Opiekujesz się osobą leżącą? W ten sposób nie dopuścisz do odleżyn

Odleżyny zazwyczaj powstają u osób obłożnie chorych, niekiedy nieprzytomnych, trwale unieruchomionych w jednej pozycji w łóżku, najczęściej w okolicach kości krzyżowej, a także na pośladkach, piętach, kostkach, łopatkach, łokciach, potylicy - wszędzie tam, gdzie leżące ciało styka się z podłożem. Odleżyny to przechodzące w owrzodzenia ogniska martwicy, łatwo ulegające wtórnemu zakażeniu, obejmującemu skórę, mięśnie a nawet kości.

Rodzaj postępowania w leczeniu odleżyn zależy od stopnia zaawansowania zmian. Domowe sposoby na odleżyny oprócz profilaktyki, dotyczą tylko zmian I i II stopnia. Zmiany III, IV i V stopnia wymagają leczenia specjalistycznego, chirurgicznego.

Odleżyny powstają na skutek leżenia w niezmienionej pozycji przez dłuższy czas tam gdzie ucisk jest największy. Już ucisk trwający dwie-trzy godziny, może doprowadzić do zmian martwiczych, dlatego tak ważna jest zmiana pozycji co mniej więcej dwie godziny. Chorego należy układać na plecach, boku, a nawet na brzuchu, ale nogi należy układać w takiej pozycji, aby się na siebie nie nakładały.

W higienie istotnych jest kilka zasad:

• do mycia używaj tylko delikatnych środków o pH 5,5;
• po umyciu skórę dokładnie osusz, ale nie pocieraj, a także zabezpiecz środkami nawilżającymi i natłuszczającymi (balsam, oliwka);
• delikatnie masuj i poklepuj ciało chorego, aby poprawić krążenie;
• ochraniaj skórę przed szkodliwym działaniem moczu i kału, mokrą bieliznę, piżamę szybko zmieniaj;
• pościel możesz posypać zasypką dziecięcą lub mąką ziemniaczaną, obie mają właściwości osuszające, zapobiegają tarciu oraz maceracji skóry. Mąkę ziemniaczaną możesz też zastosować na odparzenia i łagodne odleżyny.
• używaj delikatnej i miękkiej pościeli bez szwów i guzików oraz często ją zmieniaj;
• wietrz pomieszczenia, w którym leży chory;
• stosuj środki zabezpieczające przed uciskiem, takie jak kółko gumowe, poduszki z pianogumy pod pośladki, nadmuchiwane opaski, kółka z waty pod łokcie i pięty, a w razie konieczności użyj specjalnego materaca przeciwodleżynowego np. zmiennociśnieniowego z możliwością regulacji ciśnienia w komorach powietrznych.

Nie zaleca się stosowania wody utlenionej do przemywania ran, a także rutynowego stosowania maści z antybiotykiem nawet, jeśli jest potwierdzone zakażenie bakteryjne rany. Wówczas pobiera się materiał do badania mikrobiologicznego, by określić patogen i wdrożyć leczenie celowane. 

U chorych leżących należy bezwzględnie dążyć do normalizacji masy ciała, nie dopuszczać do niedożywienia ani nadwagi. Pacjenci leżący potrzebują 30-35 kcal na 1 kg masy ciała. Ich dieta powinna być lekkostrawna i wysokobiałkowa (białko wpływa na gojenie się ran) - zaleca się spożywać około 1,5 g białka na 1 kg masy ciała chorego.

W ciągu dnia chory powinien spożywać cztery-pięć mniejszych posiłków bogatych w witaminy i minerały - szczególnie A, C i E oraz cynk i krzem, które wzmagają regenerację tkanek.

Odpowiednia podaż płynów i błonnika jest kluczowa, aby zapobiegać zaparciom i regulować pracę jelit. Należy unikać pokarmów ciężkostrawnych, wzdymających i tłustych, szczególnie bogatych w tłuszcze zwierzęce.

Odleżyny I i II stopnia możemy leczyć samodzielnie. Rozpoznanie zaawansowania zmiany skórnej opiera się  na poniższej charakterystyce:

I stopień - na skórze pojawia się rumień, który nie blednie, jest ciepły i bolesny w dotyku,

II stopień - sączące się zmiany skórne, takie jak nadżerki, pęcherze. Temperatura skóry jest zmienna, występuje miejscowy obrzęk i zaburzenia w mikrokrążeniu.

Do leczenia w warunkach domowych doskonale nadają się preparaty zawierające w swoim składzie allantoinę. Należy ją stosować w leczeniu płytkich owrzodzeń i ubytków skóry oraz błon śluzowych. Ma działanie keratolityczne polegające na usuwaniu martwych, zrogowaciałych komórek naskórka. Stymuluje podziały komórkowe oraz regeneruje uszkodzone tkanki, przyspieszając gojenie się ran. Maść z allantoiną wykazuje dużą skuteczność w leczeniu odleżyn, wyłącznie I i II stopnia, nie wolno jej używać na rany sączące, charakterystyczne dla stadiów bardziej zaawansowanych. 

Można stosować opatrunki okluzyjne. Dobrze jest oklepywać lub masować zdrową skórę wokół odleżyny, aby poprawić ukrwienie.

Opatrunki okluzyjne przypominają wyglądem płaską siatkę, są wykonane z materiałów nasączonych bezpiecznym środkiem klejącym np. substancją hydrożelową, natomiast zabezpieczenie stanowią substancje foliopodobne, takie jak np. folia paroprzepuszczalna. Opatrunki foliowe okluzyjne są przezroczyste, dzięki czemu można obserwować gojenie się rany, bez konieczności ich odklejania. Materiały, z których wykonuje się opatrunki okluzyjne, nie zawierają substancji drażniących i są bezpieczne dla alergików.

Najważniejsze zalety opatrunków to:

• możliwość wielokrotnego odklejania i przyklejania, dzięki czemu możliwe jest wentylowanie rany;
• poprawa skuteczności preparatów leczniczych aplikowanych na ranę;
• odprowadzanie wilgoci z rany oraz regulacja temperatury miejsca zranienia;
• szczelne przyleganie do rany i dzięki temu zminimalizowanie szans na jej zabrudzenie lub przesuszenie;
• opatrunki foliowe oraz z pianki poliuretanowej mogą być używane w czasie kąpieli;
• opatrunki są dostępne w formie gotowych plastrów, dzięki nasączeniu hydrożelem dopasowują się one do kształtu różnych części ciała;
• są trwałe i dobrze przylegają do ciała;
• mogą być stosowane w warunkach domowych, w szpitalu lub w terenie.

Opatrunki dobierane są do odleżyn w zależności od fazy, w jakiej znajduje się rana. Wyróżnia się opatrunki: hydrokoloidowe, hydrożelowe, alginiany, błony poliuretanowe, dekstranomery czy opatrunki siatkowe. W zależności od głębokości rany, fazy gojenia, stanu mikrobiologicznego czy uszkodzenia skóry wokół rany, dobierany jest odpowiedni opatrunek, który ma na celu zapewnić najlepsze warunki dla procesu gojenia się odleżyny.

Niektórzy polecają miód manukajako domowy środek na odleżyny. W jednym z badań zastosowano u 40 pacjentów z odleżynami opatrunki z miodem i antybiotykiem oraz z samym antybiotykiem. W grupie, w której na odleżyny kładziono opatrunek z miodem manuka, zauważono szybsze gojenie się ran. Miód ten ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, oraz tworzy ochronną barierę na skórze. Są dostępne specjalne preparaty z miodem manuka na odleżyny. Przed zastosowaniem zapytaj lekarza.  

Badania dowodzą, że aloes jest przydatny w profilaktyce odleżyn, ponieważ ochładza skórę, zmniejsza obrzęk i ból. Niektóre osoby jednak odczuwają pieczenie skóry po jego zastosowaniu, dlatego nie każdy może odnieść korzyści z tej metody.

Odleżyny III, IV i V stopnia wymagają interwencji chirurgicznej i opieki szpitalnej.

Odleżyna III stopnia to sączące się wrzody obejmujące tkanki podskórne. Rany odleżynowe są oddzielone od zdrowej tkanki obrzękiem i wyraźnym rumieniem.

Odleżyna IV stopnia to owrzodzenie sięgające do mięśni lub kości. Na dnie rany widoczne są czarne martwicze zmiany.

Odleżyna V stopnia to martwica powięzi i mięśni, może obejmować też stawy i kości; powstałe ubytki mogą łączyć się ze sobą; w ranie znajdują się czarnobrązowe masy rozpadających się tkanek.

Inne formy leczenia odleżyn w szpitalu obejmują: terapie kontrolowanym podciśnieniem, biologiczny debridement, ozonoterapie, elektrostymulacje, hiperbarie tlenową, magnetoterapie, ultradźwięki i fototerapie.

CZYTAJ TAKŻE:

Trzy tanie maści, które zawsze warto mieć przy sobie. Ratunek na urazy i zakażenia

Senior w aptece. Suplementy dla osób starszych

Maść ze srebrem nie tylko na oparzenia