Jak wesprzeć naturalną odporność u najmłodszych?

Praca układu odpornościowego, inaczej nazywanego immunologicznym, bazuje na wielu różnych mechanizmach i składa się z licznych elementów, w tym np. z narządów limfatycznych oraz wyspecjalizowanych w ochronie organizmu komórek. Co ważne, z określonym zakresem odporności przychodzimy na świat - mówimy w tym przypadku o odporności wrodzonej (nieswoistej) - a kolejny jej obszar kształtujemy już w trakcie życia (jest to odporność nabyta, tzw. swoista). O ile na pierwszy jej rodzaj nie mamy wielkiego wpływu, ten drugi w dużej mierze zależy od stylu życia, diety, szczepień bądź ich braku etc.

Co jednak najistotniejsze - oba te rodzaje odporności nie funkcjonują w próżni. Wzajemnie na siebie wpływają i jeśli organizm jest w równowadze (homeostazie), uzupełniają się, tworząc silną ochronę.

• Odporność wrodzona

Odporność wrodzona jest zależna od genów i związana z budową naszego ciała. Jej głównym zadaniem jest zabezpieczenie przed wtargnięciem do organizmu patogenów (np. bakterii, wirusów, grzybów). Wrodzona odporność bazuje m.in. na budowie naszej skóry oraz błon śluzowych - stanowią one pierwszą linię obrony.

• Odporność nabyta

Odporność swoista, czyli nabyta, uaktywnia się zaś dopiero w drugim etapie - po odporności wrodzonej, kiedy "intruz" wtargnął  do organizmu. Układ immunologiczny pobudza wtedy m.in. szpik kostny, węzły chłonne, a także grasicę i inne gruczoły do wytwarzania specjalistycznych komórek, takich jak np. limfocyty T czy limfocyty B. Ich zadaniem jest zniszczenie atakujących organizm intruzów.

Odporność nieswoistą buduje się przez kontakt z czynnikami zewnętrznymi i hartowanie organizmu. Układ immunologiczny zapamiętuje, jak reagować w kontakcie z danymi czynnikami, jak zachowywać się, gdy temperatura wokół się zmienia, jak bronić się przed wychłodzeniem, a jak przed przegrzaniem. Dlatego powszechnie mówi się, że "nadmierna higiena jest wrogiem odporności". Jest w tym ziarno prawdy. Sterylne środowisko w dużej mierze uniemożliwia układowi immunologicznemu "naukę".

Jak wspierać odporność organizmu? Aby układ immunologiczny działał jak należy i efektywnie "uczył się" obrony przed czynnikami zewnętrznymi, organizm dziecka musi być w dobrej kondycji i homeostazie. Filarami wspierania odporności są: dieta, dodatkowo wsparta o suplementy, ruch i odpowiednia ilość snu. Istotne są też czynniki psychologiczne - ograniczenie stresu (tak, najmłodsi też go przeżywają!) oraz odpowiednia do możliwości dziecka stymulacja poznawcza (pozwala budować dobre samopoczucie, a to bezpośrednio przekłada się na pracę organizmu).

• Odporność dziecka - dieta

Podstawą dobrej diety u dziecka są warzywa i owoce - powinny być w każdym posiłku. Niezwykle ważna jest też odpowiednia podaż białka (zwłaszcza pochodzącego z chudych mięs oraz ryb, jak np. indyk czy dorsz), węglowodanów złożonych (np. kasze, makarony i pieczywo pełnoziarniste) oraz zdrowych tłuszczów (zwłaszcza roślinnych: oliwy z oliwek, oleju lnianego, awokado, orzechów etc.). Co więcej, dieta dziecka powinna bazować na produktach nieprzetworzonych i niedosładzanych. Pamiętajmy przy tym także o nawodnieniu. Najlepiej bazować na zwykłej wodzie, naparach ziołowych, domowej lemoniadzie etc.

• Odporność dziecka - ruch

Wszystkie układy dziecka rozwijają się w tym samym czasie - poza układem immunologicznym, stymulacji wymagają równolegle układ kostny i mięśniowy. Odpowiednia dawka ruchu jest niezbędna także dla równowagi układu nerwowego. Jak więc widać: ruch to niezbędny punkt programu każdego dnia!

Spacer, gra w piłkę, jazda na rowerze, wyścig w drodze do przedszkola czy szkoły - każda aktywność jest ważna. Zwłaszcza w czasach, w których wiele godzin spędzamy przed różnego rodzaju ekranami - telewizorem, tabletem, komputerem, smartfonem. Co więcej, warto pamiętać, że brak naturalnego kontaktu z rówieśnikami, z czym mamy do czynienia podczas edukacji zdalnej, wpływa negatywnie na psychikę dzieci. Wyjście na zewnątrz z kolegami jest więc dobrym pomysłem - zwłaszcza, że ćwiczenia o umiarkowanej intensywności aktywują komórki obronne organizmu.

• Odporność dziecka - sen

Dziecko w wieku przedszkolnym potrzebuje nawet 12 godzin snu, a dzieci w wieku wczesnoszkolnym 9-11 godzin. Zdrowy sen jest podstawą rozwoju. Wieczorne wyciszenie powinno odbywać się bez ekranów emitujących niebieskie światło, które zaburza wydzielanie melatoniny (hormonu snu). Przed snem warto też wietrzyć sypialnię i zadbać o nieco niższą temperaturę.

• Roślinne składniki na odporność

Jednym ze sposobów dodatkowego wspierania naturalnej odporności - zarówno u dzieci, jak i dorosłych - jest stosowanie różnego rodzaju wyciągów z roślin. Szereg z nich wspiera też prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego, gardła i jamy ustnej. Do tych działających korzystnie na pracę układu immunologicznego należą:

• czarny bez;
• pelargonia afrykańska;
• porost islandzki;
• lipa drobnolistna etc.

Co ważne, wspomniane tu rośliny często są składnikami suplementów diety, które występują w łatwej do podania postaci i są przyjemne w smaku - co w przypadku dzieci ma duże znaczenie! Przykładem są suplementy diety Zatogrip, które wspierają odporność. W aptekach znajdziemy m.in. Zatogrip Mini 6 m+ - krople dla maluszków powyżej 6. miesiąca życia, Zatogrip Baby - dla dzieci do 1. roku, Zatogrip Kids 3+, Zatogrip Junior 6+, a dla nastolatków od 12. roku życia - Zatogrip Forte. Co więcej, cztery ostatnie wspomagają także pracę układu oddechowego. Jednak, jak widać, każdy z tych preparatów jest przeznaczony dla konkretnej grupy wiekowej. Podczas wyboru tego typu środków jest to bardzo ważne - by optymalnie wspierać odporność i zachować przy tym najwyższy stopień skuteczności.

Bibliografa:

1. Gołąb J. i wsp., Immunologia, Wyd. PWN, 2021
2. Nieman DC. Exercise effects on systemic immunity. Immunol Cell Biol 2000, 78
3. Dymarska E. i wsp., Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy. Nowiny lekarskie 2013, 82, 3
4. Fijołek M.; Zioła na odporność, Wyd. Esprit 2016