Zmniejsza ryzyko nowotworów i udaru. Czym są i dlaczego warto stosować nutraceutyki?

Nutraceutyki to produkty spożywcze, które łączą w sobie cenne wartości odżywcze oraz cechy środków farmakologicznych. Nutraceutyki obejmują zarówno żywność funkcjonalną (czyli taką, która poza efektem odżywczym wykazuje też korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu, co jest potwierdzone naukowo), jak i substancje wyizolowane z ziół i pożywienia. Nutraceutyki mogą mieć więc formę suplementu diety. Głównym źródłem nutracutyków są rośliny, ale też produkty pochodzenia zwierzęcego i mikrobiologicznego (np. bakterie probiotyczne). 

Nutraceutyki (nazwa pochodzi z połączenia dwóch angielskich słów: nutrition oraz farmaceutical, czyli "naturalne farmaceutyki") to produkty, których pozytywny wpływ na ludzki organizm został udowodniony naukowo. Nutraceutyki są jednym z najlepszych sposobów na profilaktykę i zwalczanie chorób cywilizacyjnych. Poszczególne produkty tego typu wykazują wiele pozytywnych właściwości - przede wszystkim zmniejszają ryzyko wystąpienia: 

• chorób sercowo-naczyniowych; 
• nowotworów; 
• osteoporozy; 
• chorób neurodegradacyjnych; 
• cukrzycy typu 2.; 
• otyłości; 

Nutraceutyki mogą korzystnie wpływać także na kondycję skóry, włosów czy paznokci. Coraz częściej uważa się, że mogą opóźniać procesy starzenia się, a także wzmacniać układ odpornościowy. 

• wielonienasycone kwasy tłuszczowe; 
• błonnik pokarmowy; 
• prebiotyki; 
• probiotyki; 
• przeciwutleniacze; 
• pozostałe substancje pozyskiwane z roślin. 

Polifenole to jedne z najsilniejszych przeciwutleniaczy. Odpowiadają za usuwanie wolnych rodników i zwalczanie stresu oksydacyjnego - to proces, którego skutkiem jest uszkodzenie komórek, starzenie się organizmu i powstawanie nowotworów. Polifenole mają też zbawienny wpływ na serce - wzmacniają naczynia krwionośne, obniżają poziom złego cholesterolu i zmniejszają ryzyko miażdżycy. Największe ilości polifenoli znajdują się w ciemnych owocach (np. jagody, jeżyny), czosnku, kapuście, zielonej herbacie, kakao i orzechach.  

Sulforafan to substancja bioaktywna o silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym. Badania wykazały jej skuteczność w oczyszczaniu organizmu z toksyn przyczyniających się do powstawania i rozwoju nowotworów. Sulforafan zmniejsza też kolonizację bakterii H. pylori odpowiedzialnej za wrzody żołądka. Może być też wsparciem w profilaktyce cukrzycy, chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Największe ilości sulforafanu znajdują się w warzywach kapustnych, a w szczególności w brokułach. Lekarze zalecają, by spożywać je co najmniej kilka razy w tygodniu.  

Likopen jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy - wykazuje właściwości antynowotworowe (badania wykazały, że znacznie zmniejsza ryzyko raka prostaty, płuc, układu pokarmowego i białaczki) i przeciwzapalne. Zmniejsza ryzyko chorób serca i chroni przed osteoporozą. Likopen to barwnik odpowiadający za kolor pomidorów. To właśnie pomidory i przetwory pomidorowe są jego najbogatszym źródłem. Warto wiedzieć, że likopen jest lepiej przyswajalny z gotowanych pomidorów niż surowych. Chyba że połączymy je z olejem roślinnym - wtedy przyswajalność wynosi 95 proc. 

Kwasy omega-3 to jedne z najsilniejszych nutraceutyków. Mają zbawienny wpływ na układ krążenia - obniżają poziom cholesterolu, wzmacniają naczynia krwionośne, regulują ciśnienie i zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepów. Świetnie wpływają też na układ nerwowy i funkcje poznawcze, przypuszcza się, że mogą chronić przed demencją i opóźniać procesy starzenia się. Kwasy omega-3 redukują także stany zapalne i mogą wspierać leczenie schorzeń jelit czy stawów. Badania potwierdziły też, że kwasy omega-3 zmniejszały ryzyko ciężkiego przebiegu Covid-19 - redukowały stan zapalny i tzw. burzę cytokinową odpowiedzialną za powikłania infekcji. Największym źródłem kwasów omega-3 jest olej lniany, nasiona lnu, olej rzepakowy, a także orzechy włoskie i łosoś. 

Fitosterole są niezastąpione w walce ze złym cholesterolem. Najlepiej spożywać je jednocześnie z produktami, które go zawierają, ponieważ uniemożliwiają wtedy wchłanianie się cholesterolu do organizmu. Największe ilości tych cennych substancji znajdziemy w olejach roślinnych. 

Beta-glukan to frakcja błonnika pokarmowego występującego w zbożach, grzybach i algach. To cenna substancja, która wzmacnia odporność - aktywuje komórki układu immunologicznego, chroniąc w ten sposób nie tylko przed infekcjami, ale też nowotworami i stanami zapalnymi skóry. Beta-glukan korzystnie wpływa również na pracę jelit i obniża poziom cukru we krwi. Niektóre badania potwierdzają jego skuteczność w profilaktyce i zwalczaniu otyłości. Naukowo udowodniony został pozytywny wpływ beta-glukany na układ krążenia. Ta substancja bioaktywna znacznie obniża poziom cholesterolu we krwi.  

Lecytyna obniża poziom cholesterolu, wzmacnia błony śluzowe przewodu pokarmowego (przede wszystkim żołądka), bierze udział w procesach metabolicznych, opóźnia procesy starzenia się i wywiera korzystny wpływ na układ nerwowy - poprawia ukrwienie mózgu, wspiera pamięć i koncentrację. Wstępne badania wykazują, że ma dobry wpływ na męską płodność. Lecytyna jest też ważnym składnikiem w sezonie infekcyjnym - stymuluje układ odpornościowy do walki ze szkodliwymi drobnoustrojami. Największe ilości lecytyny znajdują się w nierafinowanym oleju rzepakowym, żółtkach jaj, ziarnach słonecznika i orzechach.  

Źródła: 

ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/warzywa-kapustne-i-sulforafan-przeciwko-rakowi 

ncez.pzh.gov.pl/bez-kategorii/kwasy-omega-3-a-covid-19/ 

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej 

Czytaj także: 

Chroni i detoksykuje organizm, wycisza stany zapalne. To najsilniejszy antyoksydant

Mało znany czynnik rakotwórczy. Ryzyko choroby wzrasta u kobiet i mężczyzn

Minimum rtęci i najwięcej omega-3. Naukowcy wytypowali najzdrowsze ryby