Czynniki, które osłabiają serce. To prosta droga do niewydolności układu krążenia

Przede wszystkim należy wiedzieć, że niewydolność układu krążenia to stan, w którym nieprawidłowo pracuje nie tylko serce, ale cały układ, w skład którego wchodzą także tętnice i żyły. Niewydolność całego układu prowadzi do niedostatecznego dostarczania krwi wraz z tlenem do wszystkich tkanek organizmu, ale także składników odżywczych, bez których tkanki te nie funkcjonują prawidłowo. 

Niewydolność krążenia może mieć charakter ostry lub przewlekły: 

• ostra niewydolność krążenia - rozwija się nagle, na skutek np. wstrząsu kardiogennego po zawale mięśnia sercowego. Stanowi ona bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta; 
• przewlekła niewydolność krążenia - postępuje powoli i rozwija się w przebiegu np. chorób serca lub nadciśnienia tętniczego. 

Szacuje się, że co roku w Polsce z powodu chorób sercowo-naczyniowych umiera 180 tys. osób. 

Raport z 2023 roku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, zawierający dane z lat 2014-2021 wskazuje, iż jedynie 57 proc. pacjentów od momentu diagnozy niewydolności krążenia przeżywa kolejne 5 lat. Mediana przeżycia pacjentów w grupie wiekowej powyżej 75 lat wynosi ok. 4 lata od momentu rozpoznania choroby. 

Polskie dane wskazują też na niekorzystne trendy dotyczące rokowania pacjentów z niewydolnością krążenia - zmniejszająca się szansa rocznego przeżycia od momentu zachorowania, która spadła do 76 proc. w 2021 r. z 86 proc. w 2014 r. 

Ostra niewydolność krążenia może pojawić się na skutek niewydolności pracy lewej albo prawej komory serca, bądź całego mięśnia sercowego.

Za niewydolność prawej komory odpowiadają stany nagłe związane z zaburzeniem funkcjonowania układu oddechowego: zatorowość płucna, choroby śródmiąższowe płuc, ostra niewydolność oddechowa, choroby w obrębie naczyń płucnych.

Objawy wskazujące na niewydolność prawej komory, to: 

• przepełnione żyły szyjne,
• ból w klatce piersiowej, 
• silne uczucie duszności, 
• niepokój, 
• kaszel z krwiopluciem.

Za niewydolność lewej komory serca może odpowiadać tamponada serca, zawał mięśnia sercowego, przełom nadciśnieniowy (nagły wzrost ciśnienia tętniczego). 

Objawy, które wskazują na niewydolność lewej komory, to:

• duszność, szczególnie podczas wysiłku lub w nocy,
• kaszel z różową, pienistą plwociną, wskazujący na obrzęk płuc,
• zmęczenie i osłabienie,
• zmniejszona tolerancja wysiłku,
• ortodoksa, czyli duszność w pozycji leżącej.

Przewlekła niewydolność krążenia może rozwijać się miesiącami, a nawet latami. Początkowo chory nie odczuwa żadnych dolegliwości, aż w końcu pojawia się uczucie zmęczenia czy duszność - najpierw przy wysiłku fizycznym, a później są to dolegliwości spoczynkowe. 

Za przewlekłą niewydolność serca najczęściej odpowiada choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, nieleczone nadciśnienie tętnicze, zapalenie mięśnia sercowego. Przewlekłej niewydolności krążenia nie można wyleczyć, jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu, można spowolnić postęp choroby.

Na rozwój chorób sercowo-naczyniowych wpływ ma płeć, wiek, a także czynniki genetyczne. Badania pokazują, że u mężczyzn ryzyko incydentów sercowych wzrasta po 45. roku życia, a u kobiet po menopauzie. 

Nie tylko zawał serca stanowi zagrożenie dla całego układu krążenia, ale także nieleczone nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, wady zastawek serca, zakrzepica, czy arytmie, jak np. migotanie przedsionków.

