"Cicha złodziejka wzroku". Wśród objawów zamglone widzenie i efekt halo

Zaćma, inaczej zwana kataraktą, to chorobą wynikająca z postępujących zmian degeneracyjnych soczewki oka, czyli przeźroczystej struktury, którą widać w obrębie źrenicy. W jej przebiegu soczewka traci zdolność do przepuszczania i załamywania promieni słonecznych.

Najprościej rzecz ujmując, zaćma to zmętnienie soczewki oka. Choroba prowadzi do stopniowego pogarszania ostrości wzroku. Mętnienie soczewki wpływa negatywnie na jakość życia, utrudniając wykonywanie podstawowych czynności, w tym czytanie czy prowadzenie pojazdów (zwłaszcza w nocy). Lekceważenie objawów może skończyć się nawet całkowitą utratą wzroku. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaćma jest główną przyczyną upośledzenia wzroku na świecie. Odpowiada także za co drugi przypadek ślepoty.

Zaćma może się rozwinąć w każdym wieku, ale najczęściej stwierdzana jest u osób starszych.

Zaćmę dzieli się na kilka typów. Najbardziej popularny podział to podział na zaćmę wrodzoną i nabytą. Zaćma wrodzona pojawia się w momencie narodzin lub rozwija się w pierwszych latach życia, natomiast zaćma nabyta związana jest ze starzeniem się organizmu, z chorobami układowymi lub urazami.

Ze względu na przyczynę wyróżnia się:

• zaćmę związaną z wiekiem (zaćmę starczą) - występuje najczęściej;
• zaćmę następową - jest powiązana z innymi chorobami (do zmętnienia soczewki może prowadzić np. cukrzyca czy tężyczka);  
• zaćmę pourazową - może powstać np. w wyniku urazu mechanicznego;
• zaćmę powikłaną - tym terminem określa się zaćmę występującą jako powikłanie innych przewlekłych chorób oczu, np. jaskry.

Ze względu na lokalizację zmian w soczewce wyróżnia się najczęściej:

• zaćmę korową - zmętnienie soczewki lokalizuje się na jej obwodzie;
• zaćmę jądrową - zajmuje centrum soczewki;
• zaćmę podtorebkową tylną - powstaje w tylnej części soczewki, szybko prowadzi do pogorszenia wzroku.

Większość przypadków zaćmy jest związana z wiekiem. Jej rozwój jest zazwyczaj naturalną konsekwencją procesu starzenia się organizmu i zaburzeń metabolicznych, które mu towarzyszą. Objawy najczęściej zaczynają się pojawiać po 50. roku życia.

Do czynników ryzyka wystąpienia zaćmy zalicza się też:

• cukrzycę - zaburzenia metaboliczne powodują szybsze niż u zdrowych osób procesy mętnienia soczewki oka;
• nadmierną ekspozycję na światło słoneczne - słońce zdecydowanie przyspiesza powstawanie zaćmy;
• palenie tytoniu - z badań wynika, że ryzyko zachorowania na zaćmę może wzrosnąć nawet dwukrotnie u osób, które wypalają 20 lub więcej papierosów dziennie;
• nadmierne spożywanie alkoholu;
• otyłość - dwukrotnie zwiększa ryzyko zaćmy, a także zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem;
• nadciśnienie;
• urazy oka, stany zapalne błony naczyniowej;
• długotrwałe stosowanie kortykosteroidów.

W początkowym stadium zaćma może być praktycznie niezauważalna. Dlatego przylgnęło do niej określenie "cicha złodziejka wzroku". Z czasem osoby cierpiące na zaćmę skarżą się na:

• przymglone, zamazane, przygaszone widzenie;
• zmiany w sposobie postrzegania kolorów (kolory mogą wyglądać na wyblakłe, nie tak żywe jak wcześniej);
• zwiększoną wrażliwość na jasne światło;
• tzw. efekt halo - dostrzeganie aureoli wokół źródeł światła;
• trudności z widzeniem w nocy;
• podwójne widzenie;
• potrzebę jaśniejszego źródła światła do czynności wykonywanych w pomieszczeniach, np. czytania;
• częste nieskuteczne próby zmiany okularów lub soczewek kontaktowych.

Zaburzenia widzenia powinny być skonsultowane z lekarzem okulistą. Najcięższym powikłaniem zaćmy jest utrata wzroku.

Diagnostyka zaćmy rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego. Lekarz zapyta o występowanie chorób oczu w rodzinie, a także o występujące u pacjenta dolegliwości, czas ich występowania oraz nasilenie. Przeprowadzi badanie za pomocą wziernika okulistycznego (wziernikowanie dna oka) oraz lampy szczelinowej. Jeżeli ze względu na nieprzejrzystość soczewki nie można ocenić dna oka, należy wykonać badanie ultrasonograficzne w projekcji B, aby wykluczyć inne choroby. Na podstawie przeprowadzonych badań lekarz kwalifikuje pacjenta do zabiegu.

Operacja zaćmy to najskuteczniejsza metoda leczenia tej choroby. Współcześnie korzysta się z lasera femtosekundowego. Lasery femtosekundowe umożliwiają wykonywanie bardzo precyzyjnych cięć na wybranym obszarze gałki ocznej bez uszkadzania tkanek otaczających.

Nie ma naukowych dowodów na to, że zaćmie można całkowicie zapobiec. Choroba ta jest ściśle związana ze starzeniem się organizmu i prędzej czy później dotknie większość osób w podeszłym wieku. Wymienia się jednak wiele czynników, które mogą przyspieszyć rozwój zaćmy i ich warto unikać.

Jak możesz dbać o oczy? Przede wszystkim:

• regularnie badaj wzrok - regularne badanie wzroku pomoże wykryć zaćmę i inne problemy z oczami na najwcześniejszym etapie;
• rzuć palenie - palenie dodatkowo zwiększa ryzyko rozwoju zaćmy;
• ogranicz spożycie alkoholu - nadmierne spożywanie alkoholu także może zwiększać ryzyko wystąpienia zaćmy;
• jeśli masz cukrzycę lub inne schorzenia, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaćmy, postępuj zgodnie z planem leczenia;
• zdrowo się odżywiaj -  z badań wynika, że dieta bogata w witaminy i minerały była związana ze zmniejszonym ryzkiem rozwoju zaćmy. Uważa się, że rozwój zaćmy przyspiesza dieta uboga w przeciwutleniacze,
• chroń oczy przed słońcem - noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.

CZYTAJ TAKŻE: 

Męty przed oczami. Czym są i skąd się biorą dziwne kształty w polu widzenia?

Produkty zbawienne dla oczu. Co jeść, by mieć dobry wzrok?

Niedługo będziemy przywracać utracony wzrok? Naukowcy opracowali metodę