Spis treści:
- HVA - co to takiego?
- Czym jest uczulenie?
- Jakie reakcje uczuleniowe mogą wystąpić?
- Jak postępować po użądleniu przez pszczołę?
- Jak sprawdzić, czy jest się uczulonym na jad pszczoły?
- Leczenie alergii na jad pszczoły
HVA - co to takiego?
Owady błonkoskrzydłe (Hymenoptera) stanowią ogromną grupę, liczącą około 153 000 gatunków. Zajmują one szeroką niszę biologiczną, gdzie funkcjonują w różnych rolach, często jako zapylacze roślin. W podrzędzie Apocrita - stylikowce wyodrębniona została grupa Aculeata - żądłówki. Ich cechą charakterystyczną jest przekształcenie żeńskiego narządu rozrodczego - pokładełka - w żądło. Żądło połączone jest z gruczołami jadowymi.
Jad owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera venom) jest nieczęstą, ale niebezpieczną przyczyną alergii (HVA - Hymenoptera venom allergy). Szacuje się, że w Europie HVA cechuje 0.3-7.5 proc. populacji. W obrębie rzędu hymenoptera znajdują się również pszczoły, o których piszemy w dzisiejszym artykule.
Czym jest uczulenie?
Uczulenie, inaczej alergia, to nadmierna reakcja układu odpornościowego na pobudzający go czynnik (antygen). Istnieją dwa główne mechanizmy, w jakie organizm może reagować na antygen, którym mogą być między innymi pokarmy, pyłki roślin, sierść zwierząt czy jad owadów. Pierwszy z nich to reakcja komórkowa, która opiera się na limfocytach T - jest to bezpośrednia reakcja komórek układu odpornościowego z alergenem. Drugi z nich to reakcja zależna od przeciwciał.
Przeciwciała to białka, które produkowane są w odpowiedzi na zetknięcie się układu odpornościowego z potencjalnym wrogiem bądź alergenem. W obrębie przeciwciał wyróżniamy różne klasy: Ig-A, Ig-G, Ig-M, Ig-D i Ig-E. Większość reakcji alergicznych opiera się na przeciwciałach klasy Ig-E, nazywamy je wówczas alergiami Ig-E zależnymi. Tak właśnie jest w przypadku uczulenia na jad pszczoły. W przypadku jadu pszczoły zidentyfikowano 12 frakcji białek, które mogą uczulać ludzi.
Jakie reakcje uczuleniowe mogą wystąpić?
Alergia na jad pszczoły może wyglądać różnie, w zależności od stopnia uczulenia. Mogą to być tylko reakcje miejscowe, powodujące dyskomfort, a może to być też ciężka, zagrażająca życiu anafilaksja.
To naturalne, że po użądleniu przez pszczołę występuje lekka opuchlizna bezpośrednio w miejscu użądlenia, jednak jeśli mamy do czynienia z reakcją alergiczną, możemy się spodziewać dodatkowych objawów. Wśród miejscowych reakcji alergicznych na jad pszczoły można wymienić zaczerwienienie, duży obrzęk, podniesioną temperaturę w miejscu wkłucia i świąd skóry. W ramach postępującej reakcji alergicznej może dojść do duszności, osłabienia, kaszlu, zawrotów głowy i spadku ciśnienia krwi, a w najcięższej wersji użądlenie może skończyć się wstrząsem anafilaktycznym, który jest stanem zagrożenia życia.
Zobacz również:
Jak postępować po użądleniu przez pszczołę?
Gdy użądli nas pszczoła, pierwszym krokiem powinno być usunięcie żądła ze skóry. Następnie powinniśmy przemyć miejsce użądlenia chłodną wodą z mydłem lub zdezynfekować je. Następnie do miejsca po użądleniu warto przyłożyć chłodny okład, aby załagodzić reakcję skórną. Jeśli wiemy, że jesteśmy uczuleni na jad pszczoły, niezwłocznie powinniśmy udać się na SOR lub wezwać pogotowie. Jeśli mamy do dyspozycji przepisany nam wcześniej przez lekarza zastrzyk przeciwko ostrej reakcji alergicznej (adrenalina), należy użyć go zanim udamy się na SOR lub zadzwonimy po pogotowie.
Jak sprawdzić, czy jest się uczulonym na jad pszczoły?
Jeśli po użądleniu przez pszczołę obserwujemy u siebie reakcję alergiczną, powinniśmy zgłosić się na skórne testy alergiczne. Po uzyskaniu dodatniego wyniku testu na alergię na jad pszczoły, należy przeprowadzić testy z surowicy krwi. W pierwszej kolejności należy określić ogólny poziom przeciwciał IgE, aby dowiedzieć się, czy nie mamy do czynienia z ich niedoborem. Następnie przeprowadza się surowicze testy na alergię na jad pszczoły.
Surowicze testy na alergię opierają się na określeniu specyficznych dla jadu pszczelego przeciwciał IgE, które - jeśli występują w podwyższonym stężeniu - pozwalają zdiagnozować alergię na jad pszczeli. Z wynikami testów należy udać się do lekarza alergologa, który określi dalszy sposób postępowania, zależnie od siły reakcji alergicznej, która wystąpiła u użądlonego pacjenta.
Leczenie alergii na jad pszczoły
Jedynym sposobem przyczynowego leczenia alergii na jad owadów żądlących jest immunoterapia alergenowa. Leczenie to wskazane jest u chorych, u których wystąpiła uogólniona i natychmiastowa reakcja alergiczna, potwierdzona dodatnim wynikiem testów skórnych bądź surowiczych. Odczulanie metodą immunoterapii alergenowej przeprowadza się najpierw w odstępach tygodniowych, następnie w odstępach miesięcznych przez parę lat. Ten sposób leczenia ma bardzo dużą skuteczność, który wyraża się całkowitym brakiem reakcji alergicznej u 80-90 proc. chorych.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/jadowadow/58590,uczulenie-na-jad-pszczol
- https://podyplomie.pl/medycyna/27858,alergia-na-jad-owadow-zasady-rozpoznawania-i-postepowania
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57621,leczenie-alergii-na-jad-owadow
- Burzyńska M, Piasecka-Kwiatkowska D. A Review of Honeybee Venom Allergens and Allergenicity. Int J Mol Sci. 2021 Aug 4;22(16):8371.
CZYTAJ TAKŻE:
Nie dla nich brownie, kakao czy czekolada. Uczulenie daje nietypowe objawy
Choruje całe ciało, a objawy łatwo pomylić. Na liście chorób autoimmunologicznych aż 80 jednostek
Tak objawia się alergia na histaminy. Nietolerancja bywa długo niezdiagnozowana
