Cukrzyca znacznie skraca życie. Naukowcy obliczyli, ile lat "kradnie"

Cukrzyca jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego świata. Jest pierwszą niezakaźną chorobą, która została uznana za epidemię XXI wieku. "Liczba osób chorych na cukrzycę wzrosła ze 108 mln w 1980 roku do 422 mln w 2014 roku", "W latach 2000-2019 nastąpił 3-procentowy wzrost współczynnika umieralności na cukrzycę ze względu na wiek" - podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).

International Diabetes Federation (IDF) wskazuje, że w 2021 roku na cukrzycę chorowało 537 mln dorosłych. Szacuje się, że do 2030 roku liczba chorych wzrośnie do 643 mln, a w 2045 roku cukrzyca będzie dotyczyła już 783 mln osób. Wielu chorych pozostaje niezdiagnozowanych.

Każdego roku cukrzyca przyczynia się do śmierci milionów pacjentów. W 2021 roku, jak podaje IDF, cukrzyca lub jej powikłania doprowadziły do 6,7 mln zgonów na całym świecie.

Cukrzyca typu 2 to najczęściej występujący na świecie typ cukrzycy. Niegdyś nazywana była starczą, bo stwierdzana była głównie u osób starszych, ale ze względu na szerzącą się otyłość wiek zachorowania znacznie się obniżył. Dziś coraz częściej rozwija się także u dzieci i młodzieży. Epidemia cukrzycy typu 2, jak wskazują badacze, jest przede wszystkim wynikiem postępu cywilizacyjnego i związanego z nim niezdrowego stylu życia.

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2 to przede wszystkim:

• stan przedcukrzycowy; 
• wiek - wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko zaburzeń glukozy i rozwoju stanu przedcukrzycowego, insulinooporności i cukrzycy typu 2. Na cukrzycę typu 2 chorują częściej osoby powyżej 40. roku życia;
• występowanie cukrzycy wśród najbliższej rodziny - prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu 2 jest od dwóch do sześciu razy większe, jeśli masz rodzica, brata lub siostrę chorych na cukrzycę;
• nadwaga i otyłość - im większa jest otyłość oraz im dłuższy czas trwania otyłości, tym większe jest ryzyko rozwoju cukrzycy. Szczególnie groźna jest otyłość brzuszna (obwód talii powyżej 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet);
• wysokie ciśnienie krwi - nadciśnienie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Jest też jednym z powikłań cukrzycy;
• palenie tytoniu - palenie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy, a także pogłębia objawy w już istniejącej chorobie;
• brak aktywności fizycznej;
• cukrzyca ciążowa - u 30-45 proc. kobiet, u których stwierdzono cukrzycę ciążową, w ciągu najbliższych 15 lat rozwija się cukrzyca typu 2.

Cukrzyca może powodować szereg powikłań. Negatywne skutki cukrzycy dotyczą przede wszystkim układu naczyniowego. Można je podzielić na mikroangiopatie (uszkodzenia małych naczyń krwionośnych) i makroangiopatie  (uszkodzenia średnich i dużych naczyń krwionośnych). 

Makroangiopatie reprezentują: choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, stopa cukrzycowa oraz choroba niedokrwienna kończyn dolnych. Z kolei do mikroangiopatii zalicza się: retinopatię (nazywaną cukrzycową chorobą oczu), neuropatię (uszkodzenia nerwów) oraz nefropatię (cukrzycową chorobę nerek).

Do powikłań ostrych cukrzycy zalicza się kwasicę i śpiączkę ketonową, hiperglikemię i hipoglikemię, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego.

Powikłania cukrzycy stanowią istotną przyczynę przedwczesnej śmierci wielu pacjentów.

Wcześniejsze badania sugerowały, że osoby chore na cukrzycę żyją średnio o ok. sześć lat krócej niż osoby, u których nie stwierdzono cukrzycy. Zespół kierowany przez naukowców z Uniwersytetu Cambridge i Uniwersytetu w Glasgow przeanalizował dane z dwóch dużych badań międzynarodowych - Emerging Risk Factors Collaboration i UK Biobank (obejmujących łącznie 1,5 mln osób), by sprawdzić, jak wiek w chwili diagnozy wpływa na średnią długość życia. Wynikami swoich obserwacji podzielili się w "The Lancet Diabetes & Endocrinology".

"Im wcześniej u danej osoby zdiagnozowano cukrzycę typu 2, tym większe jest skrócenie oczekiwanej długości życia. Ogólnie rzecz biorąc, każda dekada wcześniejszego rozpoznania cukrzycy wiązała się ze skróceniem średniej długości życia o ok. cztery lata" - wskazują.

Na podstawie danych z populacji USA oszacowano, że osoby z cukrzycą typu 2 zdiagnozowaną w wieku 30, 40 i 50 lat umierały średnio odpowiednio ok. 14, 10 i sześć lat wcześniej niż osoby bez cukrzycy. Szacunki te były nieco wyższe u kobiet (odpowiednio 16, 11 i siedem lat) niż u mężczyzn (odpowiednio 14, dziewięć i pięć lat). Wyniki analiz wykorzystujących dane obywateli Unii Europejskiej były zasadniczo podobne - 13, dziewięć i pięć lat.

Przedwczesne zgony, w większości przypadków, wynikały z przyczyn naczyniowych.

Naukowcy podkreślają pilną potrzebę opracowania i wdrożenia interwencji zapobiegających lub opóźniających wystąpienie cukrzycy, zwłaszcza że częstość występowania cukrzycy wśród młodszych dorosłych na całym świecie rośnie.

"Cukrzycy typu 2 można zapobiegać, jeśli uda się zidentyfikować osoby należące do grupy największego ryzyka i zaoferować im wsparcie - czy to w celu wprowadzenia zmian w ich zachowaniu, czy w celu zapewnienia leków zmniejszających ryzyko. Istnieją jednak również zmiany strukturalne, do których powinniśmy dążyć jako społeczeństwo, w tym dotyczące produkcji żywności, zmiany w środowisku zabudowanym, aby zachęcić do większej aktywności fizycznej i nie tylko" - wskazuje dr Stephen Kaptoge z Instytutu Badań nad Sercem i Płucami Victora Phillipa Dahdaleha (VPD-HLRI) na Uniwersytecie Cambridge, cytowany w komunikacie prasowym uczelni. "Biorąc pod uwagę wpływ, jaki cukrzyca typu 2 będzie miała na życie ludzi, zapobieganie tej chorobie lub przynajmniej opóźnianie jej wystąpienia powinno być pilnym priorytetem" - dodaje.

"Nasze odkrycia potwierdzają pogląd, że im młodsza jest osoba, u której rozwinęła się cukrzyca typu 2, tym więcej szkód gromadzi się w jej organizmie w wyniku zaburzonego metabolizmu. Odkrycia sugerują jednak również, że wczesne wykrycie cukrzycy w drodze badań przesiewowych, a następnie intensywna kontrola poziomu glukozy mogą pomóc w zapobieganiu długotrwałym powikłaniom tej choroby" - zauważa prof. Naveed Sattar z Uniwersytetu w Glasgow.

CZYTAJ TAKŻE: 

Znak, że cukrzyca zagraża życiu. Objawy przypominają upojenie alkoholowe

Zapamiętaj regułę 4T. Po tych objawach szybko rozpoznasz cukrzycę

Produkty, które obniżają poziom cukru. Dodaj do herbaty lub zaparz