Objawy to gorączka i wysypka na całym ciele. Trzydniówka dotyczy także dorosłych

Trzydniówka, inaczej gorączka trzydniowa lub rumień nagły, to przebiegająca z gorączką choroba wysypkowa, występująca u niemowląt i małych dzieci. Do zarażenia może dojść także u starszych i jest to ściśle związane z nabywaniem odporności. 

Najczęściej wywołują ją wirusy HHV-6 i HHV-7, które są dość powszechne na całym świecie. Jako przyczynę identyfikowano również enterowirusy, adenowirusy i wirus paragrypy.

W większości przypadków rumień nagły występuje między 6 miesiącem, a 4 rokiem życia. Zakaźność jest niewielka, a infekcje mają charakter sporadyczny. Źródłem patogenów jest ślina np. rodzica w czasie reaktywacji utajnionego zakażenia. Trzydniówka może dotknąć również dorosłych, np. wtedy gdy organizm dziecka wydala wirusa, mimo że nie zdradza żadnych objawów. 

Łatwo wyobrazić sobie, że w sytuacji braku dolegliwości, rozprzestrzenianie wirusa jest bardzo szerokie. Nieświadomi opiekunowie, posyłają malucha do przedszkola i żłobka, co rozpoczyna epidemię w grupie dzieci. Co więcej, od momentu, w którym dziecko miało kontakt z osobą chorą na trzydniówkę, może minąć nawet dwa tygodnie do pojawienia się u niego pierwszych symptomów choroby.

Choroba rozpoczyna się nagłą gorączką (do 40°C), trwającą ok. 2-4 dni. U małych dzieci mogą występować drgawki gorączkowe, a u części chorych zakażenie HHV-6 przebiega z objawami podobnymi do mononukleozy, tzn. z zapaleniem gardła i umiarkowanym powiększeniem węzłów chłonnych. 

Po ustąpieniu gorączki, na ciele pojawia się drobnoplamista, bladoróżowa wysypka. Osutka występuje na tułowiu, a następnie przechodzi na twarz i kończyny. Znika zazwyczaj po 2 dniach, nie pozostawiając przebarwień, u wielu dzieci choroba przebiega bez wysypki, a czasem zupełnie bezobjawowo.

Jak już zostało wspomniane, najczęstszym powikłaniem trzydniówki są drgawki gorączkowe. To nic innego, niż napady padaczkowe podczas choroby przebiegającej z gorączką bez obecności zakażenia wewnątrzczaszkowego lub choroby metabolicznej. Występują u 3 proc. dzieci między 6. mż. a 6. rż., częściej u chłopców i są związane z predyspozycją genetyczną. 

Można je podzielić na proste i złożone. Pierwsze z nich trwają do 15 minut i nie nawracają, wiążą się też z lepszym rokowaniem. Natomiast drgawki złożone trwają powyżej 15 minut i nawracają w ciągu 24 godzin, w ich przypadku ryzyko rozwoju padaczki w przyszłości jest zdecydowanie większe i wynosi od ok. 4 do 12 proc.

Żeby zdiagnozować przyczynę drgawek, konieczne może okazać się wykonanie EEG, czyli badania czynności mózgu, a nawet punkcji lędźwiowej. Leczenie polega na zabezpieczeniu funkcji życiowych, podaniu diazepamu i obniżaniu temperatury ciała, za pomocą leków lub zimnych okładów.

Rozpoznanie ustala się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego, z uwzględnieniem wieku pacjenta. Przydatne są również badania laboratoryjne, ponieważ pod koniec fazy gorączkowej i podczas występowania wysypki w krwi obwodowej można zaobserwować leukopenię z wyraźnie zaznaczonym zmniejszeniem liczby granulocytów, będących rodzajem komórek układu odpornościowego. Potwierdzenie etiologii zakażenia nie jest konieczne do wprowadzenia leczenia. Choroby mogące przypominać trzydniówkę, to m.in.:

• inne wysypkowe infekcje wirusowe (odra, różyczka);
• skórne reakcje alergiczne;
• bakteryjne zapalenie opon mózgowych, zapalenie ucha środkowego, płuc (w okresie gorączkowym).

U większości pacjentów wystarcza leczenie objawowe, to znaczy podawanie leków przeciwzapalnych, nawodnienie organizmu i wysypianie się. Odpoczynek jest niezbędny, dlatego zaleca się unikanie aktywności fizycznej, a także unikanie kontaktu z innymi osobami. U pacjentów z niedoborami odporności można rozważyć stosowanie gancyklowiru lub walgancyklowiru, czyli specjalnych leków przeciwwirusowych. Rokowanie jest dobre, choroba ustępuje samoistnie i pozostawia długotrwałą odporność.

Źródła:

Pediatria w praktyce lekarza POZ, red. A. Dobrzańska, Ł. Obrycki, P. Socha, Medi-Press, Warszawa 2022.

M. Kosz-Vnenchak, Wirusologia szczegółowa, w: Mikrobiologia lekarska, red. P.B. Heczko,

M. Wróblewska, A. Pietrzyk, Warszawa 2014.

E. Kuchar i in., Choroby zakaźne. Wybrane choroby wirusowe, red. P. Zaborowski i in., w: Interna Szczeklika 2020, red. P. Gajewski, Kraków 2020.

Kompendium neurologii, red. R. Podemski, wyd. 4, Via Medica, Gdańsk 2019.

CZYTAJ TAKŻE:

Jak uniknąć odwodnienia? Ile wody powinniśmy pić?

Pierwszy wybór przy bólu głowy i infekcji. Choć bez recepty, nie zawsze jest bezpieczny

W tych sytuacjach nie zbijaj gorączki. Ratowniczka: działaj, gdy zauważysz te objawy