Niektóre czynniki ryzyka pozostają niezależne od chorego, a część z nich to czynniki zewnętrzne, zwane czynnikami modyfikowalnymi. 

Ich modyfikowalność oznacza, że przy wdrożeniu odpowiednich nawyków, można je zmodyfikować i wyeliminować z życia, zmniejszając tym samym ryzyko chorób serca i krążenia.

Otyłość 

Otyłość określana jest czynnikiem słabym, czyli ma mniejszy wpływ na rozwój chorób serca. Nie oznacza to jednak, że należy ją ignorować - otyłość jest chorobą, którą należy leczyć. Najgroźniejsza jest otyłość brzuszna, która zaburza metabolizm insuliny, prowadząc do cukrzycy. 

Brak aktywności fizycznej

Brak ruchu w codziennym życiu również zaliczany jest jako słaby czynnik chorób serca, jednak siedzący tryb życia negatywnie wpływa na wszystkie układy organizmu, nie tylko na układ krążenia. Brak ruchu powoduje wzrost masy ciała, a to z kolei zwiększa ryzyko rozwinięcia nadciśnienia tętniczego. Ten czynnik jest łatwo zmodyfikować w codziennym życiu, zmniejszając zagrożenie wystąpienia chorób serca.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze kwalifikowane jest jako silny czynnik ryzyka chorób serca. Wysokie wartości ciśnienia i brak odpowiedniego leczenia choroby ma negatywny wpływ na pracę wielu narządów wewnętrznych: serca, nerek, mózgu. Wysokie ciśnienie uszkadza naczynia krwionośne, może prowadzić do udaru mózgu, niewydolności nerek, uszkodzenia wzroku. Jest głównym czynnikiem choroby wieńcowej. 

Cukrzyca

Podwyższony poziom glukozy we krwi prowadzi do uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych. Zwężone naczynia utrudniają przepływ krwi do serca, co może skutkować chorobą niedokrwienną serca i w efekcie niewydolnością serca. Cukrzyca może też doprowadzić do zmian w strukturach serca: przerostu mięśnia sercowego, jego włóknienia oraz zaburzać kurczliwość serca.

Palenie tytoniu 

Palenie jest uznawane jako silny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko powstawania blaszek miażdżycowych, powoduje stany zapalne naczyń i uszkadza je. Nikotynizm zwiększa także ryzyko powstawania zakrzepów, podnosi ciśnienie tętnicze krwi, prowadzi do zaburzeń rytmu serca i jego przewlekłego niedotlenienia. 

Najskuteczniejszym sposobem, by uniknąć chorób sercowo-naczyniowych, jest profilaktyka. Odpowiednia dieta, unikanie używek oraz aktywny tryb życia znacznie obniżają ryzyko występowania chorób serca - jest to tak zwana prewencja pierwotna. 

Nie mniej ważna jest prewencja wtórna - dotyczy ona osób, u których rozpoznano już chorobę serca lub naczyń i wprowadzono odpowiednie modyfikacje, by zapobiec pogorszeniu stanu zdrowia chorego. Prewencja wtórna również obejmuje wprowadzenie odpowiedniej diety, zachowanie aktywności fizycznej na odpowiednim poziomie, porzucenie nikotynizmu ale także odpowiednie leczenie farmakologiczne i regularne wizyty u lekarza. Odpowiednia prewencja wtórna znacznie zmniejsza ryzyko niewydolności krążenia i przedwczesnego zgonu. 

Źródła:

1. https://www.niewydolnosc-serca.pl/doc/ANS_raport_01.09_.pdf
2. https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-choroba-niedokrwienna-serca
3. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.19.1.

CZYTAJ TAKŻE:

Powoduje tycie, "wyłącza" metabolizm, sprzyja cukrzycy. Zrób jedno badanie

"Otyłościolata" wpływają na rozwój nowotworów. To jeden z najgroźniejszych czynników

Pierwsze objawy stopy cukrzycowej. Narażeni są nie tylko starsi