Cenione za smak i właściwości lecznicze. Dlaczego warto jeść szparagi?

Szparagi (Asparagus officinalis) to jedno z najstarszych warzyw znanych człowiekowi, którego historia sięga tysięcy lat. Ich obecność odnotowano już w starożytnym Egipcie, gdzie były cenione zarówno za walory smakowe, jak i symboliczne. Malowidła przedstawiające szparagi znaleziono na egipskich sarkofagach sprzed około 2700 lat p.n.e., co świadczy o ich znaczeniu w tamtejszej kulturze.

W starożytnej Grecji szparagi były znane i cenione za swoje właściwości lecznicze. Grecy spożywali dziko rosnące pędy, a także wykorzystywali je w medycynie, przypisując im działanie moczopędne i wspomagające trawienie. 

Rzymianie byli pierwszymi, którzy rozpoczęli uprawę szparagów na większą skalę. Już około 200 roku p.n.e. opisywali metody ich uprawy, wykorzystując nasiona dzikich roślin. Szparagi były uważane za przysmak i często podawane z roztopionym masłem, solą, pieprzem i kroplą cytronu. Cesarz Oktawian August miał nawet powiedzenie: "zrób to szybciej, niż ugotują się szparagi", co podkreślało ich popularność w ówczesnym Rzymie.

Po upadku Cesarstwa Rzymskiego uprawa szparagów została zapomniana na pewien czas. Tradycje ich uprawy przetrwały jednak w klasztorach, gdzie mnisi pielęgnowali tę roślinę. Wznowienie uprawy szparagów nastąpiło w XVII wieku, a roślina ta trafiła również do polskich ogrodów dworskich.

Współcześnie szparagi są uprawiane na całym świecie i cenione za swoje walory smakowe oraz zdrowotne. Ich historia, sięgająca starożytności, świadczy o trwałym miejscu tego warzywa w kulturze kulinarnej wielu narodów.

Szparagi są niskokaloryczne - 100 g dostarcza zaledwie około 18-22 kcal - a jednocześnie bogate w witaminy i minerały. Zawierają witaminy A, C, E, K oraz witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy, który jest szczególnie ważny dla kobiet w ciąży, gdyż wspomaga prawidłowy rozwój płodu i minimalizuje ryzyko wad wrodzonych. Szparagi są również źródłem minerałów takich jak potas, wapń, fosfor, magnez i żelazo.

Dzięki wysokiej zawartości błonnika, szparagi wspomagają pracę układu pokarmowego, poprawiają perystaltykę jelit i mogą działać łagodnie przeczyszczająco. Zawierają również inulinę - prebiotyk, który wspiera rozwój korzystnej mikroflory jelitowej.

Szparagi mogą przyczyniać się do obniżenia poziomu cholesterolu LDL oraz ciśnienia krwi, co jest korzystne dla zdrowia serca. Zawierają również rutynę i kwercetynę - flawonoidy o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym, które wspierają zdrowie naczyń krwionośnych. Natomiast w fioletowych odmianach znajdziesz antocyjany, czyli jedne z najpotężniejszych antyoksydantów. 

Szparagi są bogate w przeciwutleniacze, takie jak glutation, który chroni komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i może spowalniać procesy starzenia. Badania in vitro sugerują, że saponiny zawarte w szparagach mogą hamować rozwój komórek nowotworowych, choć potrzebne są dalsze badania kliniczne w tym zakresie.

Szparagi działają moczopędnie, co może wspomagać usuwanie nadmiaru płynów z organizmu i łagodzić obrzęki. Zawierają również asparaginę, która wspiera funkcjonowanie nerek i pomaga w eliminacji toksyn.

Szparagi od wieków uważane są za afrodyzjak. Zawierają fitoestrogeny, które mogą wpływać na libido, oraz witaminy z grupy B, wspierające produkcję hormonów płciowych. W medycynie tradycyjnej były stosowane w leczeniu impotencji i zwiększaniu płodności.

W starożytnych Chinach szparagami leczono cukrzycę i stosowano je jako środek moczopędny. Jeśli już jesteśmy przy tym temacie, to warto wspomnieć jedną z ciekawostek na temat szparagów. Otóż po spożyciu szparagów niektóre osoby zauważają charakterystyczny zapach moczu. Jest to spowodowane obecnością związków siarki. Zdolność do wyczuwania tego zapachu ma tylko 22 proc. populacji  - zależy ona od predyspozycji genetycznych.

Jeśli popatrzymy na to z perspektywy kontroli wagi to jak najbardziej. Ale trzeba pamiętać o wysokiej zawartości puryn w szparagach. Spożywanie ich w dużych ilościach może prowadzić do nagromadzenia kwasu moczowego w organizmie. Konsekwencją tego stanu jest rozwój nadciśnienia i problemy z nerkami.

Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest jedzenie ich w sezonie, czyli od połowy kwietnia do połowy czerwca. Wtedy są najsmaczniejsze i mają w sobie najwięcej dobroczynnych substancji odżywczych. 

Jak je wybierać? Kupuj świeże, jędrne pędy z zamkniętymi główkami - zarówno cienkie, jak i grubsze są wartościowe, a wybór zależy od planowanego dania. Choć szparagi kojarzą się z Francją, to w Polsce również są uprawiane i te właśnie będą najsmaczniejsze.

Źródła:

1. Nutritional composition of green asparagus (Asparagus officinalis L.), edible part and by-products, and assessment of their effect on the growth of human gut-associated bacteria - https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36596190/
2. The bioactive compounds and biological functions of Asparagus officinalis L. - A review - https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1756464619306516#s0040
3. Anthocyanins accumulation and molecular analysis of correlated genes by metabolome and transcriptome in green and purple asparaguses (Asparagus officinalis, L.) - https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30236664/
   

CZYTAJ TAKŻE: 

Tani, a "potężny" dodatek. Zbija cukier, pomaga przy anemii i osteoporozie

Mieszanka przypraw, która wspiera zdrowie. W Bułgarii dodają do wszystkiego

Piją rano, a to wieczorem działa lepiej. Reguluje cukier i cholesterol, zmniejsza apetyt