Wykrywa choroby, niedobory i zaburzenia wydzielania. Profilaktyczny przegląd zdrowia rób co roku

Coś, o czym zwykle pamiętają osoby, zgłaszające się na badania profilaktyczne, badanie odmieniane przez wszystkie przypadki, królowa wszystkich laboratoriów - morfologia krwi obwodowej. Badanie to polega na oznaczeniu liczebności i najistotniejszych cech elementów morfotycznych krwi: erytrocytów, leukocytów i płytek krwi. Istotą morfologii jest zobrazowanie, czy organizm funkcjonuje w odpowiedni sposób na wielu płaszczyznach. Z wyników tego badania można wnioskować m.in. o: anemii, zakażeniach, procesach zapalnych, ubytku krwi w łożysku naczyniowym (np. w wyniku krwotoku), schorzeniach narządowych, a nawet niektórych nowotworach. Dzięki morfologii można także monitorować chorobę i proces zdrowienia, a także oceniać skuteczność podjętych terapii. Należy jednak pamiętać, że badanie to nie jest odpowiedzią na wszystkie pytania i nigdy sam wynik morfologii nie wystarczy, aby wykluczyć lub potwierdzić chorobę.

Rosnącą świadomość na temat niedoborów składników odżywczych, kluczowych dla zdrowia i optymalnego funkcjonowania, to naprawdę dobra zmiana, która zachodzi w społeczeństwie. Ciągle jednak mamy co kontrolować, bo nawet ponad 90 proc. Polaków dotyczy niedobór witaminy D, niedobór żelaza powoduje niedokrwistość u 25 proc. kobiet i 20 proc. mężczyzn na świecie, a niedobór witaminy B12 może wywołać problemy neurologiczne, które w swoim nasileniu są w stanie dawać objawy podobne do stwardnienia rozsianego.

Specjaliści zalecają więc by raz do roku zbadać u siebie poziomy takich witamin i mikroelementów, jak:

• witamina D, 
• witamina B12, 
• kwas foliowy,
• żelazo (oraz poziomy ferrytyny i transferyny).

Dieta wysokowęglowodanowa, oparta na przetworzonych produktach, bogata w białe pieczywo i słodycze jest tyleż niezdrowa co... bardzo popularna. Przynajmniej raz w roku warto więc sprawdzić poziomy glukozy i insuliny na czczo. Badania te pozwolą ocenić ryzyko rozwoju insulinooporności, prowadzącej w następstwie do cukrzycy typu 2. Jest to szczególnie ważne z uwagi na fakt, iż cukrzyca może długo nie dawać żadnych objawów. Ponieważ tkanki i narządy potrafią po cichu adaptować się do wysokiej glukozy, czasem, kiedy już zaczynają się objawy, na profilaktykę może być za późno.

Poziom glukozy warto sprawdzać częściej niż raz do roku; warto robić to na czczo i w przygodnych pomiarach, o różnych porach dnia. Jest to istotne zwłaszcza u osób z nadwagą, otyłych i mających inne predyspozycje (np. genetyczne) do rozwoju chorób metabolicznych.

Wiele chorób może rozwijać się podstępnie, po cichu. Wiele z nich także wynika z naszego ciągłego życia w pospiechu i stresie (tzw. choroby cywilizacyjne), który próbujemy wyciszyć nałogami i niezdrowymi nawykami. Połączenie tych czynników może sprowadzić na nas katastrofę w postaci za późno zdiagnozowanej marskości wątroby, zawału serca, udaru, niewychwyconej choroby tarczycy czy nawet nowotworu. Zwykle lekceważymy pierwsze (a nawet drugie i kolejne...) objawy takich chorób: bóle brzucha, tycie lub chudnięcie, zawroty głowy, duszności, ciągłe bóle głowy, drętwienie kończyn... a kiedy diagnoza uderza w nas znienacka, może się dodatkowo okazać, że na leczenie jest za późno.

W związku z powyższym raz do roku warto wykonać następujące badania, mogące uratować nasze zdrowie, a nawet życie:

• lipidogram - badanie praktycznie podstawowe, pozwalające ocenić zawartość poszczególnych frakcji cholesterolu i trójglicerydów we krwi; jego wyniki umożliwiają ocenę ryzyka sercowo - naczyniowego;
•  enzymy wątrobowe - grupa enzymów, wytwarzanych głównie przez wątrobę;  badanie umożliwia ocenę czy doszło do uszkodzenia wątroby i w jakim stopniu przez różne czynniki (procesy zapalne, alkohol, otyłość, choroby zakaźne typu HIV czy WZW i in.);
• TSH, fT3 i fT4 - jako podstawowy profil funkcjonowania tarczycy, naszego centrum metabolicznego;
• D - dimery, fibrynogen - badania związane z ryzykiem żylnej choroby zakrzepowej (szczególnie istotne dla osób siedzących, otyłych, palących i przyjmujących antykoncepcję hormonalną);
• hemoglobinę glikowaną - frakcję hemoglobiny, podlegającej glikacji, czyli sprzężeniu z glukozą; pozwala to na ocenę średniego poziomu glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2 - 3 miesięcy.

Koszt większości z tych badań pokrywa dla nas NFZ raz do roku, jednak nie zawsze lekarze chętni są wypisywać zlecenie na badania. W takiej sytuacji warto zrobić sobie prezent i raz do roku skorzystać z badań prywatnie w wybranym laboratorium, płacąc za ich wykonanie. Ile to kosztuje? Zwykle sporo. Ceny omawianych badań, wynoszą od kilkunastu złotych (np. za morfologię), do nawet ponad stu złotych (np. za witaminę D i B12). Komplet badań z pewnością będzie nas kosztował ponad 200 zł. 

Czy to wszystko wystarczy, aby w porę zdiagnozować każdą chorobę? Oczywiście, że nie. \Niemniej, z diagnostycznej perspektywy, jest to pakiet podstawowy, który daje dobry ogląd i poczucie kontroli na początek. Warto go wpisać w swój kalendarz. 

Źródła:

Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna, PZWL, Warszawa 2023
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.
https://www.healthline.com/health/blood-tests#what-they-are
https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/305634,postepowanie-w-niedokrwistosci-z-niedoboru-zelaza-u-doroslych
https://podyplomie.pl/medycyna/31352,niedobory-witaminy-d-u-osob-doroslych
Lips P, de Jongh RT, van Schoor NM. Trends in Vitamin D Status Around the World. JBMR Plus. 2021 Nov 30;5(12)

CZYTAJ TAKŻE: 

Jedno badanie warto wykonywać co miesiąc. Można szybciej wykryć raka

To dlatego wynik pomiaru cukru może być zakłamany. Najczęściej winne są te czynniki

Nie tylko TSH i USG. To badanie powie prawdę o stanie tarczycy