"October Theory" to założenie, że październik jest najlepszym momentem na życiowe porządki i wprowadzenie dobrych zmian. W Interii ZDROWIE przez cały miesiąc prowadzimy kampanię motywująca do profilaktyki i wprowadzania prostych, zdrowych nawyków #31dnidlazdrowiakobiety. Chcemy zachęcać nie tylko do badań i profilaktyki chorób nowotworowych, ale do całościowego "o-się-dbania".
Spis treści:
- Tarczyca - dlaczego jest ważna?
- Dlaczego warto badać tarczycę regularnie?
- Co badać, żeby „zbadać tarczycę"?
- Kiedy warto udać się do endokrynologa?
- Objawy, których nie wolno lekceważyć
- Całościowe spojrzenie na zdrowie tarczycy
- Małe kroki - wielka zmiana
Tarczyca - dlaczego jest ważna?
Ten niewielkich rozmiarów gruczoł zawiaduje niemal całym organizmem. Tarczyca mieści się w przedniej części szyi, u dołu. Otoczona jest dwuwarstwową torebką łącznotkankową, której warstwa wewnętrzna tworzy zrąb tarczycy. Tarczyca ma głównie budowę pęcherzykową - oznacza to, ze większość jej komórek to drobne pęcherzyki, wypełnione hormonami tarczycy.
Do hormonów wydzielanych przez tarczycę należą: T3 - trójjodotyronina i T4 - tyroksyna, a także kalcytonina. Największy wpływ na nasze organizmy mają T3 i T4, ponieważ zawiadują bezpośrednio wieloma różnymi procesami w ciele. Odpowiadają one między innymi za pobudzanie czynności układu nerwowego, gospodarkę białkami, lipidami i węglowodanami, regulację ciepłoty ciała czy zużywanie energii przez komórki.
Dlaczego warto badać tarczycę regularnie?
Ze względu na fakt, jak ważny jest to gruczoł dla funkcjonowania całego organizmu, a także z uwagi na to, że wiele chorób tarczycy rozwija się powoli i podstępnie, tarczycę należy badać i kontrolować. Osoby cierpiące na niedoczynność, nadczynność czy choroby autoimmunologiczne, takie jak Hashimoto czy choroba Gravesa - Basedowa, mogą przez długi czas bagatelizować objawy, przypisując je stresowi, wiekowi czy przemęczeniu. Regularne badania tarczycy są szczególnie ważne:
- u kobiet,
- u osób z obciążeniem rodzinnym,
- u osób zmagających się z chorobami autoimmunologicznymi,
- przy planowaniu ciąży lub w trakcie jej trwania,
- u pacjentów z niepokojącymi objawami (szybki przyrost lub spadek masy ciała, zmęczenie, wahania nastroju).
Co badać, żeby „zbadać tarczycę"?
Odpowiedź wydaje się oczywista - badać hormony tarczycy, czyli głównie poziom wolnych frakcji T3 i T4 (tzw. fT3 i fT4), choć wcale nie jest to jedyna poprawna odpowiedź. Aby przetestować funkcjonowanie tarczycy należy przede wszystkim oznaczyć poziom TSH, czyli tyreotropiny. TSH zawiaduje tarczycą. Jest to hormon wytwarzany przez przysadkę mózgową, którego głównym zadaniem jest pobudzanie tarczycy do pracy i wydzielania hormonów. TSH to taki "poziom wyżej" w stosunku do hormonów tarczycy. Często pierwsze nieprawidłowości w pracy tarczycy są obserwowane na podstawie wyników badań TSH.
Oprócz TSH, T3 i T4 warto oznaczyć przeciwciała przeciwtarczycowe: aTPO i anty TG, badane w celu diagnostyki chorób tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Pełen pakiet podstawowych badań tarczycy powinien zatem obejmować:
- TSH,
- fT3 i fT4 (wolne frakcje hormonów tarczycy),
- anty Tg i aTPO.
Kiedy warto udać się do endokrynologa?
