Moczenie nocne. Dlaczego dzieci oddają mocz przez sen?

Prawidłowe trzymanie i oddawanie moczu, oznacza zdolność do gromadzenia odpowiedniej ilości moczu w pęcherzu moczowym oraz świadomego wstrzymania mikcji.

U niemowląt, przy pełnym pęcherzu, oddanie moczu odbywa się automatycznie, na zasadzie odruchu. Około roczne dzieci świadomie odczuwają potrzebę mikcji, ale nie potrafią nad nią zapanować. Dziecko w wieku trzech lat posiada już umiejętność świadomego wstrzymania moczu. Czterolatek potrafi na polecenie oddać mocz, a już rok starsze dziecko potrafi dodatkowo kontrolować strumień oddawanego moczu.

Kontrolę nad oddawaniem moczu dziecko opanowuje najpierw w dzień, później w nocy. Dziewczynki szybciej zaczynają kontrolować mikcję, niż chłopcy.

Zaburzenia oddawania moczu z przyczyn organicznych, wywołanych chorobą narządu, cechują się nietrzymaniem moczu. Dochodzi do mimowolnego, niezależnego od kontroli dziecka, oddawania moczu. Może być to spowodowane nieprawidłową budową układu moczowego lub zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego. Nietrzymanie moczu diagnozowane jest u dzieci z przepukliną oponowo - rdzeniową, mózgowym porażeniem dziecięcym czy w zespołach demielinizacyjnych.

Moczenie to mimowolne oddawanie moczu u dziecka w wieku, w którym czynność ta powinna być już w pełni kontrolowana. Za taki wiek uznaje się 5 lat u dziewczynek i 6 lat u chłopców. Moczenie może być spowodowane zbyt dużą produkcją moczu u dziecka, zmniejszoną pojemnością pęcherza moczowego lub zaburzeniami o podłożu emocjonalnym. Zaburzenia o typie moczenia dzieli się na:

• moczenie nocne - objawy występują tylko podczas snu,
• moczenie dzienne - objawy występują tylko w dzień,
• moczenie dzienne i nocne - problemy z oddawaniem moczu występują w ciągu dnia i nocy.

Moczenie dzienne i moczenie występujące zarówno w ciągu dnia jak i nocy, wymaga rozszerzenia diagnostyki u dziecka, ponieważ może świadczyć o problemach z układem moczowym, zakażeniu lub wadzie anatomicznej. Jeżeli moczenie wystąpiło u dziecka, które wcześniej opanowało już umiejętność wstrzymywania moczu, a przerwa w mimowolnej mikcji była dłuższa niż trzy miesiące, wówczas należy szukać przyczyn w podłożu emocjonalnym lub rozwijającej się infekcji.

W Polsce około 350 tysięcy dzieci ma problem z moczeniem nocnym. Jego częstotliwość zmienia się wraz z wiekiem. W grupie czterolatków problemy z mikcją występują u co trzeciego dziecka, w wieku 5-6 lat moczy się co piąte dziecko. U siedmiolatków problem dotyczy co dziesiątego dziecka. Zaburzenia mikcji występują również u dzieci starszych, i tak w grupie osób między 12. a 15. rokiem życia, moczenie występuje u 3 proc. nastolatków. Ryzyko moczenia nocnego wzrasta u dziecka, którego rodzice mieli ten sam problem w dzieciństwie. Jeśli dotyczyło to jednego rodzica - dziecko ma 45 proc. szans, że będzie moczyło się w nocy. Jeśli problem występował u obojga rodziców, ryzyko to rośnie aż do 75 proc.

Moczenie nocne bardzo często tłumaczone jest problemami natury emocjonalnej u rozwijającego się dziecka lub zbyt głębokim snem, który uniemożliwia wybudzenie się, by oddać mocz. Do głównych nieprawidłowości, które mogą być przyczyną zaburzeń mikcji, zalicza się:

1. Zbyt dużą ilość oddawanego moczu w nocy ze względu na nieprawidłowy dobowy rytm produkcji wazopresyny, która jest odpowiedzialna za regulację moczu przez nerki.
2. Zbyt małą pojemność pęcherza moczowego, który rośnie wraz z wiekiem dziecka, lecz nie zawsze proporcjonalnie. U dzieci ze zbyt małym pęcherzem może również dochodzić do nietrzymania moczu w dzień.
3. Czynnościowe zaburzenia dróg moczowych, związane z nieprawidłową koordynacją mięśnia wypieracza pęcherza i zwieracza cewki

Moczenie nocne to uciążliwa przypadłość, która jest dużym obciążeniem emocjonalnym dla dziecka, jak i dla całej rodziny. Jeśli moczeniu nie towarzyszą żadne inne, niepokojące objawy, pierwsza wizyta u lekarza powinna odbyć się po skończonym piątym roku życia dziecka. Jeżeli występują takie objawy jak podwyższona temperatura ciała, ból przy oddawaniu moczu, nagminne popuszczanie moczu, wówczas należy zgłosić się do lekarza bez względu na wiek dziecka. Zadaniem pediatry będzie wykluczenie innych chorób lub zdiagnozowanie ich i wprowadzenie odpowiedniej farmakoterapii. Kluczowe w leczeniu moczenia, jest zebranie dokładnego wywiadu rodzinnego oraz badanie dziecka. Do podstawowych badań należą:

• badanie ogólne moczu,
• badanie bakteriologiczne moczu (posiew),
• USG układu moczowego,
• oznaczenie poziomy kreatyniny, mocznika i glukozy w surowicy.

W szczególnych przypadkach, jeśli istnieje podejrzenie, że zaburzenia mogą występować na tle emocjonalnym, lekarz może skierować dziecko na konsultację psychiatryczną.

O ile nie stwierdzono żadnych zaburzeń układu moczowego i infekcji, które wymagałyby wdrożenia leczenia farmakologicznego, w walce z moczeniem nocnym ważną rolę odgrywają opiekunowie dziecka. Leczenie niefarmakologiczne to trening pęcherza moczowego oraz odpowiednie nawyki wprowadzone w ciągu dnia. Żeby wzmocnić funkcje pęcherza, zaleca się zwiększenie podaży płynów w dzień i wydłużenie przerw między oddawaniem moczu przez dziecko. Pomaga to w trenowaniu kontroli nad pęcherzem moczowym.

Nie zaleca się podaży płynów na 2 -3 godziny przed zaśnięciem. Prawidłowym nawykiem jest wprowadzenie zasady skorzystania z toalety przez dziecko tuż przed snem. Nie jest rekomendowane wybudzanie dziecka w nocy, żeby skorzystało z toalety, ponieważ dziecko nie do końca wybudzone, nie kontroluje mikcji. Metoda ta nie motywuje zatem do kontrolowania pęcherza moczowego.

Bardzo ważne jest wsparcie rodziców. Dziecko nie może być karcone za to, że zmoczyło łóżko, ponieważ nie ma ono na to wpływu. Jest to przypadłość, w walce z którą należy wpierać dziecko i pomóc mu w tym, dodając oparcia i wykazując się zrozumieniem. 

CZYTAJ TAKŻE:

Zwiększone pragnienie i spadek masy ciała u dziecka? To może być cukrzyca

Ich nadmiar w moczu dziecka powinien niepokoić

Jak interpretować wyniki bania ogólnego moczu?