Spis treści:
- Metabolizm glukozy - dlaczego kontrola poziomu cukru jest kluczowa?
- Glukoza na czczo - podstawowe badanie, które mówi więcej, niż myślisz
- Krzywa cukrowa - badanie, które wykryje problemy, zanim pojawią się objawy
- Kiedy wynik może być fałszywy?
- Co zrobić, gdy coś jest nie tak?
Metabolizm glukozy - dlaczego kontrola poziomu cukru jest kluczowa?
Glukoza jest najprostszym i najpowszechniejszym węglowodanem, stanowiącym podstawowe źródło energii dla komórek, szczególnie dla mózgu i mięśni. Jej stężenie regulują dwa hormony: insulina, obniżająca poziom glukozy, oraz glukagon, który go podnosi. U części osób równowaga między nimi zostaje zaburzona, co prowadzi do hipoglikemii (zbyt niskiego cukru) albo hiperglikemii (zbyt wysokiego).
Takie nieprawidłowości rozwijają się często powoli i bezobjawowo, dlatego regularne badania glukozy są kluczowe w profilaktyce cukrzycy i insulinooporności.
Glukoza na czczo - podstawowe badanie, które mówi więcej, niż myślisz
Najprostszym testem oceniającym metabolizm glukozy jest oznaczenie jej stężenia we krwi żylnej na czczo. Prawidłowy wynik mieści się zwykle w granicach 70-100 mg/dl. Badanie wykonuje się najczęściej rano, po kilkunastu godzinach postu.
Przygotowanie nie jest skomplikowane: przed badaniem trzeba pozostać na czczo, zachować zwyczajową dietę przez kilka dni i unikać kawy, herbaty, palenia czy żucia gumy w dniu pobrania. Interpretacja jest prosta: wartości 101-125 mg/dl świadczą o nieprawidłowej glikemii na czczo, a wynik równy lub wyższy niż 126 mg/dl, powtórzony dwukrotnie, pozwala rozpoznać cukrzycę.
Krzywa cukrowa - badanie, które wykryje problemy, zanim pojawią się objawy
Doustny test obciążenia glukozą (OGTT) jest wykonywany najczęściej wtedy, gdy wynik glukozy na czczo wzbudza wątpliwości. Badanie polega na wypiciu roztworu zawierającego 75 g glukozy i trzykrotnym pobraniu krwi: na czczo, po godzinie i po dwóch godzinach.
W trakcie badania pacjent musi zachować spokój, nie spacerować, nie jeść i nie pić. W dniach poprzedzających test powinien odżywiać się normalnie i nie ograniczać węglowodanów. Również tutaj obowiązuje zakaz picia kawy i herbaty, palenia oraz żucia gumy w dniu badania.
Wyniki testu interpretuje się według jasnych kryteriów. Jeżeli poziom glukozy w 120. minucie jest niższy niż 140 mg/dl, wynik uznaje się za prawidłowy. Wartości między 140 a 199 mg/dl świadczą o nietolerancji węglowodanów, a wartości równe lub wyższe niż 200 mg/dl pozwalają rozpoznać cukrzycę.
Kiedy wynik może być fałszywy?
Na wyniki obu badań wpływa szereg czynników. Czasem zafałszować rezultaty mogą infekcje, brak odpowiedniej ilości snu, przyjmowanie leków, głodówki czy bardzo intensywna aktywność fizyczna tuż przed badaniem. Dlatego każdy niepokojący wynik należy powtórzyć lub skonsultować z lekarzem.
Co zrobić, gdy coś jest nie tak?
Nieprawidłowy wynik nie zawsze oznacza cukrzycę, ale zawsze jest sygnałem ostrzegawczym. Lekarz może zalecić zmianę diety, redukcję masy ciała, większą aktywność fizyczną lub dodatkowe badania - na przykład oznaczenie hemoglobiny glikowanej czy insuliny. To właśnie szybka reakcja daje szansę na zatrzymanie rozwoju choroby.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99734,glukoza
https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/92153,doustny-test-obciazenia-glukoza
Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wyd. 5, Edra Urban & Partner, Wrocław 2022.
