Odra u dorosłych - przyczyny, objawy, leczenie i powikłania

Odra zaliczana jest do chorób wieku dziecięcego. Wywołuje ją wirus z rodziny paramyxoviridae, który przenoszony jest drogą kropelkową. Do zarażenia dochodzi głównie poprzez kontakt z chorym. Znacznie rzadziej poprzez używanie jego rzeczy, np. ręczników, ubrań czy pościeli. Okres inkubacji wirusa zwykle trwa od 9 do 11 dni, w rzadszych przypadkach może jednak wydłużyć się nawet do 25. Jak pokazują badania, wzrost zachorowań na odrę obserwuje się przede wszystkim zimą i bardzo wczesną wiosną. Warto pamiętać również, że odra ma bardzo wysoką zakaźność. Szacuje się, że po kontakcie z wirusem odry zachoruje aż 90 proc. osób z predyspozycjami do zachorowania. Wirus ma również długą żywotność. Może przeżyć w powietrzu i na powierzchniach nawet 2-3 godziny.     

Jak uniknąć choroby? Uodpornienie na odrę powoduje przebycie choroby w wieku dziecięcym. Trzeba jednak wiedzieć, że najbardziej skuteczną metodą zapobiegania odrze jest szczepionka. Jej skuteczność oceniana jest na 98-99 proc.  

Szczepienie przeciwko odrze należy w Polsce do tzw. szczepień obowiązkowych. Szczepionka podawana jest w 13-15 miesiącu życia, a następnie po skończeniu 6 roku życia. W rzadkich przypadkach możliwe jest zarażenie się odrą mimo szczepienia. W takim wypadku choroba prawdopodobnie będzie miała jednak bardzo łagodny przebieg.   

Warto o tym pamiętać i nie bagatelizować znaczenia odry. W ostatnich latach obserwuje się bowiem znaczny wzrost liczby przypadków odry. Jak pokazują badania od 2016 do 2019 roku liczba zgonów na odrę urosła prawie o 50 proc. Z danych WHO wynika, że odra jest jedną z głównych przyczyn zgonu u dzieci w krajach rozwijających się. Apelują również polscy eksperci, którzy zwracają uwagę, że ze względu na coraz niższy odsetek szczepień (poniżej 95 proc.) Polska straciła odporność zbiorową na odrę. Z danych Państwowego Zakładu Higieny wynika, że przez ostatnie 10 lat liczba osób rezygnujących ze szczepienia wzrosła czternastokrotnie. 

Odra ma podobne objawy, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Warto jednak pamiętać, że w przypadku dorosłych choroba może mieć znacznie cięższy przebieg. Wystąpić mogą także liczne powikłania. Przebieg odry podzielić można na cztery etapy. To okres wylęgania choroby — zazwyczaj bezobjawowy oraz okres nieżytowy, okres wysypkowy i okres zdrowienia. 

Okres nieżytowy — czyli tuż przed pojawieniem się charakterystycznym zmian na skórze, może przypominać przeziębienie lub grypę. Zwykle trwa 2-3 dni. W tym czasie wystąpić mogą takie objawy jak:    gorączka,    nieżyt nosa,    zapalenie spojówek,    światłowstręt,  zapalenie gardła lub krtani,    kaszel,    zmęczenie,    brak apetytu,    zaczerwienienie śluzówki.   Po około 4-5 dniach pojawia się wysypka. Ciemnoczerwone lub nawet brunatne zmiany początkowo są nieliczne. Później jednak tworzą coraz większe grupy, które obejmować mogą obszar całego ciała. Zmiany na skórze są wypukłe i przypominają grudki. Często towarzyszy im gorączka, duszności i przyśpieszenie akcji serca. Warto pamiętać, że zmiany na skórze zwykle znikają w podobnej kolejności, w jakiej się pojawiały.   

Leczenie odry przebiega objawowo. W przypadku gorączki pacjentowi podaje się leki przeciwgorączkowe. Przydatne są także preparaty przeciwkaszlowe, na ból gardła oraz krople do oczu, które przyniosą ukojenie w przypadku zapalenia spojówek.   

Tak jak zostało już napisane — odra ma znacznie cięższy przebieg u dorosłych niż u dzieci. U dorosłych także znacznie częściej występują ewentualne powikłania. Jak pokazują badania, jedno lub więcej powikłań pojawia się nawet u 30 proc. pacjentów. Możliwe powikłania odry to m.in. zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie ucha środkowego zapalenie rogówki, zaburzenia żołądkowo-jelitowe. U chorych wystąpić może (nawet 7-10 lat po przebyciu odry) także stwardniające zapalenie mózgu. To śmiertelna choroba ośrodkowego układu nerwowego. 

Na ewentualne powikłania narażeni są przede wszystkim pacjenci z osłabioną odpornością, np. chorzy z wirusem HIV lub pacjenci w trakcie chemioterapii. Odra może być groźna także dla kobiet w ciąży. Odra u ciężarnych powodować może odrowe zapalenie płuc, przedwczesny poród lub poronienie. Co ważne — w przeciwieństwie do np. różyczki, odra nie powoduje uszkodzeń płodu.