Z roku na rok przybywa zakażeń i hospitalizacji. Sezon na RSV jeszcze się nie skończył

RSV, czyli syncytialny wirus oddechowy, należy do grupy wirusów, wywołujących zakażenie dróg oddechowych u człowieka. Zakażenia RSV mają przeważnie charakter sezonowy - dochodzi do nich najczęściej od jesieni do wiosny. Do zakażenia wirusem RSV dochodzi, tak, jak w przypadku wielu innych wirusów, drogą kropelkową (przez kaszel, katar). 

Wirus RSV przeżywa nawet na odległość 7 metrów i pozostaje na powierzchniach, takich jak ręce, klamki, poręcze, w związku z czym do zakażenia dochodzi także drogą kontaktową. Zakaźność RSV jest duża: szacunkowo jedna chora osoba zakaża około trzy osoby z otoczenia.

W 2024 roku w Polsce odnotowano 41 631 zakażeń wirusem RSV, z czego 19 080 przypadków dotyczyło dzieci poniżej 2. roku życia. W 2025 roku, chociaż sezon jeszcze się zakończył, łączna liczba zakażeń przekroczył 50 tys. przypadków. To pokazuje, że z roku na rok zakażeń przybywa, a przebieg RSV może być różny.

Objawy zakażenia RSV rozwijają się od dwóch do ośmiu dni od zarażenia, średnio pomiędzy czwartym a szóstym dniem od kontaktu z wirusem.

Najtrudniejszy przebieg zakażeń RSV występuje u dzieci poniżej 2. roku życia ale także u osób starszych. Szacuje się, że RSV odpowiada za 60 proc. ostrych infekcji dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci na świecie. W Polsce od 2023 roku obowiązuje rejestr zakażeń RSV.

RSV jest najcięższym przeciwnikiem dla niemowląt i małych dzieci poniżej 2. roku życia. U nich objawy tego zakażenia przybierają najczęściej postać ostrego zapalenia oskrzeli i oskrzelików. Choroba powoduje obrzęk i martwicę oskrzelików, co wiąże się z trudnościami w oddychaniu. Złuszczający się nabłonek oskrzelików i wzmożona produkcja śluzu dodatkowo przyczyniają się do upośledzenia drożności skrzeli. Zachodzi często konieczność hospitalizacji z powodu upośledzenia zdolności oddechowych, a najcięższe przypadki są leczone na oddziałach intensywnej terapii przy wdrożeniu wentylacji mechanicznej.

Czynnikami ryzyka ciężkiego przebiegu RSV u dzieci i niemowląt są:

• wcześniactwo,
• wiek <12 miesięcy,
•  przewlekłe choroby płuc,
• wrodzone wady serca,
• choroby nerwowo - mięśniowe,
• niedobory odporności,
• pojawienie się bezdechu w przebiegu choroby.

Zakażenie RSV nie dotyczy tylko niemowląt i małych dzieci. U dorosłych wirus RSV powoduje najczęściej łagodniejsze i mniej dotkliwe objawy, niż u dzieci, ponieważ ze względu na wykształconą odporność, dorosły organizm jest lepiej przystosowany do poradzenia sobie z atakiem wirusa. Najczęstsze objawy RSV u dorosłych obejmują:

• katar,
• kaszel,
• stan podgorączkowy lub gorączkę,
• stan zapalny gardła,
• objawy grypopodobne, np. ból mięśni, ból głowy.

Grupa dorosłych, która - ponownie w swoim życiu - narażona jest na cięższy przebieg zakażenia RSV, to osoby w podeszłym wieku oraz osoby przewlekle chore i z upośledzoną odpornością. U nich objawy zakażenia RSV mogą - podobnie, jak u niemowląt - przechodzić w stan zapalny dolnych dróg oddechowych z upośledzonym oddychaniem. O ile każde dziecko z pierwszym zakażeniem RSV może (nie musi) wymagać hospitalizacji, o tyle dorośli rzadko kiedy potrzebują pomocy personelu medycznego, ponieważ infekcja ma charakter samoograniczający się, co nie znaczy, że dorosłym nie zagraża konieczność leczenia szpitalnego, bowiem RSV może dawać groźne powikłania. 

Ostra faza choroby przebiegająca z zapaleniem oskrzeli i oskrzelików jest uważana za pierwsze powikłanie zakażenia wirusem RSV. O ciężkim przebiegu zakażenia świadczą:

• duszność,
• narastający wysiłek oddechowy,
• senność,
• zwiększenie liczby oddechów (organizm próbuje "złapać" więcej tlenu, dotlenić się).

Z czasem, po przejściu RSV, może rozwinąć się nadreaktywność oskrzeli, prowadząca do nawracających napadów świszczącego oddechu.

Wirus może wywołać ciężkie zapalenie dolnych dróg oddechowych, prowadząc do hipoksji (niedoboru tlenu) i konieczności wentylacji mechanicznej, zwłaszcza u pacjentów z chorobami współistniejącymi, dotyczącymi dróg oddechowych.

Osłabienie układu odpornościowego w wyniku RSV zwiększa ryzyko nadkażeń bakteryjnych, dlatego osoby obciążone innymi chorobami, są narażone na:

• bakteryjne zapalenie płuc, 
• zapalenie zatok,
• sepsę.

Stwierdzenie (np. szybkim testem kasetkowym) obecności wirusa RSV nie zawsze oznacza konieczność otrzymania pomocy szpitalnej. Najczęściej, w przypadku dorosłych, zalecanym leczeniem jest przebywanie w pomieszczeniach o niższej temperaturze (około 18 °C), odpoczynek i picie dużej ilości napojów.

Bezwzględnie objawy lub stwierdzenie RSV wymagają z kolei kontaktu z lekarzem w przypadku niemowląt, małych dzieci, osób z chorobami przewlekłymi i osób starszych. W przypadku niewielkiego procenta może wystąpić konieczność leczenia szpitalnego, zwłaszcza jeśli pacjent ma do czynienia z ciężkim przebiegiem choroby.

Szacuje się, że w Europie każdego roku RSV jest przyczyną ponad 270 tys. hospitalizacji osób po 60. roku życia i około 20 tys. zgonów wśród osób leczonych w szpitalu.

Jak do tej pory, nie wynaleziono skutecznej szczepionki ani leków na RSV, dlatego szczególnie w okresie zwiększonej zachorowalności zaleca się:

• częste mycie rąk,
• nie dotykanie rękami do twarzy,
• unikanie przebywania w dużych skupiskach ludzi,
• unikanie osób chorych.

Źródła:

1. https://www.cdc.gov/rsv/index.html
2. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/321332,zakazenia-rsv-objawy-leczenie-powiklania

CZYTAJ TAKŻE:

Domowe szybkie testy kasetkowe z apteki. Czy są wiarygodne i jak działają?

Choroba zakaźna o najwyższej śmiertelności. Groźniejsza niż COVID-19

Bóle głowy, gorączka, osłabienie. Te objawy mogą zwiastować półpaśca