Jak prawidłowo przyjmować leki? "Na czczo" znaczy co innego, niż myślisz

Informacji, jak prawidłowo przyjmować leki najlepiej szukać na ulotkach dołączonych do opakowania poszczególnych środków leczniczych i badanie Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani wykazało, że większość z nas właśnie tak postępuje. 63 procent pacjentów w naszym kraju czyta instrukcje dołączone do leków bez recepty i aż 66 procent regularnie zapoznaje się z ulotkami dodanymi do leków na receptę. 

Niestety dane WHO pokazują, że połowa polskich pacjentów nie wypełnia zaleceń lekarskich, również, jeżeli chodzi o prawidłowe zażywanie leków. Błędy, jakie popełniamy, są rozmaite, jednak najczęściej mamy problem z takimi kwestiami jak: 

• przyjmowanie leków w odpowiedniej dawce
• przyjmowanie leków o odpowiednich porach
• przyjmowanie leków na czczo
• przyjmowanie leków z innymi preparatami
• prawidłowe popijanie leków 

W razie wątpliwości co do tego, jak brać leki w prawidłowy sposób, zawsze najlepiej skonsultować się z lekarzem, jednak istnieje kilka odgórnych zasad, których należy przestrzegać. 

Działanie leków często jest uzależnione od pory dnia, gdy je przyjmujemy, jednak nie ma jednej prawidłowej odpowiedzi na pytanie, o jakiej porze brać leki. Są bowiem takie, które lepiej przyswajają się zażyte o poranku, w tym witaminy i suplementy diety, ale istnieją również preparaty, po które lepiej sięgać wieczorem - np. paracetamol. Podobnie jak środki obniżające ciśnienie krwi i leki przeciwzapalne na choroby stawów. 

Tabletki na refluks dobrze jest zażyć przed kolacją o 18:00, gdyż później wzrasta produkcja kwasu żołądkowego. Leki, które przyjmuje się częściej niż raz dziennie najlepiej stosować na około dwie godziny przed posiłkami. 

Do popijania leków najczęściej używamy napojów, które aktualnie mamy pod ręką, jednak jest to wielki błąd. Niektóre płyny wchodzą w interakcję z medykamentami i suplementami diety, dlatego nigdy nie należy przyjmować ich równocześnie z:

• Kawą lub innymi napojami zawierającymi kofeinę, która może nasilić działania niepożądane leków (zwłaszcza przeciwbólowych) i sprawić, że nasz organizm zareaguje na nie zbyt gwałtownie. Pomiędzy zażyciem preparatów medycznych a wypiciem kawy zaleca się zachowanie minimum 2 godzin odstępu.

• Herbatą, ponieważ zawiera ona teinę hamującą wchłanianie żelaza. Jest to ważne zwłaszcza przy leczeniu anemii, a także stosowania leków na choroby tj. schizofrenia czy psychoza paranoidalna, ponieważ popijanie ich herbatą może zmniejszyć skuteczność preparatów nawet o 90 procent. 

• Mlekiem, gdyż zawarty w nim wapń tworzy z niektórymi lekami nierozpuszczalne sole. Prowadzi to do niewchłaniania medykamentów, a tym samym braku skuteczności ich stosowania. 

• Sokami, a zwłaszcza sokiem grejpfrutowym, który wpływa na metabolizm niektórych leków w jelicie cienkim i wątrobie. Prowadzi do wzrostu ich stężenia we krwi, co może być groźne dla organizmu. Popijanie leków sokiem z grejpfruta często kończy się to zatruciem. 

• Alkoholem, ponieważ może to prowadzić do szkodliwych interakcji - spotęgowania działania alkoholu i zaburzenia prawidłowej aktywności leków. Pod żadnym pozorem nie należy pić, jeśli przyjmujemy leki. 

• Ziołami, gdyż niejednokrotnie zaburzają one działanie preparatów leczniczych.

A więc, czym popijać leki? Wodą, najlepiej letnią i przegotowaną, o umiarkowanej temperaturze. Im mniej składników mineralnych, tym lepiej. Woda gazowana nie jest więc najlepszą opcją. Jednorazowa ilość wody do popijania leków powinna wynosić od 200 do 250 ml. 

Większość leków przyjmuje się razem z posiłkiem lub tuż po nim, aby zneutralizować ich niekorzystny wpływ na układ pokarmowy, jednak istnieje również grupa medykamentów, które zaleca się stosować na czczo, czyli na pusty żołądek. Aby nie zachodziły niepożądane interakcje z pożywieniem, na czczo zaleca się podawać m.in. leki na tarczycę, anemię, zgagę, preparaty obniżające ciśnienie i niektóre preparaty przeciwalergiczne. Ma to wspomagać ich wchłanianie, jednak w zażywaniu leków na czczo nie chodzi jedynie o to, aby wziąć tabletki przed śniadaniem.

Zatem, ile przed jedzeniem brać leki na czczo? Należy je zażywać nie wcześniej niż 8 godzin po ostatnim posiłku i  minimum pół godziny przed następnym. Stąd przyjęło się, że leki na czczo najlepiej brać tuż po przebudzeniu.

Jeśli przyjmujesz leki na czczo pamiętaj, że nawet pozornie nieszkodliwa kawa czy herbata może zaburzyć wchłanianie się leków. Z napojami odczekaj tyle samo, co z pierwszym posiłkiem. 

A czym popijać leki na czczo? Podobnie jak w przypadku innych leków - wodą niegazowaną. Nie tylko ułatwi ona przełykanie tabletki, ale również wspomoże jej rozpuszczanie. 

Nie należy mieszać leków, chyba że lekarz wyraźnie poinformował nas, że jest to dozwolone. Podczas konsultacji lekarskiej koniecznie trzeba więc poinformować medyka o przyjmowanych już lekach. 

Spożycie dwóch lub więcej tabletek naraz zwiększa ryzyko wystąpienia skutków ubocznych od kilkunastu do nawet 50 procent w przypadku przyjmowania pięciu preparatów równocześnie. Liczne lekarstwa mogą mieć przeciwstawne bądź takie samo działanie, więc ich stosowanie w obu przypadkach może nam poważnie zaszkodzić. 

Przykładowo, przy spożywaniu tabletek przeciwbólowych od reumatologa i stomatologa łatwo zafundować sobie chorobę wrzodową, gdyż oba preparaty negatywnie oddziałują na błonę śluzową żołądka. W przypadku równoczesnego stosowania leków na poważniejsze choroby np. nadciśnienie i serce konsekwencje mogą być znacznie poważniejsze - od przewlekłej niewydolności nerek po zgon pacjenta. 

Przyjęło się, że odstęp, jaki należy zachować między zażyciem dwóch leków, powinien wynosić około 40 minut. Jest to jednak kwestia mocno indywidualna. Zwłaszcza jeśli przyjmujemy pewne preparaty na stałe, więc najlepiej każdorazowo dopytać o to specjalistę i zapoznać się z ulotką danego preparatu. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Z aptek znika popularny lek. Jaka jest przyczyna? 

Kolejne leki wycofane z aptek przez GIF. Pozbądź się ich jak najszybciej

Adam Niedzielski: Małpia ospa wymaga działań jak w przypadku COVID-19