Jaki poziom cholesterolu jest za wysoki? Tak odczytasz wyniki lipidogramu
Badanie stężenia cholesterolu to jedno z najczęściej przeprowadzanych badań diagnostycznych. Mimo że cholesterol pełni szereg ważnych funkcji w organizmie, to jego zbyt wysoki poziom może prowadzić do licznych zaburzeń, a przede wszystkim chorób układu krążenia. Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, jakie wyniki są powodem do niepokoju i kiedy należy interweniować. Czym jest cholesterol i jakie są jego normy?
Z punktu widzenia chemicznego cholesterol jest tłuszczem, czyli organicznym związkiem chemicznym. Co ciekawe, rośliny nie mają zdolności do jego produkcji, natomiast człowiek poza tym, że sam go wytwarza, to jeszcze przyjmuje go wraz ze spożywanym pokarmem. W zależności od rodzaju diety jest to od 300 do 500 mg dziennie. Ze względu na swoją budowę cholesterol nie ma zdolności do rozpuszczania się we krwi, z tego powodu jego transport odbywa się za pomocą lipoprotein, czyli cząsteczek zbudowanych z białek i tłuszczów. Lipoproteiny dzieli się na: trójglicerydy, chylomikrony, VLDL, IDL HDL i LDL. Każda z frakcji różni się między sobą budową i funkcją pełnioną w organizmie, a także zakresem normy, w której powinna się zawierać.
- buduje kwasy żółciowe,
- jest składnikiem błon komórkowych,
- odpowiada za regulowanie pracy układu immunologicznego i niektórych enzymów.
Bez cholesterolu niemożliwa byłaby synteza: witaminy D3, hormonów steroidowych i otoczki mielinowej komórek nerwowych. W stanach patologicznych, gdy stężenie cholesterolu w osoczu wzrasta (do czego może dojść z przyczyn genetycznych albo błędów dietetycznych), do komórek w sposób niekontrolowany wnika cholesterol. Ten proces sprzyja powstawaniu blaszki miażdżycowej i rozwoju zmian będących powikłaniem miażdżycy.
Żeby zrozumieć, jak właściwie interpretować wyniki cholesterolu, należy przyjrzeć się różnicom pomiędzy poszczególnymi frakcjami. Cholesterol całkowity (TC), czyli całościowy cholesterol pochodzący z wnętrza organizmu i dostarczanego pokarmu, dzieli się na:
- HDL (lipoproteiny wysokiej gęstości);
- LDL (lipoproteiny niskiej gęstości);
- IDL (lipoproteiny o pośredniej gęstości), VLDL (lipoproteiny o bardzo małej gęstości) oraz chylomikrony.
Poziom cholesterolu całkowitego wskazuje na sumę poszczególnych frakcji we krwi pacjenta. Poza laboratorium TC może być mierzony w warunkach domowych, a wskazaniami do regularnych badań są: otyłość, nadwaga, choroby tarczycy, cukrzyca, oraz nadciśnienie tętnicze. Normy TC są różne w zależności, od: wieku, płci, przyjmowanych leków, chorób towarzyszących i aktywności fizycznej.
Norma cholesterolu całkowitego wynosi:
- do 190 mg/dl (5 mmol/l) dla osób zdrowych oraz osób z umiarkowanym ryzykiem,
- do 175 mg/dl (4,5 mmol/l) dla osób z grup wysokiego i bardzo wysokiego ryzyka, które chorują na cukrzycę z miażdżycą oraz na chorobę niedokrwienną serca,
- prawidłowy poziom cholesterolu w przypadku dzieci wynosi do 170 mg/dl,
Za optymalne stężenie cholesterolu całkowitego uznaje się wynik ok. 155 mg/dl (4 mmol/l)
Pacjenci, których TC mieści się w przedziale pomiędzy 200 a 239 mg/dl, powinni mieć świadomość, że ich wynik jest granicznie wysoki i muszą zmienić styl życia, a także regularnie się badać. Z kolei wynik powyżej 240 mg/dl to wynik wysoki, w większości przypadków wymagający stosowania farmakoterapii. Bardzo ważne jest, by pamiętać, że zakres normy może różnić się w zależności od laboratorium przeprowadzającego badanie, dlatego zawsze należy zwracać uwagę na zakres referencyjny podany obok wyniku.
Cholesterol HDL, nazywany bywa również "dobrą frakcją", której główne zadanie polega na transporcie cholesterolu do wątroby, jednak i w tym przypadku sprawdza się powiedzenie, że "co za dużo to niezdrowo", ponieważ wykazano korelacje pomiędzy za wysokim poziomem HDL a chorobami układu krwionośnego. Wartość diagnostyczna HDL polega na określeniu ryzyka zachorowania pacjenta na choroby układu sercowo-naczyniowego. Normy dla HDL wynoszą:
- dla kobiet prawidłowy cholesterol wynosi co najmniej 50 mg/dl (1,3 mmol/l);
- dla mężczyzn prawidłowy wynik cholesterolu to minimum 40 mg/dl (1,0 mmol/l).
Frakcja LDL stanowi ok. 70 proc. cholesterolu całkowitego, a jej głównym zadaniem jest dostarczanie cholesterolu do komórek. Oznaczanie stężenia cholesterolu LDL ma istotne znaczenie w diagnostyce ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań, a także w diagnostyce pierwotnych i wtórnych hiperlipoproteinemii. Badanie wchodzi w skład profilu lipidowego, po 55. roku życia powinno być wykonywane regularnie co 2 lata, lub częściej, jeżeli u pacjenta występują choroby zwiększające ryzyko sercowo-naczyniowe.
W przypadku LDL normy wynoszą:
- u osób nieobciążonych ryzykiem rozwoju miażdżycy prawidłowe wartości LDL nie przekraczają 135 mg/dl (7,5 mmol/l), natomiast wartości graniczne to 135-155 mg/dl. Wynik powyżej 155 mg/dl (8,6 mmol/l) jest już nieprawidłowy,
- u osób, które są obciążone większym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej, poziom LDL nie powinien przekraczać 115 mg/dl (6,4mmol/l),
- u osób cierpiących na choroby układu sercowo-naczyniowego poziom LDL nie powinien przekraczać wartości 100 mg/dl (2,5 mmol/l).
U pacjenta najkorzystniejszy jest wysoki poziom cholesterolu HDL przy niskim poziomie cholesterolu LDL. Za idealny, uznaje się stosunek tych frakcji: 1:3-1:2.
CZYTAJ TAKŻE:
