Tajemnicza choroba, której wciąż się boimy. Jakie są objawy padaczki?

Padaczka (epilepsja) to przewlekła choroba neurologiczna. Jej bezpośrednią przyczyną jest zaburzenie funkcji grup neuronów znajdujących się w określonych częściach mózgu. Powstaje wtedy tzw. ognisko padaczkowe, które jest odpowiedzialne za wywołanie napadu. Napad padaczkowy można obrazowo porównać do zwarcia w instalacji elektrycznej. Zdrowe neurony (komórki nerwowe w mózgu) przekazują sobie informacje za pomocą impulsów elektrycznych. Czasem jednak dochodzi do ich pobudzenia i nadmiernego wyładowania, które objawia się napadem padaczkowym. Wyładowania nerwowe mogą mieć charakter miejscowy (ogniskowy) - obejmują wtedy tylko fragmenty mózgu (najczęściej w płacie skroniowym lub czołowym). Dzieje się tak, jeśli działają mechanizmy obronne - wyładowania neuronów samoistnie się ograniczają. Zdarza się jednak, że mechanizm ten zawodzi i wtedy mamy do czynienia z napadem uogólnionym (obejmuje oba półkola mózgu), który wywołuje zaburzenia pracy całego mózgu.  

Padaczka to wciąż tajemnicza choroba - jej przyczyny udaje się określić jedynie w połowie przypadków. Lekarze określają ją jako chorobę dzieci i osób starszych, to właśnie w tych grupach wiekowych najczęściej diagnozuje się schorzenie. Jednak aż 75 proc. przypadków rozpoznaje się do 19. roku życia.  

Do najczęstszych przyczyn padaczki u dzieci zalicza się: 

• uszkodzenia mózgu w okresie płodowym; 
• niedotlenienie związane z nieprawidłowym porodem; 
• mózgowe porażenie dziecięce; 
• podłoże genetyczne; 
• neuroinfekcje (schorzenia układu nerwowego wywoływane przez bakterie czy wirusy); 
• hipoglikemia (zbyt niski poziom cukru we krwi); 
• urazy głowy. 

Przyczyny padaczki u osób dorosłych i starszych związane są ze zmianami strukturalnymi mózgu, do których dochodzi na skutek innych schorzeń. Zalicza się do nich przede wszystkim: 

• urazy głowy; 
• nowotwory mózgu; 
• stwardnienie rozsiane; 
• udar mózgu; 
• choroby neurodegradacyjne, demencja.

W niemal połowie przypadków lekarze nie są w stanie określić przyczyn choroby, mówimy wtedy o padaczce idiopatycznej.  

Objawem epilepsji są napady padaczkowe o różnej częstotliwości i nasileniu. Są one efektem zaburzeń pracy neuronów w określonych częściach mózgu. Symptomy mogą być więc różne w zależności od tego, w jakim fragmencie mózgu doszło do nieprawidłowych wyładowań bioelektrycznych. Napady mogą mieć charakter uogólniony (wyładowania występują w obu półkulach jednocześnie) lub częściowy, czyli ogniskowy. 

Objawy napadu uogólnionego: 

• charakteryzują się nagłą utratą przytomności; 
• mięśnie całego ciała się napinają - chory napręża mięśnie kończyn, a głowę odgina do tyłu (faza toniczna); 
• mogą występować kłopoty z oddychaniem i sinienie skóry; 
• dość szybko pojawiają się drgawki, podczas których może dojść do przygryzienia języka i bezwolnego oddania moczu; 
• tego typu napad trwa ok. 4-5 minut. 

Napady uogólnione mogą zupełnie inaczej wyglądać u dzieci. Dochodzi wtedy jedynie do utraty świadomości, która trwa kilkanaście sekund. Dla osoby postronnej może to być niezauważalne. Dziecko wygląda, jakby się zagapiło, zapatrzyło na coś. Nieruchomieje i nie ma z nim kontaktu. Następnie dziecko jakby nigdy nic wraca do przerwanej czynności. Przy nieleczonej padaczce do takich napadów może dochodzić wiele razy w ciągu doby.  

Objawy napadu ogniskowego (mogą być różnorodne ze względu na umiejscowienie w określonym obszarze jednej półkuli mózgowej) to: 

• zaburzenia wzrokowe, węchowe, smakowe; 
• problemy z równowagą i koordynacją ruchową; 
• zaburzenia poznawcze, kłopoty z pamięcią, dezorientacja; 
• zaburzenia wegetatywne (zwężenie lub rozszerzenie źrenic, przyspieszona akcja serca). 

