Spis treści:
- Czym jest insulina?
- Jak działa insulina?
- Czym jest hiperinsulinemia?
- Jakie są objawy hiperinsulinemii?
- Jakie badania należy wykonać, aby wykryć hiperinsulinemię?
- Jak przeciwdziałać hiperinsulinemii?
Czym jest insulina?
Aby zrozumieć, czym jest hiperinsulinemia, należy zacząć od wyjaśnienia, czym jest insulina.
Insulina to anaboliczny hormon peptydowy, który odgrywa najważniejszą rolę w metabolizmie węglowodanów, a także białek i tłuszczów. Wydzielana jest przez wewnątrzwydzielniczą część trzustki, a konkretnie przez komórki beta wysp Langerhansa.
Wydzielanie insuliny jest szczególnie istotne podczas metabolizmu węglowodanów - jest to bowiem hormon, który umożliwia "wpuszczenie" cząsteczek glukozy z krwi do komórek. Z tego względu głównym bodźcem pobudzającym wydzielanie insuliny przez trzustkę jest przekroczenie progu 100 mg/dL dla glukozy w osoczu. Istnieją również inne bodźce pobudzające wydzielanie insuliny, jednak z naszej dzisiejszej perspektywy to stężenie glukozy jest najważniejsze.
Jak działa insulina?
Insulina działa na zasadzie zamka i klucza. W tym przypadku komórki posiadają "zamek", do którego insulina jest "kluczem". Dzieje się to w następujący sposób: gdy zjadamy posiłek, szczególnie ten bogaty w węglowodany, zaczyna się jego trawienie. Wielocukry trawione są do mniejszych jednostek, po czym te zostają strawione do glukozy. Glukoza przedostaje się z jelit do krwiobiegu, gdzie krąży z krwią, nie mając samodzielnie możliwości "wejścia" do komórek, tak, aby mogły z niej skorzystać jako z materiału energetycznego. Dopiero wydzielenie insuliny do krwiobiegu umożliwia wchłonięcie glukozy do komórek. Insulina bowiem zachowuje się jak kluczyk dla zamka w stosunku do komórek: "otwiera" je na przyjęcie glukozy, co w innych warunkach nie byłoby możliwe. Następnie glukoza wchłaniana jest do komórek, gdzie zostaje wykorzystana jako materiał energetyczny bądź odłożona jako materiał zapasowy.
Czym jest hiperinsulinemia?
Pojęcie hiperinsulinemii jest nierozerwalnie związane z insulinoopornością. Hiperinsulinemia (hiperinsulinizm) to stan charakteryzujący się podwyższonym poziomem insuliny we krwi. W warunkach fizjologicznych poziom insuliny jest proporcjonalny do stężenia glukozy we krwi. Po posiłkach następuje gwałtowny wyrzut insuliny, której zadanie to obniżenie poziomu glukozy we krwi. Jeśli tkanki nabywają coraz większej oporności na insulinę (przyczyną insulinooporności jest często otyłość - narastanie tkanki tłuszczowej powoduje obniżenie wrażliwości tkanek na insulinę), coraz więcej insuliny musi zostać wydzielone przez trzustkę, aby osiągnąć zamierzony efekt wchłonięcia glukozy z krwi do komórek. Wkrótce na tym podłożu rozwija się hiperinsulinemia. Ciąg przyczynowo-skutkowy jest zatem następujący: otyłość powoduje narastanie oporności na insulinę - coraz więcej insuliny zostaje wydzielane, aby glukoza wniknęła do komórek - powstaje hiperinsulinemia.
Zobacz również:
Hiperinsulinemia obserwowana jest w stanach przedcukrzycowych, które poprzedzają cukrzycę typu 2. Do rzadkich przyczyn hiperinsulinemii u osób dorosłych zalicza się także aktywne hormonalnie guzy trzustki produkujące insulinę (insulinoma), zespół policystycznych jajników (PCOS) czy marskość wątroby.
Jakie są objawy hiperinsulinemii?
Wśród objawów hiperinsulinemii szczególnie charakterystyczne jest błędne koło tycia. Otyłość powoduje wydzielanie insuliny w nadmiarze, ta z kolei powoduje tycie i koło się zamyka.
Z hiperinsulinemią najczęściej współistnieją objawy insulinooporności:
- nadmierna potliwość,
- bóle głowy,
- rogowacenie ciemne (objaw skórny, w którym skóra m.in. na łokciach i szyi przyjmuje ciemniejszy kolor i suchą, szorstką strukturę),
- nadmierna senność w ciągu dnia i problemy z zasypianiem w nocy,
- nadmierny apetyt,
- napady "wilczego głodu",
- wahania nastroju.
W przypadku wrodzonej hiperinsulinemii (wrodzony hiperinsulinizm jest najczęstszą przyczyną hipoglikemii wieku rozwojowego) objawy i czas ich wystąpienia zależą od postaci choroby. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z umiarkowaną, łagodną postacią wrodzonej hiperinsulinemii, pojawiają się takie objawy jak osłabienie, bóle i zawroty głowy, wzmożona potliwość, drżenie rąk, uczucie silnego głodu, zaburzenia koncentracji.
Jakie badania należy wykonać, aby wykryć hiperinsulinemię?
Ponieważ hiperinsulinemia idzie w parze z insulinoopornością, wykrycie insulinooporności będzie towarzyszyło hiperinsulinemii. Badania, które warto wykonać w diagnostyce insulinooporności są następujące:
- stężenie insuliny na czczo,
- stężenie glukozy na czczo,
- trzypunktowa krzywa cukrowa wraz z trzypunktowym oznaczeniem insuliny.
Pozwolą one na ocenę, czy mamy do czynienia z insulinoopornością, czyli niewrażliwością tkanek na insulinę, która prowadzi do hiperinsulinemii.
Jak przeciwdziałać hiperinsulinemii?
Diabetolodzy przestrzegają, że problemy z insulinoopornością i hiperinsulinemią mogą przerodzić się w cukrzycę, stąd warto zacząć działać jak najszybciej. Pacjentom zaleca się redukcję masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej oraz modyfikację diety (zbilansowane, różnorodne posiłki, jak najmniej przetworzonych, ograniczenie spożycia łatwo przyswajalnych węglowodanów). Osoby z insulinoopornością i towarzyszącą jej hiperinsulinemią powinny m.in. spożywać produkty o niskim indeksie glikemicznym, a więc takie, które nie powodują nagłego skoku poziomu cukru we krwi po posiłku i związanego z nim gwałtownego wyrzutu insuliny. W leczeniu hiperinsulinemii wrodzonej wykorzystuje się leki.
Źródła:
https://www.nfz-lodz.pl/dlapacjentow/nfz-blizej-pacjenta/9333-sroda-z-profilaktyka-hiperinsulinemia-i-insulinoopornosc.
https://diabetyk24.pl/blog-section/o-cukrzycy/hiperinsulinemia-objawy-przyczyny-normy-i-leczenie-dieta.
https://www.szkoladiabetyka.pl/hiperinsulinemia-a-insulinoopornosc-jaka-jest-roznica/.
CZYTAJ TAKŻE:
Tak rozpoznasz początek cukrzycy. Niepokojące objawy pojawiają się w nocy
Jak cofnąć stan przedcukrzycowy? Cztery najlepsze napoje
Zmagasz się z wysokim poziomem cukru? Naukowcy: To superwarzywo, które zbija glikemię
