Mononukleoza zakaźna: Choroba pocałunków. Jak jest groźna?

Wirus Epsteina-Barr (EBV) to jeden z najczęściej występujących wirusów wśród ludzi - zakażeniu na pewnym etapie życia ulega niemal każdy. Szacuje się, że dotyczy to nawet 90-95 proc. osób dorosłych, którzy w większości przechodzą zakażenie bezobjawowo, nie zdając sobie sprawy z kontaktu z wirusem. W takim samym stopniu dotyczy to mężczyzn, jak i kobiet.

Wywoływana przez wirusa EBV mononukleoza, poza osobami dorosłymi, stwierdzana jest także u małych dzieci i nastolatków. Dlaczego? Do zakażenia zazwyczaj dochodzi na skutek kontaktu ze śliną, toteż dzieci biorące do ust wspólne zabawki czy młodzież w okresie dojrzewania, kiedy dochodzi do pierwszych pocałunków, są najbardziej narażone. Im starsza osoba, tym cięższy z reguły jest przebieg choroby.

Wirus EBV może być przenoszony również drogą płciową i przez kontakt z krwią. Do zakażenia może dojść także w przypadku przeszczepu zakażonego szpiku lub zakażonych narządów. Samo przebywanie w jednym pokoju z osobą chorą nie prowadzi do zakażenia.

Co warte podkreślenia, osoby, które przechorowały mononukleozę, stają się całkowicie odporne na chorobę, ale do końca życia są nosicielami wirusa EBV (pozostaje on w organizmie w postaci utajonej).

Wirus mononukleozy wnika do ślinianek i tam się mnoży. Zakażenia nie zauważysz od razu - pierwsze objawy mononukleozy pojawiają się dopiero po upływie miesiąca (po 30-50 dniach). U niektórych okres ten może się jeszcze wydłużyć.

Mononukleozę łatwo pomylić z przeziębieniem, a wraz z nasileniem się objawów z grypą czy anginą. Jasną odpowiedź dadzą testy z krwi, które pokażą liczbę białych krwinek i obecność pobudzonych limfocytów.

Dzieci z mononukleozą nie mają apetytu, są zmęczone i skarżą się na bóle pleców, nóżek i brzuszka (u dorosłych będzie to uczucie "rozbicia", ból mięśni, w rozwoju choroby mogą pojawić się też nudności). Złe samopoczucie będzie towarzyszyło nam kilka dni. Przy tej chorobie występuje też katar. Stopniowo, w obu grupach, pojawiają się gorączka, która długo się utrzymuje, i ból gardła, a szyjne węzły chłonne są powiększone i tkliwe. Jeśli wirus zajął gardło i migdałki, obserwuje się na nich biały lub żółty nalot, są trudności w połykaniu i mówieniu. Z ust wyczuwalny jest przykry zapach. Przy mononukleozie, najczęściej u dzieci, zauważa się powiększenie śledziony i wątroby. Niekiedy występuje opuchlizna na powiekach, nasadzie nosa lub łukach brwiowych.

W drugim tygodniu choroby może pojawić się wysypka - jest podobna do tej, która występuje przy szkarlatynie (o szkarlatynie piszemy TUTUAJ), ale to raczej rzadki objaw. Jeśli wysypka już się pojawi, najczęściej ulokuje się na tułowiu. Po zastosowaniu niewłaściwego leczenia wysypka może objąć większą powierzchnię ciała.  

Z reguły mononukleoza u dzieci przebiega łagodniej. Pełnoobjawowa mononukleoza zakaźna występuje głównie u osób w przedziale wiekowym 15-25 lat.

Choroba trwa średnio dwa tygodnie, chociaż zdarzają się przypadki, że jest to nawet miesiąc. Po jej przejściu może utrzymywać się przewlekłe zmęczenie.

Leczenie mononukleozy to leczenie objawowe. Stosuje się acyklowir lub ibuprofen i paracetamol, które obniżają gorączkę. W przypadku bólu gardła, oprócz doustnych leków przeciwbólowych, służyć mogą preparaty w postaci aerozolu. Wykonuje się też płukanki np. naparem z szałwii. Przy pojawieniu się powikłań bakteryjnych lekarz przepisze antybiotyki.

Jeśli wdrożone leczenie nie przyniesie poprawy, chory na mononukleozę może wymagać hospitalizacji. Wtedy pacjentowi podawane są sterydy. Chorym zaleca się odpoczynek i przyjmowanie dużej ilości płynów.

A jak zapobiegać mononukleozie? Pamiętaj o kilku podstawowych zasadach i przekaż je dzieciom. Przede wszystkim nie pij po kimś z jego szklanki, kieliszka itp., nie spożywaj kanapek bądź owoców, które ktoś już wcześniej nadgryzł, korzystaj ze swoich sztućców i unikaj kontaktu rąk z ustami. W głównej mierze więc higieniczny tryb życia. Dbaj też o odporność i zdrowo się odżywiaj.

Szczepionki na mononukleozę dotychczas nie wynaleziono.

Powikłania po mononukleozie nie są zbyt częste. Zalicza się do nich: pęknięcie powiększonej śledziony, stan zapalny wątroby, nadkażenia bakteryjne, nadżerki i owrzodzenia narządów płciowych, niedokrwistość hemolityczną, małopłytkowość, zapalenie trzustki, jąder, serca, mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.

Wirus EBV, który mononukleozę wywołuje, może wpływać na powstanie nowotworu układu krwionośnego, tzw. chłoniaka Burkitta.

IRz