Toczeń rumieniowaty - groźniejszy, niż myślisz

Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) to stosunkowo rzadka choroba. Szacuje się, że występuje ona u jednego pacjenta na 2000 osób. Według statystyk, w Polsce jest aktualnie około 15 tys. chorych. Na toczeń rumieniowaty układowy najczęściej chorują kobiety - zwłaszcza w wieku rozrodczym, jednak zdarza się, że choroba rozpoznawana jest także u osób starszych, czy nawet seniorów. Toczeń często występuje także u bliźniaków jednojajowych. TRU zaliczany jest do chorób autoimmunologicznych. Może dotyczyć skóry oraz właściwie wszystkich narządów i układów. 

Choroba cechuje się okresami zaostrzenia i remisji. Jak do tej pory nie udało się określić bezpośredniej przyczyny choroby. Kluczowe mogą być czynniki immunologiczne i środowiskowe. Wśród możliwych przyczyn tocznia rumieniowatego wymienia się częste infekcje, silny stres, promieniowanie ultrafioletowe, zmiany hormonalne, częste przebywanie na słońcu, nałogowe palenie papierosów oraz długotrwałe stosownie niektórych leków. Ze względu na podłoże autoimmunologiczne, toczeń nie jest chorobą zakaźną. Trzeba pamiętać o tym, że nie ma możliwości zarażenia się nim od innego chorego.

Toczeń rumieniowaty może mieć różne objawy o różnej intensywności. Niestety, w wielu przypadkach są one mało charakterystyczne i wskazywać mogą na wiele różnych dolegliwości, co znacząco utrudnia rozpoznanie choroby. Pierwsze objawy tocznia związane są zwykle ze zmianami na skórze, nadwrażliwością na światło, zapaleniami stawów i owrzodzeniem jamy ustnej. Wielu pacjentów skarży się także na zmęczenie, brak siły i ogólne złe samopoczucie. Wraz z rozwojem choroby pojawić się mogą także inne objawy, które związane są bezpośrednio z zajętym narządem czy układem.

W przebiegu tocznia rumieniowatego wystąpić mogą takie objawy jak:

• zapalenie nerek, które prowadzić może do ich niewydolności,
• zapalenie trzustki,
• zapalenie mózgu,
• rozwój padaczki,
• zapalenie osierdzia,
• osteoporoza,
• zespół antyfosfolipidowy,
• suchość oka,
• problemy z nerkami, utrzymujący się białkomocz > 0,5 g/dobę lub na > 3+, obecność komórkowych wałeczków w moczu,
• drgawki,
• zaburzenia psychiczne,
• niedokrwistość,
• zaburzenia immunologiczne,
• łysienie,
• zapalenie opłucnej.

Tak jak zostało już napisane, ze względu na nietypowe objawy, toczeń jest trudny w rozpoznaniu. W diagnostyce TRU stosuje się takie badania jak morfologia z OB, badania biochemiczne krwi, badanie ogólne moczu oraz koagulogram - badanie krzepliwości krwi. Trzeba pamiętać, że TRU zaliczane jest do chorób przewlekłych. Oznacza to, że nie można całkowicie wyleczyć tocznia. Stosowana terapia ma na celu przedłużenie życia pacjenta oraz poprawienie jego komfortu.

Leczenie odbywa się pod kontrolą wielu specjalistów, m.in. hematologa, dermatologa i nefrologa. Chorym podaje się m.in. leki przeciwmalaryczne - hydroksychlorochinę i chlorochinę oraz leki immunosupresyjne. Dodatkowo stosuje się leczenie objawowe, które ma na celu poprawienie komfortu chorego. Jeszcze kilkanaście lat temu toczeń cechował się dużą śmiertelnością. Dziś jednak rokowania się dużo lepsze. Po włączeniu odpowiedniego leczenia 80-90 proc. chorych przeżywa 10 lat. Przeżywalność powyżej 10 lat osiąga się u około 60 proc. pacjentów. Niestety może ona wiązać się z licznymi powikłaniami i mniejszym komfortem życia.

Zarówno sam toczeń, jak i wdrożone leczenie może powodować szereg powikłań. U chorych wystąpić może miażdżyca, zawał mięśnia sercowego, zapalenie centralnego układu nerwowego, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia. U niektórych pacjentów rozpoznaje się także choroby nowotworowe. Toczeń jest niebezpieczny również dla kobiet w ciąży. Znacznie zwiększa on bowiem ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu.