Estrogeny. Pobudzają rozwój płciowy, chronią przed miażdżycą
Estrogeny są kluczowymi hormonami, warunkującymi nie tylko prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego, ale są również niezbędne do zachowania odpowiedniej gęstości kości i chronią przed rozwojem miażdżycy. Zaburzenia w stężeniach estrogenów wbrew pozorom dotykają nie tylko kobiety, występują również u mężczyzn. Poznaj, jakie są przyczyny zbyt wysokiego i zbyt niskiego stężenia estrogenów we krwi i w jaki sposób mogą się objawiać.
Estrogeny to grupa hormonów płciowych, do których zaliczamy estradiol, estron i estriol. Różnią się one między sobą siłą działania - najbardziej aktywnym z nich jest estradiol, natomiast działanie estronu i estriolu jest odpowiednio o 12 i 80 razy słabsze.
Produkcja estrogenów zachodzi głównie w komórkach jajnika, jednak mogą być wytwarzane również przez łożysko. Nieznaczne ilości mogą być także wytwarzane przez korę nadnerczy, a u mężczyzn przez jądra. Wydzielanie estrogenów jest największe tuż przed owulacją i w połowie fazy lutealnej cyklu miesiączkowego, to znaczy między owulacją a pierwszym dniem miesiączki.
Estrogeny wykazują wielokierunkowe działanie w organizmie. Ich podstawową funkcją jest pobudzanie dojrzewania płciowego u kobiet w okresie pokwitania. W tym czasie wydzielanie estrogenów gwałtownie wzrasta, co stymuluje rozwój piersi, macicy, pochwy i zewnętrznych narządów płciowych. W tym okresie odpowiadają także za zmianę barwy głosu i poszerzenie miednicy.
U mężczyzn estrogeny uczestniczą między innymi w dojrzewaniu plemników. Oprócz tego estrogeny zwiększają odkładanie wapnia i fosforanów w kościach, przez co zmniejszają ryzyko rozwoju osteoporozy. U kobiet przed menopauzą obniżają poziom cholesterolu we krwi, dzięki czemu działają przeciwmiażdżycowo i zmniejszają ryzyko rozwoju zawału serca.
Obniżone poziomy estrogenów najczęściej obserwuje się u kobiet w okresie menopauzy. Towarzyszą temu uderzenia gorąca, nadmierna potliwość czy uczucie kołatania serca. Zbyt niski poziom estrogenów może się pojawić również u kobiet przed menopauzą. Na niski poziom estrogenów najbardziej narażone są kobiety stosujące niskokaloryczne diety, głodzące się, żyjące w przewlekłym stresie lub nadużywające alkoholu.
Niedostateczne stężenie estrogenów może świadczyć również o niewydolności jajników związanej z wrodzonymi zespołami, jak zespół Turnera, chorobami autoimmunologicznymi lub uszkodzeniem jajników podczas chemio- lub radioterapii. Niedobór estrogenów u kobiet w okresie dojrzewania może wywoływać opóźnienie pojawienia się pierwszej miesiączki, a także zaburzenia w kształtowaniu się drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych (rozwoju piersi, macicy, pochwy czy zewnętrznych narządów płciowych).
U kobiet dojrzałych mogą pojawić się zaburzenia miesiączkowania, nawracające infekcje układu moczowego, bóle głowy i zmiany nastroju.
Za wysokie stężenie estrogenów we krwi może być spowodowane aktywnymi hormonalnie nowotworami jajnika. Może się również pojawić u kobiet, które przyjmują hormonalną terapię zastępczą z nieodpowiednio dobraną zawartością estrogenów.
Nadmiar estrogenów wywołuje w pierwszej kolejności zaburzenia miesiączkowania, zwiększa także krzepliwość krwi i sprzyja rozwojowi kamicy żółciowej. Oprócz tego może się pojawić u obu płci w zaawansowanej marskości wątroby w szczególności związanej z nadmiernym spożywaniem alkoholu, a także w przebiegu chorób nadnerczy.
Mimo, że estrogeny u mężczyzn są wytwarzane w znacznie mniejszych ilościach niż u kobiet, nie należy bagatelizować ich roli w zachowaniu prawidłowej funkcji męskich narządów rozrodczych. Zarówno niedobór, jak i nadmiar estrogenów u mężczyzn może być przyczyną bezpłodności. Zbyt wysoki poziom estrogenów dodatkowo prowadzi do rozwoju ginekomastii, zaburzeń libido, trudności w zapoczątkowaniu i utrzymaniu erekcji, a także do utraty typowo męskiego owłosienia.
Niektóre rośliny są bogate w fitoestrogeny - związki, działające podobnie do estrogenów, ponieważ wiążą się z tymi samymi receptorami w podwzgórzu co estrogeny jajnikowe. Fitoestrogeny znajdują się w największych ilościach w:
- soi i produktach sojowych;
- siemieniu lnianym;
- kozieradce;
- ziarnach sezamu;
- produktach zbożowych;
- soczewicy;
- jęczmieniu.
Roślinne fitoestrogeny mogą być pomocne w łagodzeniu objawów menopauzy, kiedy poziom wewnętrznych estrogenów gwałtownie spada. Należy je jednak stosować ostrożnie w połączeniu z hormonalną terapią zastępczą, aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu estrogenów we krwi.
CZYTAJ TAKŻE:
PMS to nie wymysł. Lista objawów jest bardzo długa
Choroby wieku okołomenopauzalnego. Na to musisz uważać
Jedzenie, które zapobiega stanom zapalnym w organizmie
