Badania obowiązkowe w ciąży to nie tylko USG. Oto kluczowe pomiary dla mamy i dziecka

Przyszła mama musi przejść sporo, aby umożliwić zdrowy rozwój dziecku. Będąc w ciąży, trzeba się przygotować na kalendarz wypełniony wieloma wizytami u lekarzy, oswoić z częstym pobieraniem krwi, oddawaniem moczu do badania, mierzeniem poziomu glukozy, pomiarem wagi, licznymi badaniami USG i ginekologicznymi. 

Do badań podstawowych zaliczamy wszystkie te, które w ciąży trzeba wykonać co najmniej kilkukrotnie, a które stanowią podstawę oceny stanu zdrowia mamy oraz dziecka. Dlatego mamy w tej grupie:

• morfologię krwi obwodowej, 
• ogólne przedmiotowe badanie lekarskie, 
• badanie ogólne moczu z osadem moczu, 
• pomiar masy ciała, 
• pomiar ciśnienia tętniczego, 
• przynajmniej czterokrotne USG brzucha i rozwijającego się w nim dziecka. 

Te badania pozwalają na kontrolę rozwijającej się ciąży i ocenę, czy dziecko i matka mają się dobrze, czy odpowiednio przyrastają na masie i czy nie dzieją się z nimi niepokojące rzeczy.

Istotnym elementem diagnostyki ciążowej jest oznaczenie przeciwciał lub antygenów przeciwko niektórym chorobom zakaźnym, szczególnie groźnym dla rozwijającego się płodu, zagrażającym przedwczesnym porodem, poronieniem i ciężkimi komplikacjami dla zdrowia dziecka. Z tego powodu, głównie na samym początku ciąży (do 10. tygodnia), oznacza się przeciwciała dla:

• różyczki,
• kiły,
• HIV, 
• HCV, 
• toksoplazmozy. 

Bada się również ogólny poziom przeciwciał odpornościowych.

Dla poprawnego rozwoju płodu i podtrzymania ciąży istotne są takie parametry jak poziomy hormonów, zwłaszcza związanych z rozrodem, w tym także matczyne TSH (na którym polega rozwijający się płód, który nie potrafi jeszcze sam syntezować tego hormonu). Oprócz hormonów konieczne jest regularne oznaczanie poziomu glukozy, z powodu zagrożenia cukrzycą ciążową.

Istotne jest oznaczenie grupy krwi z antygenem Rh. W przypadku ujemnego Rh oznaczany jest także poziom przeciwciał anty-D.

Do powyższych należy przede wszystkim wspomniane wcześniej USG, dzięki któremu mamy wgląd w to, jak rozwija się i zachowuje dziecko, a także możemy ocenić przesiewowo ryzyko zespołu Downa. 

Do tej kategorii zalicza się także wykonywane pod koniec ciąży badania: KTG i ocenę ruchów płodu. KTG to badanie, które w sposób nieinwazyjny analizuje czynność skurczową macicy przygotowującej się do porodu oraz tętno dziecka. Razem z oceną ruchów płodu pozwala podjąć decyzje dotyczące właściwego czasu i sposobu przeprowadzenia porodu.

Powszechnie u kobiet ciężarnych wykonuje się w przeciągu całej ciąży posiewy wymazu z pochwy i posiewy moczu, aby ocenić ryzyko zakażenia wstępującego, mogącego zagrażać rozwojowi płodu. Szczególnie ważnym badaniem jest wymaz z pochwy i odbytnicy w kierunku paciorkowców GBS. Są to bakterie powszechnie występujące w drogach rodnych kobiet w wieku rozrodczym, które zagrażają noworodkowi, będąc przyczyną większości zakażeń okołoporodowych. Zakażenia takie są bardzo ciężkie w skutkach dla noworodków, które nie mają jeszcze własnego układu odpornościowego. Z tego powodu poszukuje się GBS w drogach rodnych i odbycie kobiety, a w przypadku dodatniego wyniku - eradykuje się paciorkowce przed porodem.

Wykonywana zwykle w 24.-28. tygodniu ciąży (chyba że wskazania stanowią inaczej), pozwala ocenić ryzyko cukrzycy ciążowej i cukrzycy w ciąży. Polega na obciążeniu roztworem glukozy i pomiarach poziomu glukozy we krwi w trzech punktach: na czczo (przed obciążeniem), po jednej godzinie i po dwóch godzinach od obciążenia.

Kobiety w ciąży otrzymują zalecenie regularnej kontroli stomatologicznej, odbywają regularne badania ginekologiczne i położnicze oraz podlegają ocenie psychologicznej w kierunku depresji.

Badania prenatalne zalecane są w przypadku:

• ciąży u matki powyżej 35. roku życia,
• chorób genetycznych w najbliższej rodzinie rodziców,
• chorego rodzeństwa,
• poronień w poprzednich ciążach,
• obecności aberracji chromosomowych u poronionych płodów.

Pozwalają ocenić ryzyko chorób genetycznych u rozwijającego się płodu. Badania te mogą być nieinwazyjne (z krwi matki) bądź inwazyjne (np. z płynu owodniowego, metodą amniopunkcji). Pomagają potwierdzić lub wykluczyć choroby o komponencie genetycznej i znaleźć przyczynę poprzednich niepowodzeń rozrodu. Ta grupa badań nie jest obowiązkowa, ale w konkretnych przypadkach jest mocno zalecana.

Źródło: 

Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna, PZWL, Warszawa 2023.

CZYTAJ TAKŻE:

Na której ręce mierzyć ciśnienie? Taki pomiar jest już standardem

Co to właściwie znaczy "na czczo"? Te badania należy wykonywać przed posiłkiem