Czerwonką możesz zarazić się w podróży. Co warto wiedzieć?
Świat wzmaga wysiłki w walce z chorobami, które rozprzestrzeniają się w krajach rozwijających się. Kolejne organizacje charytatywne zbierają fundusze na oczyszczanie wody, po to, by zapobiec zgonom z powodu schorzeń wywołanych nieprawidłowościami higienicznymi i sanitarnymi, szczególnie że duża część z nich jest uleczalna. Jedną z takich chorób jest czerwonka, o której zrobiło się ostatnio głośno w kontekście epidemii w Mariupolu. Co ją wywołuje? Jakie daje objawy? I jakie są możliwości leczenia?
Czerwonka, znana również jako dyzenteria, to choroba wywoływana przez bakterie, a dokładniej różne rodzaje pałeczki czerwonki (Schigella), oraz pierwotniaki- zwłaszcza amebę (Entamoeba histolytica). Pałeczki czerwonki są rozprzestrzeniane wraz z kałem wydalanym przez nosicieli. W tym miejscu należałoby przypomnieć, kim jest nosiciel- to osoba, w której organizmie znajdują się chorobotwórcze bakterie, mimo że nie zdradza ona objawów zakażenia. Oczywiście na czerwonkę można zapaść również w wyniku kontaktu z osobą chorą.
Jak to bywa w przypadku wielu schorzeń, tak i dyzenteria szaleje głównie w gorącym, tropikalnym klimacie, szczególnie w krajach, gdzie panują trudne warunki higieniczne. W latach 2013-2017 w Polsce zarejestrowano ogółem 140 przypadków czerwonki bakteryjnej. Co do pełzakowicy, czyli czerwonki wywołanej przez pierwotniaka, to dane Światowej Organizacji Zdrowia podają, że rocznie z jej powodu cierpi prawie 50 mln ludzi.
Zarówno bakterie, jak i pierwotniaki wywołujące czerwonkę dostają się do organizmu najczęściej drogą pokarmową, czy to na skutek zjedzenia skażonej żywności czy przez zanieczyszczone ręce. Zakażenie Entamoeba histolytica możliwe jest także na drodze kontaktów seksualnych. W przebiegu pełzakowicy, do organizmu dostają się cysty, zwykle bytujące na pokarmie, które następnie ulegają przekształceniu w inwazyjną formę, czyli trofozoity. Takie przekształcenie ma miejsce w końcowym odcinku jelita cienkiego, ewentualnie w jelicie grubym. Shigella, czyli bakteria odpowiadająca za znaczną część przypadków dyzenterii, zakaża przede wszystkim: surowe warzywa, mleko, drób, nabiał, sałatki i wody gruntowne. Shigella jest wyjątkowo zjadliwa- do zakażenia wystarczy tylko kilka bakterii, jest to cecha odróżniająca ją od innych drobnoustrojów chorobotwórczych np. salmonelli.
Objawy zakażenia bakteriami z rodzaju Shigella pojawiają się zwykle od 1 do 3 dni od ekspozycji. Osoby cierpiące z powodu tej choroby skarżą się z powodu gorączki, do której dołączają objawy z przewodu pokarmowego tak jak: bóle brzucha, wymioty, jadłowstręt i wodnista biegunka z domieszką śluzu, a nawet krwi.
Uciążliwa biegunka skutkuje odwodnieniem pacjentów, a co za tym idzie- także suchością w jamie ustnej i przyspieszoną akcją serca. Zdarza się, że objawy ustępują samoistnie po około tygodniu od pojawienia się. Bez wątpienia dyzenteria jest chorobą wymagającą pilnej interwencji, ponieważ odwodnieni przez biegunkę pacjenci, mają zwiększone ryzyko małopłytkowości, uszkodzenia nerek, niedokrwistości i sepsy.
Objawy pełzakowicy należą zwykle do łagodnych: występują po 2 do 4 tygodniach od zakażenia i dotyczą od 10 do 20 proc. chorych. Do najczęstszych symptomów czerwonki wywołanej przez pierwotniaki należą: luźne stolce, utrata masy ciała, wzdęcie brzucha i niechęć do przyjmowania pokarmów.
Biegunka z domieszką krwi jest spowodowana wędrówką trofozoitów i uszkodzeniem przez nie błony śluzowej jelita. Warto zaznaczyć, że trofozoity mają zdolność ponownej zamiany w cysty i wówczas są wydalane z kałem do środowiska zewnętrznego. Do ciężkich powikłań czerwonki pełzakowej zalicza się: perforację jelita i toksyczne rozdęcie okrężnicy, pęknięcie ropnia i przedostanie się jego treści do opłucnej, oraz przemieszczenie się pełzaków do mózgu i osierdzia.
Leczenie czerwonki bakteryjnej wymaga podawania antybiotyków, po to, by zapobiec szybkiemu rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów. Zalecane jest również: zażywanie leków hamujących biegunkę i środków przeciwgorączkowych, uzupełnianie elektrolitów, utraconych w wyniku odwodnienia i pilnowanie by spożywane pokarmy były lekkostrawne, tak by nie podrażniać jelita pacjenta. Czerwonka przebiegająca z odwodnieniem chorego wymaga jego hospitalizacji.
Bardzo ważne jest, by nie stosować leków hamujących perystaltykę jelit (np. loperamidu), ponieważ sprzyjają one gromadzeniu się bakterii, a to może skutkować niedrożnością porażenną jelit. Rokowanie w czerwonce bakteryjnej jest dobre pod warunkiem wczesnego rozpoznania, co pozwala ograniczyć częstość występowania powikłań choroby. Śmiertelność w czerwonce bakteryjnej wynosi poniżej 1 proc.
Leczenie pełzakowicy jest podobne do postępowania w dyzenterii. Niestety wciąż z powodu tej choroby na całym świecie co roku umiera aż 100 osób. Przyczyną takiego stanu rzeczy, jest zbyt późne rozpoznanie schorzenia, lub jego niewłaściwe leczenie.
CZYTAJ TAKŻE:
