Jak rozpoznać boreliozę? Wczesne objawy choroby z Lyme

Borelioza, nazywana także chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową, jest groźną chorobą przenoszoną przez kleszcze. Po raz pierwszy została opisana w latach 70. ubiegłego wieku. Kilka lat później odkryto, że wywoływana jest przez bakterie z rodzaju Borrelia należące do grupy krętków. Ich nazwa bierze się od charakterystycznego kształtu przypominającego korkociąg. Bakterie Borrelia atakują różne narządy, a przebieg choroby ma charakter stopniowy - najpierw pojawiają się objawy wczesnego stadium, a w przypadku braku leczenia zakażenie może przejść w fazę przewlekłą.

Bakterie Borrelia atakują kleszcze, które stają się wektorem choroby - przenoszą ją na inne zwierzęta, a także ludzi poprzez ukłucie. Bardzo ważny jest tutaj czas kontaktu - im dłużej kleszcz pozostaje w skórze, tym większe ryzyko przeniesienia bakterii. Warto więc dokładnie obejrzeć całe ciało po powrocie z wycieczki do lasu, aby upewnić się, czy nie stałeś się ofiarą kleszcza. Warto tutaj nadmienić, że nie można zarazić się boreliozą od innej chorej osoby. 

Co jednak, jeśli nie zauważysz kleszcza?

Borelioza nie jest łatwa w diagnostyce, objawy mogą być niespecyficzne, a ich brak nie przesądza o tym, że nie doszło do zakażenia. Najczęściej jednak można wyróżnić stadium wczesne (ograniczone, a następnie rozsiane) oraz stadium późne - przewlekłe.

Najczęstszym pierwszym objawem boreliozy są zmiany skórne, do których należy rumień wędrujący. U większości chorych po okresie wylęgania choroby, który zazwyczaj trwa od jednego do trzech tygodni, w miejscu ukłucia pojawia się zaczerwienienie, które może wyglądać jak plamka lub grudka. Zmiana ta następnie rozszerza się i przyjmuje kształt pierścienia. W centralnej części rumienia pojawia się blade przejaśnienie, a całość jest nadmiernie ucieplona, ale nie boli, co sprawia, że można ją przeoczyć lub pomylić ze śladem po ukąszeniu owada. Rumień zanika samoistnie po ok. czterech tygodniach, co jednak nie znaczy, że doszło do wyleczenia.

Zdarza się jednak, że rumień nie jest obecny (dotyczy to nawet 20 proc. chorych) lub przyjmuje nietypowy wygląd, co dodatkowo utrudnia diagnostykę.

U ok. 1 proc. chorych pojawia się tzw. pseudochłoniak boreliozowy. Jest to niebolesny guzek o zabarwieniu sinoczerwonym, który może występować jako zmiana pojedyncza lub rozsiana. Objaw ten występuje najczęściej na skórze moszny, płatkach uszu lub brodawkach sutkowych i może się utrzymywać nawet kilka lat.

Niekiedy wraz z rumieniem wędrującym pojawiają się niespecyficzne objawy grypopodobne, do których należą bóle mięśni, bóle głowy, problemy z koncentracją, bóle stawów, gorączka oraz uczucie silnego osłabienia. Poza tym w okolicy rumienia może dojść do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych. Objawy te łatwo pomylić ze zwykłym przeziębieniem lub przemęczeniem, co utrudnia rozpoznanie boreliozy.

U części chorych objawy stadium ograniczonego nie występują lub zostają niezauważone, przez co nie zostaje zastosowane odpowiednie leczenie. W takim wypadku choroba przechodzi do stadium wczesnego rozsianego.

Po stadium ograniczonym bakterie rozmnażają się w organizmie, wędrują we krwi i zaczynają atakować różne narządy. Często obserwuje się objawy ogólne takie jak wędrujące bóle kończyn czy bardzo duże osłabienie. Faza ta rozwija się w ciągu kilku tygodni lub nawet miesięcy od zakażenia, a objawy są różne i nie zawsze wszystkie występują. 

Wyróżnia się:

• objawy stawowe - najczęściej pojawiają się w ciągu kilku tygodni od zakażenia. Zajęte są duże stawy takie jak np. staw kolanowy lub barkowy. Obecny jest ból oraz obrzęk chorego stawu, a dolegliwości mają charakter nawracający, tzn. ustępują i pojawiają się, czasem w obrębie różnych stawów, przy czym każdy kolejny nawrót jest coraz łagodniejszy;
• objawy neurologiczne - możliwe jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które objawia się pod postacią bólu głowy. Bakterie mogą też zaatakować nerwy twarzowe (jednostronnie lub obustronnie). Nerwy te są odpowiedzialne za prawidłową mimikę twarzy, a więc ich porażenie skutkuje problemami m.in. z zamknięciem oczu lub opadającym kącikiem ust;
• objawy kardiologiczne - występują u ok. 10 proc. chorych. Zajęcie serca prowadzi do zaburzeń rytmu, które można odczuć jako uczucie duszności lub kołatania serca.

W przypadku osób nieleczonych rozwija się stadium przewlekłe, co może trwać miesiące lub nawet lata.

Na szczęście wczesne wykrycie boreliozy pozwala na skuteczne leczenie i uniknięcie groźnych dla zdrowia powikłań. Dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka, która polega na unikaniu miejsc, w których istnieje duże prawdopodobieństwo występowania kleszczy, a także dokładnym oglądaniu skóry po wycieczkach do miejsc bytowania tych stawonogów. 

Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie kleszcze są zakażone, a żeby doszło do przeniesienia bakterii na człowieka, kleszcze muszą spędzić na skórze odpowiednio dużo czasu. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Wyjąłeś kleszcza, i co teraz? Badać go, czy nie badać?

Piekło chorych na boreliozę. "Czułem, jak coś rozrywa ciało od środka. To tortury"

Kleszcze zaraziły boreliozą już blisko 15 proc. populacji świata. Jak to wygląda w Polsce?