Zmęczenie, infekcje i większa drażliwość. Tak u dzieci objawia się niedobór witaminy D

Chociaż każde dziecko ma inne zapotrzebowanie na składniki żywieniowe, istnieją pewne normy, które można potraktować jako wskazówkę do tego jak właściwie zaplanować dietę dziecka. Żeby lepiej zrozumieć, jakie są wymagania energetyczne twojej pociechy, warto przybliżyć termin ,,całkowitego wydatku energetycznego", z ang. Total Energy Expenditure - TEE. Definiuje się go jako sumę:

• podstawowej przemiany materii - czyli energii zużywanej  przez organizm podczas spoczynku na czczo, która wydatkowana jest m.in. na: pracę różnych narządów i układów, termoregulację i procesy metaboliczne. Przyjmuje się, że w zależności od płci, wieku i masy ciała stanowi od 60 do 70 proc. TEE;
• energii niezbędnej do wzrastania odpowiedniego dla wieku - która jak sama nazwa wskazuje zależy od wieku dziecka. U niemowląt stanowi 30 do 40 proc. TEE, po 6 m.ż. od 20 do 25 proc. TEE, u 2-latka wynosi 2 do 5 proc. TEE, zaś do okresu dojrzewania utrzymuje się na poziomie 1-2 proc.;
• energii wydatkowanej na aktywność fizyczną- umiarkowana aktywność fizyczna zużywa około 30 proc. TEE;
• swoistego dynamicznego działania pokarmów - tzn. energii, która jest potrzebna do tego aby trawić i wchłaniać pokarmy, jej wartość jest względnie stała i wynosi 8 do 10 proc. TEE;
• utraty energii ze stolcem i moczem - jej wartość u zdrowych dzieci wynosi ok. 5 proc. TEE.

Bilans energetyczny to różnica pomiędzy energią przyjętą wraz z pożywieniem a TEE. Natomiast dobowe zapotrzebowanie na energię, to najkrócej mówiąc ilość energii dostarczana w ciągu doby, która pozwala na zaopatrzenie podstawowego funkcjonowania. Oczywiście, mało który młody człowiek ma zerowy bilans energetyczny i dokładnie przestrzega zapotrzebowania na energię, co zależy m.in. od niedostatecznej lub nadmiernej podaży kalorii. Zbyt duża ilość energii w diecie skutkuje odkładaniem zapasów energii w postaci tkanki tłuszczowej, co prowadzi do rozwoju nadwagi i otyłości. Jeśli jest jej za mało dziecko, zagrożone jest zmniejszeniem masy ciała i zaburzeniami wzrastania.

Co ciekawe 1 g tkanki powstaje przy udziale ok. 5 kcal, ale warto mieć na uwadze, że nawet dodatni bilans energetyczny może prowadzić do niedoborów pozostałych składników odżywczych i w konsekwencji do niedożywienia, dlatego dla utrzymania właściwego rozwoju dziecka należy upewnić się, że dieta zawiera wszystkie niezbędne elementy. Mówiąc o zdrowej diecie, mamy na myśli przede wszystkim: białka, tłuszcze i węglowodany, ale nie należy zapominać również o witaminach. Chociaż w porównaniu do innych związków zapotrzebowania na witaminy, wydaje się być bardzo niewielkie, wciąż pozostają warunkiem koniecznym do utrzymania prawidłowej pracy organizmu.

Jedną z witamin kluczowych dla prawidłowego wzrastania i której niedobór jest powszechny w Europie, jest witamina D. Niedobór tego związku, jest przyczyną rozwoju upośledzenia mineralizacji rosnącej kości i chrząstek u dzieci (krzywicy), a u młodzieży osteomalacji, czyli niedostatecznego wysycenia kości wapniem, przez co stają się one kruche i łamliwe. Witamina D ma także działanie: przeciwnowotworowe, zmniejszające ryzyko cukrzycy, miażdżycy, zaburzeń poznawczych i depresji i  regulujące procesy zapalne.

Witamina D3 syntetyzowana jest w skórze pod wpływem działania słońca, ale w naszych warunkach klimatycznych, często ekspozycja na promienie UVB okazuje się niewystarczająca do pokrycia zapotrzebowania. Dlatego ważne jest, by układając dietę dziecka uwzględniać produkty, które w nią obfitują, czyli: tłuste ryby, żółtko jaja i pełnotłuste potrawy mleczne.

Dzieci szczególnie narażone na niedobór witaminy D to:

• wcześniaki;
• maluchy o ciemnym kolorze skóry;
• przebywające długo w ciemnych pomieszczeniach, których skóra smarowana jest filtrami przeciwsłonecznymi lub ubierane w odzież zakrywającą znaczną powierzchnię skóry;
• otyłe;
• karmione wyłącznie piersią;
• stosujące dietę wegetariańską.

Wskaźnikiem zaopatrzenia organizmu w witaminę D jest stężenie 25-hydroksywitaminy D w surowicy. Jej optymalne stężenie u dzieci wynosi 30-50 ng/ml (75-135 nmol/l). Ponieważ niedobory witaminy D, są aż tak częste, pediatrzy zalecają suplementację zależną od wieku dziecka:

• niemowlęta 1-6 m.ż. - 400 j.m., niezależnie od sposobu kamienia;
• niemowlęta 7-12 m.ż. - 400-600 j.m., zależnie od ilości witaminy D przyjętej z pokarmem;
• dzieci 1-10 r.ż. - 600-1000 j.m., w zależności od masy ciała i podaży witaminy D w diecie;
• dzieci i młodzież 11-18 r.ż. - 800-2000 lU/dobę, w zależności od masy ciała i podaży witaminy D w diecie;
• dzieci otyłe - podwójna dawka witaminy D względem rekomendowanej rówieśni­kom o prawidłowej masie ciała.

O to jaki preparat zawierający witaminę D wybrać, najlepiej zapytać lekarza, ponieważ na rynku nie brakuje produktów które kuszą reklamą ale ich działanie nie jest potwierdzone.

Źródła:

Dobrzańska, Obrycki, Socha, Pediatria w praktyce lekarza POZ, 2022

Latkowski - Medycyna rodzinna (2017), Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland 

J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci - wskazówki praktyczne, "Forum Pediatrii Praktycznej" 2016, nr 10.

P. Płudowski, Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej. Witamina D, w: Endokrynologia wieku rozwojowego, red. B. Pyrżak, M. Walczak, Warszawa 2018.

M. Czerwionka-Szaflarska, I. Adamska, Żywienie dzieci zdrowych, w: Pediatria, red. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, t. 1, wyd. 2, Warszawa 2018.

CZYTAJ TAKŻE:

Najgorsze towarzystwo dla witaminy D. Nie łącz, bo się nie przyswoi

Tyle wody dziennie powinno pić dziecko. Wesprze odporność, naukę i nastrój

Witaminę D brać rano czy wieczorem? Kiedy lepiej podziała?