Napady ogniskowe są najczęściej występującym objawem padaczki. Mogą się pojawić w każdym wieku. Zdarza się, że mogą być niemal niezauważalne - chory na kilkanaście sekund traci świadomość, "zamiera" w bezruchu i nie ma z nim kontaktu, po czym wraca do przerwanej czynności (może to przypominać objawy napadu uogólnionego u dzieci). 

Jakie czynniki mogą wywołać napad padaczkowy? 

30-40 proc. chorych na epilepsję doświadcza tzw. aury padaczkowej - to zwiastun nadchodzącego napadu. Może nim być nagły ból głowy, déjà vu, odczuwanie dziwnych zapachów czy uczucie dezorientacji. Aura może pojawić się na kilka godzin, a nawet kilka dni przed napadem padaczkowym. Warto wiedzieć, że mogą sprowokować go następujące czynniki: 

• silny stres, gwałtowne emocje; 
• duży wysiłek fizyczny; 
• urazy głowy; 
• przemęczenie i niedobory snu; 
• hipoglikemia (zbyt niski poziom cukru we krwi); 
• alkohol i narkotyki; 
• nagłe bodźce wzrokowe lub słuchowe (np. błyski świetlne, nagły hałas); 
• zmiany hormonalne u kobiet (napady częściej występują przed miesiączką).  

Jeśli widzimy osobę z napadem padaczki, należy przede wszystkim zachować spokój i zapewnić jej bezpieczeństwo - przenieść w bezpieczne miejsce i ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. W przypadku drgawek trzeba chronić głowę przed uderzeniami o twarde podłoże. Nie należy niczego wkładać do ust chorej osoby ani podawać żadnych leków. Po napadzie chory przez dłuższy czas może być bardzo zmęczony i zdezorientowany, więc należy zapewnić mu opiekę i wsparcie. 

Stan padaczkowy - wezwij karetkę 

Zwykle napady padaczki trwają od kilkunastu sekund do 4-5 minut. Jeśli trwają powyżej 10 minut lub są krótkie, ale następują po sobie, a chory nie odzyskuje pomiędzy nimi świadomości, należy wezwać karetkę. Najprawdopodobniej mamy do czynienia ze stanem padaczkowym, który jest zagrożeniem dla zdrowia i życia. Może być efektem urazu głowy lub nagłego odstawienia leków.  

Warto wiedzieć, że padaczkę diagnozuje się dopiero po wystąpieniu dwóch napadów (jednorazowy nie świadczy jeszcze o chorobie). W przypadku niepokojących objawów należy skonsultować się z neurologiem, który najprawdopodobniej zleci EEG mózgu. Badanie wykrywa nieprawidłową czynność bioelektryczną mózgu, co jest główną przyczyną padaczki. W czasie wywiadu lekarskiego niezwykle istotne mogą być relacje świadków napadu - chorzy często nie mają ich świadomości. W dalszej kolejności wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny głowy. W niektórych przypadkach konieczne mogą być badania biochemiczne krwi oraz pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego, by wykluczyć inne schorzenia neurologiczne. 

Leczenie padaczki jest konieczne, by uniknąć poważnych uszkodzeń mózgu. Najczęściej polega na farmakoterapii - oprócz leków starej generacji dostępne są nowsze, które mają mniej skutków ubocznych (najczęstsze to senność i problemy z koncentracją). W nielicznych przypadkach konieczne jest przyjmowanie kilku leków jednocześnie. Dawki zwiększa się stopniowo, niektóre osoby wymagają leczenia już do końca życia. U dzieci padaczka często zanika do 12. roku życia. Leki odstawia się wtedy stopniowo. Najtrudniejszym rodzajem schorzenia jest padaczka lekooporna (dotyczy ok. 20 proc. chorych). Pomocą może być wtedy m.in. odpowiednia dieta, a także stymulator nerwu błędnego.  

Źródła: 

www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/wzrost-przypadkow-padaczki-u-dzieci-jak-pomoc-gdy-widzimy-atak,8667.html

pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/jak-zyc-z-padaczka 

Czytaj także: 

Co może oznaczać podwójne widzenie? To powód do pilnych badań

Choroba "kradnie" mięśnie i odbiera siły. Pierwsze objawy ze strony oczu

"Kasuje" odporność na lata. Zapomniany wirus wraca do Polski