seksoholizm. Komu grożą zachowania kompulsywne?