Lepszy niż oliwa i olej rzepakowy. Działa ochronnie na serce, wspomaga odporność
Niegdyś używano go praktycznie w każdym domu - nie tylko w kuchni. Miał też leczyć i zapobiegać. Stracił na rzecz oleju rzepakowego, ale dziś na nowo zyskuje w naszych oczach. Olej rydzowy, znany też jako olej z lnicznika siewnego czy olej z lnianki, stanowi bogactwo nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin. Przypisuje mu się m.in. działanie kardioprotekcyjne. Jak działa olej rydzowy i jak go stosować? Wyjaśniamy.
Olej rydzowy, choć jego nazwa może sugerować, że ma coś wspólnego z grzybami, tak naprawdę pozyskiwany jest z rośliny znanej jako lnicznik siewny (występuje ona też jako lnianka, lennica czy rydz). Nazwa "rydz", która bywa tak myląca, pochodzi od brunatno-rdzawego zabarwienia jej nasion.
Lnicznik siewny to gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Może rosnąć nawet do 100 cm. Posiada białe lub biało-żółte mnogie kwiaty. Owocem jest łuszczynka o długości od 3 do 7 mm zawierająca do 10 nasion - mogą być żółtawe (forma jara) lub koloru rdzawego (forma ozima).
Do Polski roślina trafiła w XV wieku. Z racji tego, że ma małe wymagania glebowe, można było ją siać na glebach, na których nie udawała się inna uprawa. Powiedzenie "Lepszy rydz niż nic" nawiązuje właśnie do niej. W ubogich gospodarstwach doceniano, że olej z lnicznika siewnego jest tani i łatwo dostępny, i wykorzystywano go jako zamiennik tłuszczu zwierzęcego. Sięgano po niego także dla zdrowia.
Popularność lnianki przybladła w XX w. - roślina została wyparta przez inne rośliny oleiste. Dziś wciąż jest uprawiana, jednak nie na taką skalę jak kiedyś. Ale olej przez wielu jest odkrywany na nowo.
Olej rydzowy uzyskiwany jest z nasion lnicznika siewnego metodą tłoczenia na zimno. Jego barwa, w zależności od użytych nasion, może być złocista lub rdzawa. Charakteryzuje się posmakiem cebuli i gorczycy i mocnym aromatem (dlatego nie wszystkim posmakuje). Na dnie butelki można niekiedy zaobserwować delikatny osad - świadczy on o tradycyjnej metodzie produkcji.
Blisko 90 proc. zawartości tłuszczu w oleju rydzowym stanowią nienasycone kwasy tłuszczowe. Podkreśla się bardzo wysoką zawartość kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i najkorzystniejszą proporcję kwasów omega-3 do omega-6 z olejów roślinnych. Olej rydzowy dostarcza przeciwutleniaczy, jest źródłem witaminy E, witaminy A i witamin z grupy B. W składzie znajdziemy również lecytynę oraz liczne mikro- i makroelementy.
Porcja oleju rydzowego, czyli jedna łyżka, ma nieco ponad 100 kcal.
Olej rydzowy, jak wspomnieliśmy, jest bogaty w kwasy omega-3 (głównym kwasem tłuszczowym w nim występującym jest kwas α-linolenowy). Kwasy omega-3, których mało w naszej diecie, są niezbędne przede wszystkim dla prawidłowego funkcjonowania układu krążenia i układu nerwowego - m.in. obniżają ciśnienie, wzmacniają naczynia krwionośne, wpływają na obniżanie poziomu "złego" cholesterolu. W jednym z badań zaobserwowano, że olej rydzowy skuteczniej redukował nadmiar cholesterolu LDL niż oliwa i olej rzepakowy. Nie można zapominać, że kwasy omega-3 mają też silne właściwości przeciwutleniające. Uważa się, że poprzez przyjmowanie oleju rydzowego można zmniejszyć ryzyko wystąpienia miażdżycy, zawału serca i udaru.
Kwasy omega-3 wspierają także układ immunologiczny, pomagają w walce z infekcjami i niwelują stany zapalne. Dzięki dużej ich zawartości, ale też obecności witamin, olej rydzowy pozytywnie wpływa na naszą odporność, dlatego warto po niego sięgać w tych okresach w roku, w których bardziej jesteśmy narażeni na infekcje.
Olej lniankowy działa ochronnie nie tylko na serce, ale też na wątrobę, trzustkę, jelita i nerki. Jego regularne spożywanie przyczynia się do normalizowania poziomu cukru we krwi. Wspomaga też przemianę materii. Może być stosowany miejscowo w celu zmniejszenia stanu zapalnego w zapaleniu stawów.
Lecytyna w połączeniu z witaminami z grupy B pobudza układ nerwowy, wzmacnia zdolność koncentracji i proces zapamiętywania. Kwasy omega z witaminą A to składniki istotne dla zachowania prawidłowego widzenia, a wraz z witaminą E także dla skóry. Olej rydzowy posiada właściwości łagodzące, ujędrniające, zmiękczające i wygładzające. Doskonale nawilża i odżywia skórę. Przyczynia się do opóźniania procesów starzenia. Może być stosowany również na włosy.
Olej rydzowy nie nadaje się do smażenia - obróbka cieplna niszczy wszelkie jego składniki aktywne odpowiedzialne za prozdrowotne właściwości. Powinien być stosowany wyłącznie "na zimno". Z jakimi składnikami stanowi fantastyczne połączenie?
Olej rydzowy komponuje się świetnie ze śledziami, śmiało można go dodawać do sałatek, wszelkiego rodzaju dipów i pieczywa. Posłuży jako okrasa do ziemniaków, kasz i makaronów. Łączy się go również np. z twarogiem.
Olej rydzowy można spożywać zarówno na czczo, w trakcie posiłku, jak i po jedzeniu. Jak wskazują producenci, odpowiednia dawka dla osoby dorosłej to 1-2 łyżeczki dziennie.
CZYTAJ TAKŻE:
Zdrowotne właściwości oliwek. Zbawienie dla stawów i serca
Obniża cholesterol i ma mnóstwo witaminy E. Stosuj do smażenia i na skórę
Lniany olej to płynne złoto dla organizmu. Pić na czczo czy wieczorem?
