Jak działa szczepionka na grypę, jaką wybrać i do kiedy się szczepić? Wyjaśniamy
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywołaną przez wirusa grypy. Wbrew powszechnej opinii nie jest to zwykłe przeziębienie - zakażenie nawet u zdrowych osób może mieć bardzo ciężki przebieg, a po przechorowaniu mogą pojawić się niekiedy groźne powikłania. Szczepienia są najskuteczniejszym sposobem profilaktyki zakażenia - dowiedz się, jak działają szczepionki na grypę i kto powinien się zaszczepić.
Celem wszystkich szczepień ochronnych jest wytworzenie odporności immunologicznej na dany patogen, bez wywoływania objawów chorobowych. Aby to osiągnąć, wirus grypy musi być podany odpowiedniej modyfikacji - zostać osłabiony (inaczej atenuowany) w przypadku szczepionek żywych, lub całkowicie inaktywowany. Na rynku dostępne są 3 szczepionki inaktywowane i jedna szczepionka żywa.
Do grupy szczepionek inaktywowanych należą Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra i Fluarix Tetra. Influvac Tetra wyróżnia się wśród pozostałych tym, że jest szczepionką podjednostkową, to znaczy składa się tylko i wyłącznie z antygenów (białek) powierzchniowych czterech wirusów grypy - po dwa szczepy z typu A i B. Sprawia to, że jest ona niezwykle bezpieczna i wywołuje mniej miejscowych działań niepożądanych.
Pozostałe szczepionki inaktywowane, Vaxigrip Tetra i Fluarix Tetra zawierają rozszczepiony wirion czterech szczepów wirusów grypy, podobnie jak w przypadku szczepionki podjednostkowej zarówno z typu A (w tym H1N1 i H3N2) jak i B. Wirusy mogą wywoływać zakażenie tylko wtedy, kiedy ich wirion jest nieuszkodzony - zatem jego rozszczepienie w pełni chroni przed rozwojem zakażenia po przyjęciu szczepienia.
Wszystkie szczepionki inaktywowane pobudzają produkcję swoistych przeciwciał przeciwko hemaglutyninie - białku powierzchniowemu wirusa grypy. Przeciwciała te znacznie przyspieszają rozwój odpowiedzi immunologicznej w przypadku zakażenia, co skraca czas choroby i zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań.
Na rynku dostępna jest jedna szczepionka przeciwko grypie, Fluenz Tetra, zawierającą żywe, jednak znacznie osłabione (atenuowane) wirusy. Jest to szczepionka donosowa. Odpowiednio zmodyfikowane wiriony mogą się namnażać tylko w temperaturze około 25 stopni Celsjusza, dzięki czemu nie mogą się replikować w płucach, jedynie w jamie nosowej. Jest stosowana u dzieci i młodzieży w wieku od 24 miesięcy do 18. roku życia.
Na grypę może się zaszczepić każdy, kto chce zmniejszyć ryzyko zachorowania. Jest zalecane również osobom z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia i wystąpienia powikłań, to znaczy osobom powyżej 55. roku życia i chorym na choroby układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Powinny się również zaszczepić osoby z cukrzycą, niewydolnością nerek i chorobami wątroby.
Ciąża zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań grypy, a infekcja wirusem może wywołać przedwczesny poród - z tego względu kobiety ciężarne także powinny otrzymać szczepionkę, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia. Zaleca się także szczepienie nauczycielom i innym pracownikom szkół ze względu na codzienny kontakt z dużą liczbą ludzi.
Podobnie jak w przypadku innych szczepionek inaktywowanych, przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie są nieliczne. Obejmują nadwrażliwość na składniki preparatu lub silne reakcje alergiczne na albuminę i inne białka jaja kurzego. Względnym przeciwwskazaniem jest aktywne zakażenie przebiegające z gorączką - należy wtedy przyjść na szczepienie po wyzdrowieniu w innym terminie.
W przypadku szczepionki żywej przeciwko grypie dodatkowymi przeciwwskazaniami są niedobory odporności, które mogą być wywołane białaczkami lub leczeniem ogólnoustrojowym dużymi dawkami kortykosteroidów. Jest również przeciwwskazana u dzieci i młodzieży leczonej salicylanami, na przykład kwasem acetylosalicylowym, ze względu na zwiększone ryzyko zespołu Reye’a, prowadzącego do uszkodzenia wątroby i układu nerwowego.
Szacuje się, że szczepionka na grypę zapobiega rozwojowi zakażenia u 40-70% zaszczepionych. Wahanie to spowodowane jest danym sezonem i różnicą w liczbie szczepiących się osób. Szczepionka nie chroni zatem całkowicie przed zakażeniem, jednak w przypadku choroby przebieg jest zdecydowanie łagodniejszy. Dodatkowo szczepienie zapobiega rozwojowi powikłań grypy, takich jak zapalenie płuc, zatok czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Czytaj także:
Szczepionka przeciwko COVID-19 i grypie. Czy można przyjąć je jednocześnie?
