Czym jest i do czego prowadzi przepuklina kręgosłupa? Ból promieniuje na całe ciało
Z wiekiem struktury naszego ciała tracą elastyczność i łatwiej ulegają uszkodzeniom. Dlatego wiele osób kojarzy przepuklinę kręgosłupa jako chorobę seniorów. Okazuje się, że dotyka ona również młodszych pacjentów, a zwłaszcza tych, którzy wykonują pracę biurową, zaniedbują aktywność fizyczną, utrzymują złą postawę lub mają nadmierną masę ciała. Choroba jest przyczyną silnego bólu, zdarza się, że uniemożliwia śmiech, kaszel i kichanie, a nawet wywołuje powikłania neurologiczne. Dowiedz się, czym jest przepuklina kręgosłupa i jak można z nią walczyć.
Przepuklina kręgosłupa, a w zasadzie przepuklina jądra miażdżystego, definiowana jest jako zespół objawów, wywołanych zmianami degeneracyjnymi w obrębie krążków międzykręgowych, zwanych również dyskami. Struktury te są zbudowane przede wszystkim z wody i składają się z jądra miażdżystego oraz otaczającego go pierścienia włóknistego.
Żeby zrozumieć istotę schorzenia, należy wytłumaczyć jaką rolę pełnią dyski w naszym ciele: przede wszystkim amortyzują wstrząsy, tzn. chronią kości kręgosłupa przed uszkodzeniami, które mogą przydarzyć się np. podczas biegu, skoków, a nawet zwykłego chodzenia. Niestety, z wiekiem krążki międzykręgowe tracą swoją elastyczność, a co za tym idzie, mogą się przesuwać, a nawet wysuwać spomiędzy kręgów. Ta ostatnia sytuacja jest konsekwencją pęknięcia pierścienia włóknistego, znanego powszechnie jako "wypadnięcie kręgu". Wybrzuszenie jądra miażdżystego dysku prowadzi nie tylko do ucisku korzeni nerwowych lub struktur kanału kręgowego, ale i wiąże się z niewystarczającym dostępem tlenu, niezbędnego do wydajnej przemiany materii, a to obniża pH. Pojawia się silny ból, poważnie utrudniający funkcjonowanie, co sprawia że pacjent wymaga pomocy lekarskiej.
Za utratą elastyczności dysków mogą stać rozmaite przyczyny. Najważniejszymi z nich wydają się być: narażenie na duże obciążenia, niewielka aktywność fizyczna i uwarunkowania genetyczne. Nie da się również ukryć, że wraz z biegiem lat w kręgosłupie dochodzi do powstania wielu deformacji, aczkolwiek wcale nie oznacza to, że przepuklina kręgosłupa dotyka wyłącznie seniorów.
Chorują także osoby młode, a zwłaszcza ci, którzy nie dbają o utrzymanie prawidłowej postawy ciała, pracują w niekomfortowych warunkach (np. przy komputerze w nienaturalnej pozycji) lub borykają się z nadmiarowymi kilogramami, które stanowią dodatkowe obciążenie. Występowaniu patologii w dyskach sprzyjają także przebyte urazy mechaniczne lub zbyt gwałtowne ruchy. Na przepuklinę kręgosłupa częściej cierpią osoby palące papierosy - nikotyna upośledza tkankowy przepływ krwi, co stymuluje procesy degeneracyjne krążków międzykręgowych. Kolejną grupą obarczoną zwiększonym ryzykiem dyskopatii są: pacjenci z anatomicznym zwężeniem kanału kręgowego, wadami kręgosłupa oraz kobiety w ciąży.
Objawy przepukliny zależą zarówno od odcinka kręgosłupa, w którym występuje, jak i od jej wielkości. Jeśli przepuklina jest rozległa, może dawać objawy neurologiczne, które zwykle stanowią wskazanie do operacji. Do tego typu dolegliwości zalicza się:
- drętwienie i osłabienie czucia;
- problemy z kontrolą oddawania moczu i stolca;
- niedowład i osłabienie mięśni.
W takiej sytuacji należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
W zależności od odcinka kręgosłupa dotkniętego przepukliną, wyróżniamy::
- przepuklinę odcinka szyjnego (dyskopatia szyjna) - ujawnia się w postaci umiarkowanych, lecz narastających bólów szyi, głowy i okolicy międzyłopatkowej. Niejednokrotnie pojawiają się też sztywność w karku, powodująca ograniczenie ruchów głowy, a także szumy uszne i bóle głowy;
- przepuklinę odcinka piersiowego (dyskopatia piersiowa) - chociaż występuje stosunkowo rzadko, daje dość poważne objawy, a najczęstsze z nich to: dyskomfort w klatce piersiowej, który mylnie bywa brany za oznakę chorób serca lub kamicę pęcherzyka żółciowego. Dolegliwości mogą być na tyle silne, że niemożliwe stają się: śmiech, kaszel czy kichanie;
- przepuklinę odcinka lędźwiowego (dyskopatia lędźwiowa) - towarzyszą jej ból, promieniujący w stronę kończyn dolnych, który może też być odczuwalny w pachwinach i podbrzuszu. Czasami pojawia się też rwa kulszowa, oraz mrowienie i drętwienie nóg.
O tym, czy przepuklinę kręgosłupa leczyć bezoperacyjnie, czy zabiegowo, decyduje lekarz na podstawie sytuacji klinicznej danego pacjenta. Jeśli objawy nie są bardzo nasilone, terapia może ograniczać się do przyjmowania środków o działaniu przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym i rehabilitacji.Fizjoterapia ma na celu wzmocnienie mięśni grzbietu, pośladków i brzucha, tak aby ustabilizować kręgosłup i zwiększyć ukrwienie tkanek. Zwykle stosuje się: ćwiczenia, masaże i zabiegi z zakresu elektroterapii, laseroterapii i magnetoterapii. Zaleca się również odpoczynek i odciążenie mięśni kręgosłupa.
W skrajnych sytuacjach specjalista może poinformować pacjenta o konieczności przeprowadzenia operacji, która ma na celu stabilizację kręgów oraz usunięcie zmian zwyrodnieniowych.
Przyczyną przepukliny często jest dźwiganie ciężaru w pochyleniu połączone z obrotem tułowia. Żeby nie pogłębiać uszkodzeń, trzeba bezwzględnie unikać tego ruchu, a także podnoszenia ciężkich przedmiotów. Wielu pacjentów zastanawia się, czy w takim razie z przepukliną kręgosłupa można pracować. Ból może ograniczać mobilność, co znacząco zmniejsza zdolność do wykonywania zadań zawodowych, zwłaszcza jeśli wykonuje się pracę fizyczną. Niemniej tę kwestię najlepiej przedyskutować z lekarzem. Praca biurowa wymaga odpowiedniej ergonomii, czyli utrzymania prawidłowej postawy, siedzenia na wygodnym krześle i zmieniania pozycji.
Źródła:
A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika 2023.
Sosnowska Katarzyna, Bóle kręgosłupa: Skuteczne metody walki i zapobiegania, ASTRUM 2008, ISBN 978-83-7277-423-1.
