Cukrzyca typu 3 daje późne objawy. Chorobę zdradza zmęczenie i senność

Według definicji podawanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), cukrzycą określa się grupę chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią, wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny. Poza dobrze znanymi typami 1 i 2 WHO wyodrębnia również inne warianty tej choroby, do których zalicza się m.in. cukrzycę typu 3, nazywaną także wtórną. Chociaż jej objawy nie różnią się znacząco od tych towarzyszących typowi 1 i 2, sama przyczyna nieprawidłowości jest odmienna.

Cukrzyca typu 3 rozpoznawana jest u pacjentów, u których, w wyniku powikłań innej choroby, doszło do uszkodzenia trzustki, a co za tym idzie zaburzona została produkcja insuliny, czyli hormonu obniżającego stężenie glukozy we krwi, poprzez zwiększenie jej transportu do komórek.

Cukrzyca wtórna, jak sama nazwa wskazuje, może być następstwem wielu patologicznych procesów dziejących się w organizmie. Wśród najważniejszych wyróżnia się:

• choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki;
• defekty genetyczne niosące za sobą zniszczenie wysp beta trzustki, co przekłada się na spadek wydzielania insuliny;
• stosowanie niektórych leków i substancji chemicznych np. kortykosteroidów, hormonów tarczycy, tiazydów albo cytostatyków;
• infekcje.

Do chorób uznawanych za diabetogenne, a zatem sprzyjające rozwojowi cukrzycy wtórnej zalicza się: 

• hemochromatozę charakteryzującą się nadmiernym gromadzeniem żelaza w komórkach różnych narządów w tym trzustki - złogi żelaza uszkadzają wyspy trzustkowe, prowadząc do niedostatecznego wydzielania insuliny;
• zespół Cushinga, czyli nadmierne uwalnianie hormonu nadnerczy - kortyzolu, który zwiększa stężenie glukozy we krwi;
• mukowiscydozę - chorobę wieloukładową, dotykającą głównie układu oddechowego i pokarmowego. W wyniku zatkania przewodów lepkim śluzem dochodzi do upośledzenia zewnątrzwydzielnicznej części trzustki, co prowadzi do szybko postępującego zwłóknienia i stłuszczenia narządu. Szacuje się, że około 70 proc. dorosłych pacjentów z mukowiscydozą ma nieprawidłową tolerancję glukozy;
• akromegalię, czyli nadprodukcję hormonu wzrostu, działającego jak przeciwstawny regulator insuliny;
• chorobę alkoholową - alkohol wpływa na syntezę cukru w wątrobie, a także hamuje przemiany kwasów tłuszczowych. Nadużywanie napojów z procentami może doprowadzić do rozwoju przewlekłego zapalenia trzustki;
• choroby genetyczne w tym: zespół Downa, zespół Wolframa, zespół Klinefeltera, pląsawicę Huntingtona, zespół Turnera, zespół Pradera-Williego.

Jak już zostało wspomniane, objawy cukrzycy typu 3 nie różnią się znacząco od tych charakterystycznych dla cukrzycy typu 1 i 2. Pacjenci dotknięci tą chorobą, skarżą się na: wzmożone pragnienie, zwiększoną częstość oddawania moczu, zmęczenie, infekcje układu moczowo-płciowego, bóle brzucha, senność lub zaburzenia widzenia.  

Rozpoznanie cukrzycy typu 3 stanowi wyzwanie diagnostyczne. Choroby trzustki, często przez długi czas nie dają objawów, w związku z czym pacjenci nie odwiedzają lekarza.

Wciąż brakuje precyzyjnych wytycznych pozwalających jednoznacznie zidentyfikować cukrzycę typu 3. Uznaje się jednak, że aby postawić diagnozę, pacjent musi mieć rozpoznaną cukrzycę i chorobę zewnątrzwydzielniczą trzustki.

W czasie procesu diagnostycznego wykonuje się oznaczanie: glukozy przygodnej, hemoglobiny glikowanej, glikemii na czczo, autoprzeciwciał na komórki wysp trzustkowych, ewentualnie obrazowanie trzustki lub badanie elastazy w kale.

Z badań wynika, że u dorosłych cukrzyca typu 3 jest częstsza niż cukrzyca typu 1. Aż 1 proc. nowych przypadków cukrzycy u dorosłych to cukrzyca typu 1 w porównaniu z 1,6 proc. w przypadku cukrzycy typu 3. Z drugiej strony należy pamiętać, że u pacjentów z długotrwałą cukrzycą typu 1 lub 2 pojawia się zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki. Są oni szczególnie narażeni na rozwój ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki. Co więcej, u osób po przebytych epizodach zapalenia trzustki cukrzyca typu 1 lub 2 może rozwinąć się, niezależnie od zewnątrzwydzielniczej choroby trzustki. Te wszystkie zależności sprawiają, że diagnozowanie cukrzycy nie jest łatwe i wielu pacjentów długo nie jest informowanych o tym, co im dolega.

Rozpoznanie choroby jest bardzo istotne i powinno nastąpić możliwie jak najszybciej, by chory mógł rozpocząć przyjmowanie odpowiednio dobranych leków.

Objawy cukrzycy typu 3 mogą ustąpić samoistnie po odstawieniu leków o działaniu diabetogennym lub wyleczeniu choroby. Niestety częściej są to schorzenia przewlekłe, a tym samym nieuleczalne. Podobnie jak w przypadku cukrzycy typu 2, lekiem pierwszego rzutu stosowanym w leczeniu cukrzycy wtórnej jest metformina. Chociaż jest tania i powszechnie dostępna, do jej głównych działań niepożądanych należą bóle brzucha, biegunki i nudności, które mogą okazać się wyjątkowo źle tolerowane przez pacjentów z chorobami trzustki. 

Biorąc pod uwagę działanie przeciwcukrzycowe i przeciwnowotworowe metforminy (może zmniejszać ryzyko raka trzustki nawet o 70 proc., co ma istotne znaczenie dla pacjentów z cukrzycą typu 3, spowodowaną przewlekłym zapaleniem trzustki) nie powinno dziwić, że wciąż pozostaje lekiem pierwszego wyboru w walce z tą chorobą. Warto mieć na uwadze, że niektóre leki stosowane w cukrzycy typu 2, takie jak gliklazyd, mogą nie być tak skuteczne w cukrzycy typu 3.

U pacjentów, u których trzustka jest na tyle niewydolna, że nie produkuje zupełnie insuliny, podaje się ten hormon w dawkach zgodnych z wytycznymi dla leczenia cukrzycy typu 1.

CZYTAJ TAKŻE:

Co wywołuje cukrzycę? Na chorobę pracuje się latami

10 nietypowych objawów cukrzycy

Hiperglikemia. Wysoki poziom cukru we krwi nie tylko w cukrzycy