Zaparcia - wstydliwy i powszechny problem

O zatwardzeniu (zaparciu) mówi się w przypadku, gdy treść jelitowa pozostaje przez dłuższy czas w przewodzie pokarmowym. Mówiąc prościej - to stan, w którym do wypróżnienia dochodzi rzadziej niż trzy razy w tygodniu. Problem ten dotyczyć może pacjentów w każdym wieku, także dzieci. Jak pokazują badania, istotna może być jednak płeć. Zatwardzenia bowiem znacznie (nawet dwa razy) częściej dotykają kobiety. Poza problemem z wypróżnianiem, zatwardzeniom, towarzyszyć mogą także inne objawy. To przede wszystkim wzdęcia, mdłości, nieprzyjemne odbijanie, uczucie pełności czy ból brzucha. Charakterystyczne dla zatwardzenia jest także wydalanie bardzo twardego stolca z niewielką ilością śluzu, co powodować może dodatkowe podrażnienia.

Warto wiedzieć również, że proces wypróżniania zależy od wielu czynników. Istotna jest dieta, ilość spożywanych płynów, styl życia oraz podejmowane aktywności fizyczne. Z tego powodu wyróżnić możemy kilka rodzajów zatwardzenia. To zatwardzenie krótkotrwałe (może mieć charakter nawrotowy), chroniczne, nawykowe (głównie u dzieci) oraz tymczasowe (związane np. ze zmianą diety czy stylu życia). Inną grupą zatwardzeń są zaparcia przypadkowe. To zwykle stan, który wynikać może np. z powodu podróży czy konieczności skorzystania z publicznej toalety.

Poza opisywanymi powyżej przyczynami, zatwardzenie może być spowodowane także innymi czynnikami. Możliwe przyczyny zaparć to:

•    problemy neurologiczne, chodzi przede wszystkim o takie schorzenia jak stwardnienie rozsiane, neuropatie czy guzy rdzenia kręgowego,
•    nieprawidłowa budowa przewodu pokarmowego, np. wydłużenie lub rozszerzenie jelita grubego,
•    hemoroidy,
•    przepuklina,
•    przyjmowane leki - zwłaszcza leki psychiatryczne, preparaty przeciwbólowe, nasercowe oraz stosowane na choroby nerek,
•    guz na jelitach,
•    cukrzyca,
•    endometrioza,
•    choroby tarczycy - przede wszystkim niedoczynność tarczycy,
•    nowotwory - dotyczy to zwłaszcza kobiet, chodzi przede wszystkim o takie schorzenia jak nowotwór jajnika i nowotwór macicy.
•    niedawna kolonoskopia,
•    choroby odbytu i odbytnicy,
•    przebyte operacje i zabiegi jamy brzusznej oraz cesarskie cięcie.

Zatwardzenie bardzo często pojawia się także w ciąży. Zaparcia u ciężarnych mogą wystąpić już w pierwszym trymestrze. Wynikać to może z podwyższenia poziomu progesteronu oraz spowolnienia ruchu jelit. 

W przypadku długotrwałego zatwardzenia należy zgłosić się do lekarza, który zleci odpowiednie badania. Pierwszym krokiem jest zazwyczaj badanie kału oraz morfologia krwi, OB, glukoza, poziom TSH i poziom kreatyniny. Dalsze postępowanie zależy przede wszystkim od diagnozy. Gdy zaparcia związane są z konkretnym schorzeniem, podejmuje się leczenie choroby podstawowej. W leczeniu zaparć przydatne mogą być także leki przeczyszczające, np. laktuloza, czopki glicerynowe czy bisakodyl. Należy jednak pamiętać o tym, aby zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania tego typu preparatów i co ważne - nie przekraczać dobowej dawki leku.

Warto pamiętać również, że niezwykle ważnym elementem leczenia zatwardzenia jest odpowiednia dieta. Jadłospis chorego powinien opierać się na warzywach, owocach oraz produktach zawierających dużą ilość błonnika. To przede wszystkim chleb razowy, kasza gryczana, ryż brązowy, płatki owsiane, otręby i jęczmień. Inne produkty wspomagające wypróżnianie to suszone śliwki, rodzynki, daktyle, słonecznik i figi. Warto, by w menu pacjenta z zatwardzeniem znalazło się także siemię lniane.

Istotne jest również nie tylko to, co jesz, ale także, kiedy jesz Dzień dobrze jest rozpocząć od szklanki letniej wody lub kompotu z suszu, który ma działanie przeczyszczające. Do walki z zatwardzeniem wykorzystać można także zioła. Dobre efekty przynosi sok z liści aloesu, kora kruszyny, liść senes, sok z aronii oraz korzeń rzewienia. Ważny jest również odpowiedni styl życia. Warto pamiętać o codziennej dawce ruchu - dotyczy to zwłaszcza osób, które prowadzą siedzący tryb życia.

Aleksandra Chruścielewska