Glejak mózgu. Nowotwór związany z toksoplazmozą
Krajowy Rejestr Nowotworów podaje, że nowotwory mózgu stanowią 2 proc. wszystkich zachorowań na nowotwór złośliwy, a z ich powodu umiera około 2 tys. osób rocznie. Nowotwory powstają w wyniku mutacji komórek mózgu, które tracą swoje prawidłowe funkcje i rozrastają się w sposób niekontrolowany. Autorzy najnowszych badań naukowych podają, że może istnieć związek między glejakiem mózgu a toksoplazmozą. Jaki dokładnie?
Na skutek mutacji komórek mózgu, astrocytów i oligodendrocytów, powstaje glejak mózgu utworzony z tkanki mózgowej, a konkretnie tkanki glejowej, która jest zrębem tkanki nerwowej. Komórki glejowe w mózgu pełnią rolę odżywczą, ochronną i osłonową.
Po mutacji tracą one swoje funkcje i rozrastają się w sposób niekontrolowany. Namnażanie tych komórek następuje bardzo szybko i agresywnie, co sprawia, że glejak mózgu jest nowotworem trudnym do wyleczenia.
Przyczyny powstawania glejaka nie są do końca znane. Poznanym czynnikiem ryzyka do tej pory jest narażenie na promieniowanie jonizujące i dotyczy osób, które przebyły w dzieciństwie radioterapię głowy lub szyi, leczone były z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej. Wskazuje się również na czynniki genetyczne, ponieważ ryzyko zachorowania zwiększa się dwukrotnie, jeśli w rodzinie odnotowano przypadek guza mózgu.
Naukowcy wskazują na związek między glejakiem mózgu a zakażeniem toksoplazmozą (T.gondii). Opublikowane przez “International Journal of Cancer" badania udowadniają, że osoby u których zdiagnozowano glejaka mózgu charakteryzowały się obecnością wysokich przeciwciał T.gondii.
W badaniach wzięło udział 757 osób, którzy już na kilka lat przed diagnozą glejaka, mieli przeciwciała T.gondii świadczące o przechorowaniu toksoplazmozy. Pierwsza grupa badanych miała około 70 lat, druga była w wieku około 40.
- Odkrycia sugerują, że osoby z wyższą ekspozycją na pasożyta T. gondii są bardziej narażone na rozwój glejaka. Należy jednak zauważyć, że bezwzględne ryzyko rozpoznania glejaka pozostaje niskie, a badania te należy powtórzyć na większej i bardziej zróżnicowanej grupie osób - wypowiedziała się dr Anna Coghill, kierownik badań.
T.gondii to pierwotniak z rodzaju Toxoplasma występujący u zwierząt, który u ludzi wywołuje chorobę odzwierzęcą. Bytuje w przewodzie pokarmowym kotów oraz tkankach większości ssaków, w tym człowieka.
Do zarażenia człowieka dochodzi drogą pokarmową poprzez:
- spożycie mięsa (surowego, niedopieczonego, niedogotowanego, zawierającego cysty Toxoplasma gondii,
- spożycie nieumytych owoców lub warzyw zanieczyszczonych kocimi odchodami,
- przypadkowe przeniesienie rękoma do ust oocyst (po kontakcie z zanieczyszczoną ziemią, piaskiem z kociej kuwety.
Zarażenie Toxoplasma gondii nie jest równoznaczne z chorobą i najczęściej przebiega bezobjawowo. Pierwotniaki uwolnione ze spożytych cyst rozprzestrzeniają się z krwią i chłonką. Większość z nich jest niszczona przez układ odpornościowy, a część osiedla się w tkankach i pozostają tam do końca życia gospodarza.
Zarażenie T.gondii może przebiegać bezobjawowo, a może dawać objawy typowe ze strony układu odpornościowego. Powiększają się węzły chłonne, zwłaszcza na szyi i wyczuwalne są jako podskórne guzki, bolesne w dotyku. Inne objawy są grypopodobne: osłabienie, bóle mięśni, czasem gorączka i wzmożona potliwość, zwłaszcza w porze nocnej.
U osób z niedoborem odporności T.gondii może wywołać zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, a nawet zapalenie mózgu.
U kobiet w ciąży toksoplazmoza również może przebiegać bezobjawowo, jednak ma bardzo duży wpływ na płód. Konsekwencje są tym wyższe, im szybciej w okresie ciąży doszło do zakażenia. W pierwszym trymestrze może spowodować poronienie, obumarcie płodu, wodogłowie czy hipotrofię.
Jeśli do zarażenia doszło pod koniec ciąży, najczęściej nie wywołuje to żadnych komplikacji dla dziecka. Objawy mogą jednak pojawić się w późniejszym etapie rozwoju: opóźnienie psychoruchowe, drgawki, zapalenie siatkówki oka.
Badanie na przeciwciała T.gondii są obowiązkowym badaniem w okresie prenatalnym, by jak najwcześniej wykryć ryzyko wad wrodzonych płodu. Odpowiednio czesne wdrożenie leczenia antybiotykami z grupy rovamycine może skutecznie uchronić płód przed przedostaniem się T. gondi do jego krwioobiegu, blokując pierwotniaka w łożysku.
Aby uniknąć zakażenia toksoplazmozą, należy unikać spożywania mięsa surowego lub półsurowego, myć warzywa i owoce przed zjedzeniem, zabezpieczać produkty spożywcze przed muchami. Po kontakcie z kotami lub po czyszczeniu kuwety należy zawsze dokładnie umyć ręce oraz wyparzać kuwetę, a w przypadku posiadania piaskownicy - zabezpieczać ją przed dostępem dla kotów.
W roku 2018 na całym świecie odnotowano około 300 tys. zachorowań i aż 241 tys. zgonów z powodu nowotworów układu nerwowego. Szacuje się, że 80 proc. złośliwych guzów mózgu to glejaki, dla których pięcioletni wskaźnik względnego przeżycia wynosi jedynie 5 proc. Glejaka mózgu leczy się chirurgicznie, wycinając zmienione chorobowo miejsca oraz wdrażając chemioterapię oraz radioterapię. Średni czas przeżycia od postawienia diagnozy to zaledwie 15 miesięcy.
CZYTAJ TAKŻE:
Pierwsze objawy raka mózgu
Możliwe przyczyny nawracającego bólu głowy
