Rozpoznajesz u siebie te objawy? Ryzyko udaru jest większe

Bezsenność definiuje się jako problemy z zaśnięciem, ale też utrzymaniem i jakością snu. Ze względu na czas trwania objawów wyróżnia się: bezsenność przygodną (o czasie trwania do kilku dni), bezsenność krótkotrwałą (o czasie trwania do czterech tygodni) i bezsenność przewlekłą (trwającą powyżej miesiąca). Objawy bezsenności to: trudności w zasypianiu, częste wybudzenia w nocy, niemożność powrotu do snu i wczesne wstawanie, senność w ciągu dnia, brak uczucia wypoczęcia po przebudzeniu, drażliwość, zmiany nastroju, trudności z koncentracją. Do częstych przyczyn bezsenności zalicza się chroniczny stres, złe nawyki związane ze snem, pracę zmianową powodującą zaburzenie rytmu okołodobowego, nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych oraz zaburzenia zdrowia psychicznego. 

W Polsce, jak zauważają specjaliści, ponad połowa społeczeństwa cierpi na zaburzenia snu, a przewlekła bezsenność dotyczy 10 proc. osób.

Sen jest równie ważny dla zdrowia jak zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna. Zaniedbywanie zaburzeń snu (co niestety jest bardzo częstym zjawiskiem) może prowadzić do przewlekłej bezsenności, a ta wykazuje negatywny wpływ zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Przewlekła bezsenność wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wypadków, wysokimi wskaźnikami absencji w pracy i obniżoną koncentracją. Obniża jakość życia, a także zwiększa ryzyko wielu chorób. Badania wykazały, że przewlekła bezsenność zwiększa ryzyko depresji, zaburzeń lękowych, chorób serca, udaru, chorób nerek, cukrzycy typu 2 czy otyłości.

Nowe badanie, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie "Neurology", dostarcza więcej dowodów na związek między bezsennością a udarem. 

W badaniu wykorzystano dane z lat 2002-2020 ze zbioru Health and Retirement Study. Spośród 31 126 uczestników bez udaru w wywiadzie 92,5 proc. było w wieku 50 lat i starszych (średni wiek to 61 lat). 57 proc. badanych stanowiły kobiety.

Uczestnicy odnotowywali objawy bezsenności, wypełniając stosowny kwestionariusz. Pytano ich o to, jak często mają trudności z zasypianiem, czy regularnie wybudzają się w nocy, czy mają problem ze zbyt wczesnym wstawaniem i ponownym zaśnięciem po przebudzeniu, a także, jak często rano czują się wypoczęci. Dla każdego z pytań odpowiedzi brzmiały: "przez większość czasu", "czasami", "rzadko lub nigdy". Wyniki wahały się od 0 do 8, przy czym im wyższy wynik, tym poważniejsze objawy. Uczestników obserwowano przez blisko dekadę. W tym czasie odnotowano 2101 przypadków udaru mózgu.

W badaniu uwzględniono inne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko udaru (te czynniki to m.in. spożywanie alkoholu, palenie tytoniu i poziomu aktywności fizycznej). Analizy wykazały, że osoby z objawami bezsenności z przedziału 5-8 miały o 51 proc. większe ryzyko udaru niż osoby bez objawów bezsenności. Dla porównania, osoby, których objawy mieściły się w skali 1-4, miały o 16 proc. zwiększone ryzyko udaru mózgu w porównaniu z osobami, które nie zaobserwowały u siebie żadnych symptomów. 

Związek między bezsennością a udarem był najsilniejszy u osób w wieku poniżej 50 lat. W tej młodszej grupie osoby z objawami bezsenności z przedziału 5-8 miały prawie czterokrotnie większe ryzyko udaru niż osoby poniżej 50. roku życia bez objawów bezsenności. Osoby w wieku 50 lat lub starsze z takimi samymi objawami miały o 38 proc. większe ryzyko udaru w porównaniu z osobami bez objawów.

"W tym badaniu zauważyliśmy, że średni wiek zmniejszał się wraz ze wzrostem liczby objawów bezsenności, co oznacza, że młodsi ludzie doświadczali więcej objawów bezsenności niż osoby starsze" - zwrócił uwagę w rozmowie z Medical News Today dr Wendemi Sawadogo z Virginia Commonwealth University w Richmond, członek Amerykańskiej Akademii Neurologii, główny autor badania.

"Związek między złym snem a udarem mózgu u starszych pacjentów jest najprawdopodobniej mniejszy (...). Wraz z wiekiem pacjentów względny wpływ snu maleje w porównaniu z innymi schorzeniami takimi jak nadciśnienie, cukrzyca i choroby serca" -  zaznacza dr Adi Iyer, neurochirurg i neuroradiolog interwencyjny z Pacific Neuroscience Institute w Providence Saint John’s Health Center w Santa Monica w Kalifornii.

Co się tyczy wszystkich uczestników - osoby z cukrzycą, nadciśnieniem, chorobami serca i depresją były jeszcze bardziej narażone na udar. Ograniczeniem badania było to, że sami zgłaszali objawy bezsenności, więc informacje mogły nie być dokładne.

Wcześniejsze badania wykazały podobne zależności między zaburzeniami snu a udarem. W jednym z takich badań, którego wyniki opublikowano w kwietniu, a w którym przeanalizowano dane dotyczące ponad 4500 osób, uczestnicy, którzy spali mniej niż pięć godzin na dobę (co może mieć miejsce w przypadku bezsenności), byli trzy razy bardziej narażeni na udar mózgu niż ci, którzy regularnie spali siedem godzin. Problemem był też zbyt długi sen. Średnio ponad dziewięć godzin snu wiązało się z dwukrotnym wzrostem ryzyka udaru mózgu.

Jak wskazuje dr Iyer, zły sen prawdopodobnie powoduje rozregulowanie zapalne i metaboliczne, które jest związane z cukrzycą, chorobami serca i wysokim ciśnieniem krwi, a te są znanymi czynnikami ryzyka udaru.

"Zaburzenia snu należy traktować jak każdy inny poważny stan zdrowia, ponieważ mają długoterminowy wpływ na ogólny stan zdrowia, w tym na ryzyko udaru. Znaczenie tego badania polega na tym, że klinicyści mogą pomóc zoptymalizować wzorce snu, aby zmniejszyć ryzyko udaru mózgu, szczególnie u młodych pacjentów" - zauważa dr Iyer.

CZYTAJ TAKŻE:

Nowe zaburzenie snu. Coraz więcej osób zmaga się z ortosomnią

Nie lekceważ tych objawów. Za kilka godzin lub dni może wystąpić udar

Rośnie liczba 30-latków z udarem. Jeden z powodów szczególnie problematyczny