Masz alergię na jad owadów? Zima to najlepszy czas, by rozpocząć odczulanie

U większości ludzi w miejscu ukąszenia przez owada pojawiają się ból, zaczerwienienie, obrzęk i świąd. Kiedy dana osoba ma alergię, jej organizm nadmiernie reaguje na jad, co może przejawiać się: pokrzywką, osłabieniem, uciskiem w klatce piersiowej, wymiotami, nudnościami, zawrotami głowy, biegunką, bólami brzucha, dusznościami czy zaburzeniami mowy. W ciężkich przypadkach gwałtowny spadek ciśnienia krwi może spowodować wstrząs i utratę przytomności. Jak wskazują eksperci, anafilaksja, czyli szybko postępująca reakcja w organizmie po kontakcie z alergenem, jest stanem nagłym i może być śmiertelna.

Jeśli nie wiesz, czy masz alergię na jad owadów, wykonaj testy alergiczne. Jeśli masz co do tego absolutną pewność, powinieneś skonsultować się z alergologiem, aby dowiedzieć się, jak z alergią bezpiecznie funkcjonować. Jednym z rozwiązań, o jakich prawdopodobnie usłyszysz podczas wizyty, będzie immunoterapia alergenowa, potocznie funkcjonująca jako odczulanie. To złoty standard leczenia pacjentów uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych (pszczół, os, szerszeni, trzmieli), jedyna przyczynowa metoda leczenia chorób alergicznych. Polega na podawaniu choremu odpowiednio spreparowanej substancji alergizującej, w tym przypadku jadu, początkowo w małych, a potem coraz większych dawkach (kiedy dawka maksymalna zostaje osiągnięta, podaje się dawki podtrzymujące), dzięki czemu zmniejsza się wrażliwość układu odpornościowego na czynnik wywołujący objawy. 

Wyróżniamy dwie formy immunoterapii alergenowej: immunoterapię podjęzykową (SLIT) oraz immunoterapię podskórną (SCIT).

Immunoterapia podjęzykowa opiera się na przyjmowaniu przez pacjenta alergenu w postaci kropli lub tabletek bezpośrednio na błonę podjęzykową. Natomiast immunoterapia podskórna to nic innego jak zastrzyki.

Celem takiego leczenia jest zmniejszenie wrażliwości osoby uczulonej na alergeny. Dochodzi do zredukowania stopnia nasilenia objawów choroby lub jej eliminacji. 

Odczulanie trwa przeważnie od trzech do nawet pięciu lat. Istotna jest systematyczność. Podkreśla się też, że leczenie jest tym skuteczniejsze, im wcześniej zostanie rozpoczęte. Immunoterapii alergenowej powinny zostać poddane przede wszystkim osoby, u których po użądleniu owadów rozwinęły się ciężkie objawy.

O odczulaniu na jad owadów błonkoskrzydłych warto pomyśleć na długo przed okresem, kiedy na użądlenia jesteśmy najbardziej narażeni. Jak wiemy, owady te są najbardziej aktywne wiosną i latem, dlatego immunoterapię alergenową w tym kierunku warto rozpocząć zimą.

- Tak jak w przypadku alergii sezonowych, ten okres poza sezonem jest tak naprawdę bardzo dobrym okresem, żeby wprowadzić wszelkiego typu procedury. Immunoterapia alergenowa to pewna metoda profilaktyki, którą powinniśmy wdrożyć w taki sposób, żeby chory na okres na sezon był już w jakiś sposób zabezpieczony. Powinniśmy (w okresie zimowym - red.), o ile jest to możliwe, rozpoczynać immunoterapię alergenową po to, żeby zbudować odpowiednio odporność, po to, żeby chory dobrze się mógł zaadaptować do alergenu przed sezonem i ewentualnym użądleniem - tłumaczył podczas niedawnej konferencji organizowanej przez Fundację Centrum Walki z Alergią, która odbywała się pod hasłem "Bariery w dostępie do odczulania polskich pacjentów - potrzeba zmian systemowych", prof. Krzysztof Kowal, przewodniczący Sekcji Immunoterapii Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

- Immunoterapia to działanie profilaktyczne, które ratuje życie w dalszej perspektywie w ten sposób, że zabezpiecza pacjenta przed wystąpieniem dramatycznych objawów, które nie zawsze udaje się opanować. Bardzo często wstrząs anafilaktyczny kończy się zgonem - podkreślał z kolei prof. Marek Jutel, prezydent Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI).

W Polsce ok. trzy tysiące osób z alergią na jad owadów jest poddawanych odczulaniu w ponad 30 ośrodkach, co stanowi zaledwie kilka proc. z grupy kilkudziesięciu tysięcy tych, którzy potrzebują zastosowania immunoterapii alergenowej. Jednym z głównych powodów tego stanu rzeczy jest to, że odczulanie w kierunku jadu owadów w Polsce tylko w ośrodkach szpitalnych jest refundowane. Leczenie ambulatoryjne jest w 100 proc. odpłatne, co jest dużym obciążeniem dla domowego budżetu.

- Nie widzimy żadnego uzasadnienia, dlaczego pacjent, który jest ubezpieczony, może uzyskać pełną refundację leczenia w szpitalu, a zupełny brak refundacji leczenia ambulatoryjnego. Dochodzi do swego rodzaju dyskryminacji pacjentów - mówił podczas konferencji prof. Jutel. 

Jednak nie tylko aspekt finansowy wpływa na to, że liczba osób odczulających się jest niewielka.  

- Są bardzo duże grupy pacjentów, którzy ze względu na to, że to leczenie jest dosyć uciążliwe, bo trwa wiele lat, w ośrodkach daleko oddalonych, zniechęcają się. I pomimo że mają świadomość tego, że powinni, nie podejmują takich wysiłków - podkreślał Grzegorz Baczewski, pełniący obowiązki prezesa Fundacji Centrum Walki z Alergią.

Wpływ pandemii COVID-19 również jest zauważalny - alergicy rezygnują z immunoterapii w obawie przed zakażeniem koronawirusem. Co więcej, jak zwrócili uwagę eksperci, z powodu czwartej fali pandemii w Polsce i obłożenia placówek bardzo wiele osób, które już powinny być odczulane, ma odłożone procedury. 

- To będą kolejne pośrednie ofiary COVID-19, kiedy na wiosnę dojdzie do kolejnych użądleń i wystąpią ciężkie reakcje alergiczne - stwierdził prof. Jutel.

Zapis konferencji "Bariery w dostępie do odczulania polskich pacjentów - potrzeba zmian systemowych" dostępny jest poniżej. 

Czytaj także: 

Alergia na pyłki. Objawy, kalendarz pylenia roślin i porady dla alergików

Alergie krzyżowe. Co trzeba wiedzieć?

Produkty, które łagodzą objawy alergii