Spis treści:
- Na czym polega insulinooporność?
- Insulinooporność negatywnie wpływa na komórki nerwowe
- Demencja a insulinooporność. To "cukrzyca typu 3"
- Masz insulinooporność? Tak możesz chronić swój mózg
Na czym polega insulinooporność?
Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu zaczynają gorzej reagować na insulinę, czyli hormon odpowiedzialny za wprowadzanie glukozy z krwi do komórek. W prawidłowej sytuacji po jedzeniu poziom cukru rośnie, trzustka wydziela insulinę, a komórki pobierają glukozę.
Przy insulinooporności komórki przestają "słuchać" insuliny odpowiednio reagować, dlatego trzustka musi produkować jej coraz więcej, aby utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi. Prowadzi to do podwyższonego poziomu insuliny, a z czasem może także zaburzać poziom glukozy.
Insulinooporność często objawia się sennością po posiłkach, trudnością z chudnięciem, napadami głodu (szczególnie na słodkie), przewlekłym zmęczeniem, tzw. mgłą mózgową i odkładaniem się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha.
Błędnie sądzi się, że insulinooporność powoduje tycie - ona owszem sprzyja tyciu, ale to wcześniej nagromadzony nadmiar tkanki tłuszczowej jest za nią odpowiedzialny - jest ona zatem następstwem, a nie przyczyną otyłości. IO najczęściej rozwija się w wyniku diety bogatej w cukry proste i żywność wysoko przetworzoną, małej aktywności fizycznej, długotrwałego stresu, niedoboru snu, predyspozycji rodzinnych oraz niektórych zaburzeń hormonalnych, takich jak PCOS.
Insulinooporność nie jest cukrzycą, ale nieleczona może do niej prowadzić, szczególnie do cukrzycy typu 2.
Insulinooporność negatywnie wpływa na komórki nerwowe
Nowe badania pokazują, że nie można insulinooporności rozpatrywać jedynie w kontekście otyłości, i rozwoju cukrzycy. Ma ona wpływ na cały organizm, w tym niekojarzący się większości osób z zaburzeniami metabolicznymi sposób działania układu nerwowego i sprawność mózgu.
Warto zaznaczyć, że insulinooporność nie uszkadza bezpośrednio komórek nerwowych, ale jej negatywny wpływ na układ nerwowy jest zauważalny. Przy insulinooporności organizm ma stale podwyższony poziom insuliny i często także wahania poziomu glukozy. Mózg jest bardzo wrażliwy na zmiany stężenia cukru we krwi, dlatego takie wahania mogą prowadzić do pogorszenia koncentracji, tzw. mgły mózgowej, zmęczenia i problemów z pamięcią.
Insulina w mózgu pełni też rolę sygnałową - pomaga neuronom prawidłowo pracować. Jeżeli komórki stają się na nią mniej wrażliwe, może to osłabiać ich funkcjonowanie. Długotrwała, nieleczona insulinooporność zwiększa również stan zapalny w organizmie, a przewlekły stan zapalny jest czynnikiem, który może negatywnie wpływać na zdrowie neuronów. Nie oznacza to jednak, że każda osoba z IO ma uszkodzone komórki nerwowe. To raczej powolny, pośredni proces, który można zatrzymać lub odwrócić dzięki diecie, aktywności fizycznej, poprawie snu i redukcji stresu.
Demencja a insulinooporność. To "cukrzyca typu 3"
Badacze dowodzą, że zła dieta i zaburzenia metaboliczne mogą prowadzić do zmian neurodegeneracyjnych. Wiele badań opisuje już zjawisko tzw. insulinooporności mózgowej, zwanej również "cukrzycą typu 3". Gorsza reakcja komórek nerwowych na insulinę może być jednym z mechanizmów ryzyka dla rozwoju choroby Alzheimera, ale to nie jest jeszcze w pełni udowodnione jako bezpośrednia przyczyna.
Opublikowane w magazynie "Diabetology & Metabolic Syndrome" duże podsumowanie wielu badań pokazuje, że mózg osób mających insulinooporność zaczyna gorzej działać podobnie jak ich mięśnie czy wątroba. Gdy komórki mózgowe przestają prawidłowo reagować na insulinę, trudniej wykorzystują energię, częściej pojawia się stan zapalny i szybciej odkłada się szkodliwe białko amyloid. Autorzy tego przeglądu sugerują, że problemy z insuliną w mózgu mogą przyspieszać procesy, które prowadzą do choroby Alzheimera
Insulina w mózgu nie tylko "reguluje cukier", ale też pomaga neuronom rosnąć, naprawiać się i ze sobą współpracować. U osób z alzheimerem ten system zaczyna zawodzić - sygnały insuliny są słabsze, a komórki mózgu stają się na nie odporne. W efekcie szybciej zbierają się toksyczne białka i nasilają procesy, które uszkadzają neurony.
Masz insulinooporność? Tak możesz chronić swój mózg
Co zrobić, gdy mając nadwagę, otyłość lub insulinooporność? By uchronić się przed jej neurologicznymi konsekwencjami? Wspieranie mózgu przy insulinooporności polega przede wszystkim na uspokojeniu pracy układu metabolicznego. Najważniejsze jest utrzymanie równych poziomów glukozy, bo gwałtowne skoki cukru przeciążają komórki nerwowe i sprzyjają mgłom mózgowym czy problemom z koncentracją. Pomaga tu jedzenie regularnych posiłków oraz łączenie węglowodanów z białkiem i tłuszczem, dzięki czemu glukoza wchłania się wolniej i łagodniej.
Ogromne znaczenie ma ruch. Aktywność fizyczna już w ciągu kilku godzin po treningu poprawia wrażliwość komórek, w tym komórek mózgowych, na insulinę. Nie musi to być trening wysiłkowy - nawet zwykły energiczny spacer po posiłku potrafi wyraźnie ustabilizować poziom cukru i poprawić pracę mózgu.
Kolejnym kluczowym elementem jest sen. Kiedy się nie wysypiamy, nawet zdrowe osoby zaczynają mieć gorszą wrażliwość na insulinę, a mózg działa mniej wydajnie. Stałe godziny snu i minimum siedem godzin na dobę sprawiają, że mózg lepiej się regeneruje i szybciej "czyści" z toksyn związanych z neurodegeneracją.
Bardzo ważne są również kwasy omega-3, zwłaszcza DHA, bo to jeden z podstawowych budulców mózgu. Wspiera on komunikację między neuronami, zmniejsza stan zapalny i według badań poprawia wrażliwość insulinową komórek nerwowych. Regularne jedzenie tłustych ryb lub suplementacja może być tu realnym wsparciem.
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35482277/
https://dmsjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13098-025-01930-2?
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35482277/
