Nie tylko czerniak. Nowotwory skóry
Czerniak i długo, długo nic. Kiedy mowa o nowotworach skóry, wiedza na ich temat sprowadza się w większości przypadków wyłącznie do czerniaka. To niezwykle istotne, by wiedzieć, jakie są czynniki ryzyka występowania czerniaka oraz jego objawy, ale też musimy zdawać sobie sprawę z tego, że nie jest to jedyny nowotwór złośliwy skóry. Nie licząc czerniaka, najczęściej diagnozowane są raki podstawnokomórkowe i płaskonabłonkowe. Jak się objawiają?
Czerniak, pokrótce, to nowotwór wywodzący się z melanocytów - komórek barwnikowych występujących m.in. w naskórku czy błonie naczyniowej oka, które wytwarzają oraz magazynują melaninę (naturalny pigment). Jest najbardziej agresywnym spośród nowotworów skóry i jednym z najgroźniejszych nowotworów w ogóle. Cechują go: szybkie tempo wzrostu, dynamiczny rozwój i częste przerzuty. Za główną przyczynę czerniaka uważa się ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe (UV).
Czerniak rozwija się na powierzchni skóry, dlatego łatwo samemu wyłapać niepokojące zmiany. Ponad połowa wszystkich czerniaków to nowe zmiany pojawiające się na skórze, a ok. 40 proc. tworzy się na podłożu istniejącej już zmiany barwnikowej (np. znamienia).
W rozpoznaniu czerniaka pomocna jest zasada ABCDE. Każda litera oddaje inną jego cechę charakterystyczną. A to asymetria, B - brzegi poszarpane, C - czerwony, czarny, niejednolity kolor zmiany, D - duży rozmiar, E - ewolucja. Więcej na temat zasady ABCDE piszemy TUTAJ.
Im wcześniej wykryte zostaną zmiany nowotworowe, tym większe szanse na wyzdrowienie. Lekarze podkreślają, że wczesne wykrycie czerniaka daje nawet 90 proc. szans na całkowite wyzdrowienie.
Rak podstawnokomórkowy jest najczęstszą postacią raka skóry. Stanowi 75-80 proc. wszystkich rozpoznań raków skóry. Rozwija się w wyniku nieprawidłowego, niekontrolowanego wzrostu komórek warstwy podstawnej naskórka - najgłębiej położonej warstwy naskórka, w której powstają nowe komórki (keratynocyty). Uważa się, że wiele uszkodzeń DNA w komórkach warstwy podstawnej jest skutkiem działania promieniowania ultrafioletowego.
Rak podstawnokomórkowy zwykle rozwija się na wystawionych na słońce częściach ciała, zwłaszcza na głowie i szyi. Występuje jako narośl lub niegojąca się rana.
Zmiana skórna w przypadku raka podstawnokomórkowego zwykle przybiera postać:
- błyszczącego guzka w kolorze skóry, który jest półprzezroczysty. Na jasnej skórze może wyglądać na perłowo-biały lub różowy, na ciemniejszej będzie to guzek brązowy lub czarny z połyskiem. Mogą być widoczne drobne naczynia krwionośne. Może krwawić i zarastać;
- zmiany brązowej, czarnej bądź niebieskiej lub zmiany z ciemnymi plamami, z lekko uniesionym, półprzezroczystym brzegiem;
- płaskiej, łuszczącej się "łatki" z podniesioną krawędzią, która może zmieniać swój rozmiar;
- białej, woskowatej, bliznowatej zmiany bez wyraźnie zaznaczonej granicy.
Rak podstawnokomórkowy może wyglądać jednak zupełnie inaczej. Każdą niepokojącą zmianę na skórze należy skonsultować ze specjalistą.
Rak podstawnokomórkowy zwykle rośnie bardzo wolno. Rzadko rozprzestrzenia się poza pierwotne miejsce. Przy wczesnym wykryciu i leczeniu powoduje minimalne uszkodzenia. Niestety, często powraca, nawet po skutecznym leczeniu.
Rak płaskonabłonkowy (kolczystokomórkowy) występuje rzadziej niż rak podstawnokomórkowy. Rozwija się w komórkach płaskonabłonkowych znajdujących się w skórze (warto jednak wiedzieć, że komórki płaskonabłonkowe znajdują się też w innych miejscach w organizmie). Jak wyżej - większość przypadków jest wynikiem długotrwałej ekspozycji na promieniowanie UV.
Rak płaskonabłonkowy skóry najczęściej występuje na skórze wystawionej na działanie promieni słonecznych - skórze głowy, grzbietach dłoni, uszach lub ustach, ale może wystąpić w dowolnym miejscu na ciele, w tym w jamie ustnej, na podeszwach stóp czy genitaliach.
Objawem raka płaskonabłonkowego skóry może być:
- zwarty, czerwony guzek,
- łuszcząca się czerwona plama,
- ból lub podniesiony obszar na starej bliźnie bądź owrzodzeniu,
- szorstka, łuszcząca się plama na wardze, która może przekształcić się w otwartą ranę,
- czerwona rana lub szorstka plama w ustach,
- czerwona, wypukła plama lub łuszcząca zmiana o charakterze brodawkowatym na genitaliach.
Nieleczony rak płaskonabłonkowy skóry może zniszczyć pobliską zdrową tkankę, rozprzestrzenić się na węzły chłonne lub inne narządy i może być śmiertelny, chociaż takie przypadki należą do rzadkości.
Rak z komórek Merkla (komórki Merkla to komórki odbierające bodźce czuciowe obecne w warstwie podstawnej naskórka) to rzadki neuroendokrynny nowotwór skóry o wysokim stopniu złośliwości. W Stanach Zjednoczonych stwierdza się ok. 2 tys. przypadków rocznie. Diagnoza pada ok. 30 razy rzadziej niż w przypadku czerniaka. Najczęstszą lokalizacją tego nowotworu jest skóra głowy i szyi, następnie skóra kończyn górnych i dalej - skóra kończyn dolnych. Etiologia tego nowotworu jest nieznana, ale pewną rolę w jego patogenezie odgrywa promieniowanie ultrafioletowe i immunosupresja.
Rak z komórek Merkla zwykle rozwija się na wystawionej na działanie słońce skórze jako jędrny, bezbolesny guzek w kolorze cielistym, do czerwono-fioletowego. Początkowy mały guzek ma tendencję do szybkiego wzrostu w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Może rozprzestrzenić się na inne obszary skóry, węzły chłonne lub gdziekolwiek indziej, w tym wątrobę, kości, płuca i mózg.
CZYTAJ TAKŻE:
Jak bezpiecznie stosować filtry przeciwsłoneczne? Najczęściej popełniane błędy
Oto do czego może prowadzić przesiadywanie na słońcu. Uważaj
