​Kraniotomia. Wskazania i przebieg operacji na otwartej czaszce

Kraniotomia jest zabiegiem, podczas którego usuwa się fragment pokrywy czaszki w celu uzyskania dostępu do głębiej położonych struktur - mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Podobnym zabiegiem do kraniotomii jest trepanacja czaszki, którą wykonywano już w epoce kamienia. Polega ona na wywierceniu w czaszce otworów przy pomocy wiertła - obecnie jednak wykonywana jest rzadko, w dużej mierze została wyparta przez kraniotomię.

Wskazania do kraniotomii są liczne i obejmują:

• przeprowadzenie biopsji guzów mózgu i ich operacyjne usunięcie,
• usuwanie krwiaków;
• zaopatrywanie pękniętych tętniaków lub malformacji tętniczo-żylnych;
• urazy głowy;
• usuwanie ciał obcych, na przykład pocisków;
• łagodzenie obrzęku mózgu pojawiającego się po udarach (zabieg kraniektomii);
• padaczki oporne na leczenie;
• umieszczanie zastawki komorowo-otrzewnowej u pacjentów z wodogłowiem;
• wszczepianie urządzenia do Głębokiej Stymulacji Mózgu (DBS).

Przed przeprowadzeniem zabiegu kraniotomii specjalista wykonujący operację zleca szereg badań, zarówno laboratoryjnych jak i obrazowych (tomografia komputerowa mózgu i rezonans magnetyczny), aby ustalić typ zabiegu i jego technikę. 

Dodatkowo, na czas określony przez lekarza, nie należy przyjmować leków przeciwzapalnych i przeciwzakrzepowych, ponieważ zwiększają one ryzyko krwawień śródoperacyjnych. Trzeba się również powstrzymać od palenia papierosów i picia alkoholu na minimum tydzień przed i dwa tygodnie po operacji.

Kraniotomia jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Głowę pacjenta stabilizuje się specjalnym urządzeniem tak, aby nie zmieniała swojego położenia w trakcie zabiegu. Następnie chirurg nacina skórę głowy i znajdujące się poniżej mięśnie. W ten sposób odsłania pokrywę czaszki. 

Za pomocą kraniotomu usuwa się fragment czaszki i uwidacznia się oponę twardą. Jest ona następnie przecinana, aby uzyskać dostęp do mózgu. Kolejne etapy zależą od tego, jakie było wskazanie do zabiegu - neurochirurg może usunąć guz, krwiaka lub zaopatrzyć tętniaka. 

Podczas operacji monitoruje się czynność nerwów czaszkowych i ważnych ośrodków mózgu, aby nie dopuścić do ich uszkodzenia. Na koniec chirurg zszywa oponę twardą, a usunięty fragment czaszki mocuje za pomocą specjalnych tytanowych płytek. Zamyka się ranę, zszywając mięśnie i skórę głowy, a następnie zakłada się jałowy opatrunek.

Pacjenci po kraniotomii przebywają na obserwacji w szpitalu średnio około 2 tygodnie. Bezpośrednio po zabiegu często pojawiają się bóle głowy i nudności, które ustępują po skutecznym leczeniu.

Po wypisaniu do domu konieczne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i regularne przyjmowanie przepisanych przez niego leków. W krótkim okresie po operacji nie wolno dźwigać ciężkich przedmiotów, a aktywność fizyczną należy wprowadzać stopniowo, zaczynając od kilkuminutowych spacerów co 3-4 godziny. 

Zaleca się również spanie z uniesioną głową i chłodzenie operowanej okolicy, co zmniejsza pooperacyjny obrzęk i ból. Czas pełnej rekonwalescencji jest kwestią bardzo indywidualną, jednak większość pacjentów wraca do zdrowia w ciągu 4 do 8 tygodni.

Kraniotomia jest zabiegiem inwazyjnym, po którym mogą wystąpić powikłania, takie jak uszkodzenie jednego z nerwów twarzowych, infekcja rany pooperacyjnej, krwawienie, napady padaczkowe, obrzęk mózgu, udar czy osłabienie siły mięśniowej. 

Rzadko po kraniotomii pacjenci mogą mieć problemy z mówieniem, pamięcią lub równowagą.

CZYTAJ TAKŻE: 

Operacja czaszki sprzed 2000 lat! Metalowy implant znalazł się w głowie

Trepanacja czaszki. Jak wyglądał zabieg?