Lekarz rodzinny może zlecić podstawowe badania tarczycy - możemy je również wykonać sami na własny koszt - jednak to endokrynolog jest specjalistą, który całościowo ocenia funkcjonowanie tarczycy. Konsultacja z nim jest szczególnie wskazana, gdy:
- wyniki badań odbiegają od normy,
- zauważamy nierówności, guzki tarczycy lub tzw. wole tarczycowe, związane z powiększeniem gruczołu,
- zauważamy niepokojące objawy, takie jak: przewlekłe zmęczenie, kołatanie serca, nagłe zmiany wagi, uczucie zimna lub nadmierne pocenie, problemy z koncentracją czy obniżenie nastroju,
- planujemy ciążę lub w niej jesteśmy, ponieważ to tarczyca odpowiada w dużej mierze za prawidłowy rozwój płodu.
Endokrynolog, poza interpretacją wyników badań, może zlecić lub wykonać USG tarczycy, dobrać odpowiednie leczenie farmakologiczne, a także zlecić konsultację z innymi specjalistami, jeśli to konieczne. Wizyta u endokrynologa pozwala często uniknąć lat błądzenia po różnych gabinetach lekarskich, ponieważ może się okazać, że to, co nam dolega, to tak naprawdę tarczyca.
Objawy, których nie wolno lekceważyć
Problemy z tarczycą nie zawsze manifestują się spektakularnie. Często przybierają subtelne formy, które łatwo zbagatelizować. Oto niektóre z sygnałów ostrzegawczych:
- niedoczynność tarczycy może się objawiać ospałością, przyrostem masy ciała, suchością skóry, łamliwością włosów i paznokci, zaparciami i obniżeniem nastroju;
- z kolei nadczynność tarczycy daje takie objawy jak utrata wagi, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, nadpobudliwość, nadmierna potliwość czy problemy ze snem.
Wielu z nas latami leczy inne choroby, jak depresja czy anemia, nie zdając sobie sprawy, że źródło problemu może tkwić w tarczycy.
Całościowe spojrzenie na zdrowie tarczycy
Gdy już zdiagnozujemy chorobę tarczycy, naturalnym wydaje się zwrócenie w stronę leczenia farmakologicznego, jednak zwykle to nie wystarcza. Często endokrynolog będzie miał dla nas kilka rad, aby spojrzeć na zdrowie całościowo.
Przede wszystkim, w zdrowiu tarczycy ważna jest dieta: tarczyca potrzebuje odpowiednich składników odżywczych, takich jak jod, cynk czy selen (choć nie tylko). Często właściwa dieta współgra z lekami i pomaga w utrzymaniu zdrowej tarczycy. Warto również zwrócić uwagę na swój styl życia - przewlekły stres będzie negatywnie wpływał na stan organizmu, w tym na układ dokrewny, którego tarczyca jest częścią.
Warto wspierać się technikami relaksacyjnymi, odpowiednią ilością snu i rozładowującą napięcia aktywnością fizyczną. Dla utrzymania zdrowej tarczycy należy pamiętać również o regularnych kontrolach - nawet przy dobrym samopoczuciu warto co jakiś czas powtórzyć badania.
Małe kroki - wielka zmiana
Od zdrowej tarczycy dzieli Cię tylko kilka badań, być może jedna wizyta u endokrynologa. Zadbanie o tarczycę to nie tylko troska o jeden gruczoł - to dbanie o energię, równowagę psychiczną, płodność, zdrowie i sprawność całego organizmu. Warto pamiętać o tym nie tylko w październiku!
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia
- https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-q-and-a-women-and-thyroid-disease/
- Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W, Solnica B.. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej wyd. 5., Edra Urban & Partner, Wrocław 2022.
CZYTAJ TAKŻE:
To nie "twój urok". W tak nietypowy sposób może się też objawiać choroba Hashimoto
Demaskują choroby tarczycy. "Złota szóstka" diagnostyki schorzeń tarczycy
Większy apetyt, nerwowość, problemy ze snem. Pomocy domaga się tarczyca
