Senność bywa objawem. Taki sygnał może wysyłać tarczyca czy wątroba

Hiperkalcemia, czyli nadmiar wapnia, często wykrywana jest przypadkowo podczas rutynowych badań krwi. Taki wynik zawsze powinien wzbudzić czujność. Wszystko dlatego, że za zwiększone stężenie pierwiastka mogą odpowiadać: nowotwory, nadczynność przytarczyc, zatrucie witaminą D, sarkoidoza, zażywanie niektórych leków (np. diuretyków tiazydowych) czy długotrwałe unieruchomienie. Do obrazu klinicznego hiperkalcemi zalicza się: odwodnienie, niedociśnienie, zwiększoną chęć spożywania płynów i oddawania moczu, zaparcia i bóle brzucha oraz senność, która może zakończyć się śpiączką. Leczenie polega przede wszystkim na forsowaniu diurezy i podawaniu płynów. 

Niedoczynność tarczycy aż pięć razy częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest najczęstszą przyczyną tego stanu. Inne przyczyny to: napromienianie okolicy szyi, leczenie jodem, przyjmowanie leków (amiodaronu, litu, jodowych środków cieniujących) oraz znaczny niedobór jodu w diecie. Osoby dotknięte niedoczynnością tarczycy dobrze wiedzą, co to nadmierna senność, osłabienie i spadek tolerancji wysiłku. Do innych dolegliwości typowych dla tej jednostki należą również: suchość i oziębienie skóry, obrzęk podskórny, kruchość i zwiększona łamliwość włosów, niskie ciśnienie tętnicze, ochrypły głos, przewlekłe zaparcia i parestezje. Leczeniem z wyboru jest podawanie L-tyroksyny, uzupełniającej niedobór hormonów.

Kolejną grupą leków mogącą powodować nienaturalną senność są beta-blokery, czyli środki dobrze znane pacjentom cierpiącym na choroby kardiologiczne. Beta-blokery zmniejszają kurczliwość serca, redukując jego zapotrzebowanie na tlen. Jeśli przekroczy się dopuszczalną dawkę, można odczuć: wspomnianą senność, która może prowadzić nawet do śpiączki, bóle i zawroty głowy, oziębienie kończyn, spowolnienie oddechu i spadek ciśnienia. Zatrucie beta-blokerami jest bardzo niebezpieczne, skutkuje: hipoglikemią, kwasicą metaboliczną i zatrzymaniem pracy serca pod postacią asystolii widocznej w EKG. Postępowanie ma na celu szybką eliminację leku z organizmu. Jeśli są ku temu wskazania, podaje się odtrutkę, którą w tym przypadku jest glukagon.

Benzodiazepiny to leki przepisywane głównie przez psychiatrów, mające przynieść ulgę m.in. w zaburzeniach lękowych i bezsenności. Ze względu na to, że działają na ośrodkowy układ nerwowy, zatrucie nimi może spowodować: senność, spowolnienie i niewyraźną mowę. Charakterystyczne symptomy ich toksycznego działania to także: niepamięć następcza, wykorzystywana w celach przestępczych, niepewny chód i wąskie źrenice. Benzodiazepiny przyjęte w nadmiernej ilości spowalniają oddech i czynność serca oraz obniżają ciśnienie. Postępowanie ratunkowe polega na leczeniu objawowym i podaniu odtrutki, czyli flumazenilu.

Przyglądając się tematowi senności, nie sposób nie wspomnieć o depresji. Mimo programów mających oswoić pacjentów z tym, czym jest choroba, oraz uświadomić im konieczność leczenia, wiele osób zwleka z pójściem do psychiatry. Zupełnie niepotrzebnie, szczególnie że przewlekłe zmęczenie, smutek, zaniedbywanie przyjemności, spowolnienie czy utrata apetytu mogą skutecznie zrujnować codzienne funkcjonowanie.

Ostra niewydolność wątroby to zespół objawów klinicznych wynikających z gwałtownego załamania się podstawowych czynności metabolicznych i immunologicznych wątroby w następstwie nagłego obumarcia lub uszkodzenia dużej części komórek budujących narząd. Rozwija się w ciągu ośmiu tygodni od początku choroby wątroby. Objawy ostrej niewydolności to m.in. senność, splątanie, nudności, wymioty, żółtaczka, wybroczyny na skórze i powiększenie lub zmniejszenie wątroby. Terapia obejmuje leczenie przyczynowe, łagodzenie objawów i metody zabiegowe.

Krwiaki wewnątrzczaszkowe są konsekwencją urazu czaszki, powikłanego uszkodzeniem naczyń. Są bardzo poważne, ponieważ mogą wywołać stan zapalny, którego następstwem bywa obrzęk mózgu, wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego, zmniejszenie dotlenienia struktur mózgu oraz przemieszczenie części mózgu i wklinowanie. Objawy podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego to: nudności i wymioty, senność, zaburzenia mowy, widzenia i zachowania. Z kolei dolegliwości świadczące o tym, że krwiak się powiększa i uciska na ośrodki w pniu mózgu to: wzrost ciśnienia krwi i spadek czynności serca, rozszerzenie źrenic po stronie krwiaka, niedowład połowiczy po stronie przeciwnej do krwiaka oraz zwolnienie i spłycenie oddechu. Takie symptomy są wskazaniem do pilnej interwencji neurochirurgicznej - świadczą o rozpoczynającym się wgłobieniu.

Źródła:

F. Kokot, E. Franek, Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, PZWL, Warszawa 2013.

M. Gietka-Czernel, Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu zapaleń tarczycy, "Postępy Nauk Medycznych" 2008, nr 2.

Essentials of Neurosurgical Anesthesia & Critical Care, red. A.M. Brambrink, J. Kirsch, wyd. 2, Springer, 2019.

CZYTAJ TAKŻE: 

Chodzisz spać po godz. 1 w nocy? Jesteś w grupie zwiększonego ryzyka

Godzina wstawania odbija się na zdrowiu. Będziesz zaskoczony, jak działa zegar biologiczny człowieka

Pierwszy rzut choroby mylą ze zmęczeniem. Neurolog: "diagnoza SM to już nie wyrok"